Przejdź do głównego menu Przejdź do sekcji głównej Przejdź do stopki
Nasza Przeszłość

Tom 79 (1993): Nasza Przeszłość

Artykuły

Żydzi wśród chrześcijan w miastach wielkopolskich w okresie przedrozbiorowym

  • Zenon Guldon
  • Jacek Wijaczka
DOI: https://doi.org/10.52204/np.1993.79.149-197  [Google Scholar]
Opublikowane: 30.06.1993

Abstrakt

Historia obecności Żydów w Wielkopolsce sięga X wieku, a ich prawa znacząco rozszerzyły się dzięki przywilejowi nadanemu przez księcia kaliskiego Bolesława Pobożnego w 1264 roku. W 1578 roku Żydzi płacili podatki, co sugeruje, że ich liczba wynosiła co najmniej 8500 osób, z największą gminą w Poznaniu. W 1656 roku, podczas wojny polsko-szwedzkiej, wielu Żydów padło ofiarą wojsk polskich, oskarżanych o kolaborację ze Szwedami, a część z nich uciekła na Śląsk. Po zakończeniu konfliktu, Żydzi wielkopolscy stali się znaczącymi graczami w handlu Polski z krajami zachodnimi, uczestnicząc aktywnie w jarmarkach w Lipsku i Wrocławiu. W 1676 roku ponad 4600 Żydów płaciło podatek pogłówny w miastach Wielkopolski. W 1765 roku liczba Żydów w Wielkopolsce przekroczyła 47 000. Pod koniec XVIII wieku, co trzeci mieszkaniec miast zachodniej Wielkopolski był protestantem, a co piąty - Żydem. W miastach takich jak Kcynia, Kłodawa, Kalisz, Łęczyca i Poznań toczyły się procesy dotyczące rzekomych morderstw rytualnych, a Żydzi byli czasem oskarżani, np. w Poznaniu. W latach 1556-1558 miały miejsce procesy przeciwko Żydom z Kalisza, Kowala i Wschowy.

Bibliografia

  1. Aschkewitz M., Die Juden in Westpreussen am Ende der polnischen Herrschaft (1772), „Zeitschrift für Ostforschung” Jg. 6 : 1957. [Google Scholar]
  2. Bałaban M., Zur Geschichte der Juden in Polen, Wien 1915. [Google Scholar]
  3. Chrzanowski T., Działalność artystyczna Tomasza Tretera, Warszawa !984 s. 198-200. WgP1' Meyer, Geschichte der Provinz Posen, Gotha 1891 [Google Scholar]
  4. Cohn J. Geschichte der Jüdischen Gemeinde Rawitsch, Berlin 1915. [Google Scholar]
  5. Guldon Z. , Żydzi wśród chrześcijan w miastach małopolskich w XVI -XVIII wieku , „Nasza Przeszłość” t. 78:1992. [Google Scholar]
  6. Hepper A., Herzberg J., Ostrów Wielkopolski. Dzieje miasta i regionu, Poznań 1990. [Google Scholar]
  7. Heppner A.,Herzberg J., Aus Vergangenheit und Gegenwart der Juden der jüdischen Gemeinden in den Posener Landen, Koschmin 1904. [Google Scholar]
  8. Mika M.J., Opisy i lustracje Poznania z XVI-XVIII wieku. Poznań 1960. [Google Scholar]
  9. Pawiński A., Skarbowość w Polsce i jej dzieje za Stefana Batorego, M Źródła Dziejowe, t. 8 , Warszawa 1881. [Google Scholar]
  10. Rawita-Witanowski M., Kłodawa i jej okolice pod względem historyczno-ludoznawczym, Warszawa 1904. [Google Scholar]
  11. Rusiński W., Struktura osadnictwa i zaludnienia powiatu kaliskiego w 1789 r., ”Rocznik Kaliski” t. 3: 1970. [Google Scholar]
  12. Sieradzki L. , Z dziejów Trzcianki, „Rocznik Pilski” t. 1: 1960. [Google Scholar]
  13. Szczygieł R., Lokacje miast w Polsce XVI wieku, Lublin 1989. [Google Scholar]
  14. Tomczak A., Lustracja województw wielkopolskich i kujawskich 1564-1565, cz. 2, wyd., Bydgoszcz 1963. [Google Scholar]
  15. Warschauer A., Geschichte der Stadt Gnesen, Posen 1918. [Google Scholar]
  16. Waszak S. , Ludność i zabudowa mieszkaniowa miasta Poznania w XV i XVII w., „Studia Poznańskie”, cz. 2, Poznań 1954. [Google Scholar]

Downloads

Download data is not yet available.