Przejdź do głównego menu Przejdź do sekcji głównej Przejdź do stopki

Tom 83 (1995): Nasza Przeszłość

Artykuły

Rozwój liturgii memoratywnej u cystersów od form prostych do w pełni wykształconego nekrologu

  • Michał Kaczmarek
DOI: https://doi.org/10.52204/np.1995.83.281-293  [Google Scholar]
Opublikowane: 30.06.1995

Abstrakt

O ile starsze zakony trzymały się dość rozbudowanych formuł nabożeństwa za zmarłych, o tyle cystersi znacznie je uprościli. Dopiero stopniowo zaczęto łączyć w jedną księgę pojedyncze notatki nekrologów, rozproszone w różnych księgach liturgicznych. W 1973 roku Joachim Wollasch (Münster/Westfalen) napisał opracowanie na temat liturgii memoratywnej w Zakonie Cystersów. Opierano się na porównaniu czternastu spisów pamiątkowych z XII i XIII w., pochodzących z szeregu zachodnioeuropejskich klasztorów cystersów. 11 stycznia cystersi zastąpili zwyczajową modlitwę za poszczególnych zmarłych modlitwami wszechogarniającymi za przyjaciół i beneficjentów Zakonu, podobne modlitwy zaczęto odprawiać za zakony braterskie 20 listopada. Ciekawie byłoby skonfrontować ustalenia Zakrzewskiego i Wollascha z przekazami cystersów śląskich, zwłaszcza zbioru klasztoru w Kamieńcu Ząbkowickim, w skład których wchodzi XIII-wieczne "Liber capituli". Zawiera nie tylko listę pamiątkową, ale także osobiste wpisy nekrologów oraz "Liber mortuorum" z samego początku XV w. ze wstępną notatką informującą o wcześniejszej księdze tego rodzaju. Analiza porównawcza zapisów w martyrologium i Księdze Umarłych nie pozostawia wątpliwości, że mnisi z opactwa w Kamieńcu odprawiali zbiorcze modlitwy za zmarłych. Zakonnicy zachowali jednak także zwyczaj wymieniania w modlitwie imienia wielkich beneficjentów klasztoru. Wydaje się, że liczba pojedynczych wpisów nekrologów w różnych księgach liturgicznych stale rosła, aż stała się zbyt trudna do opanowania.

Bibliografia

  1. Eistert K., Beiträge zur Genealogie des Breslauer Bischofs Preczlaus von Pogarell (1299-1376), ,Archiv für schlesische Kirchengeschichte” 20:1962. [Google Scholar]
  2. Grünhagen C., Annalistische Nachlese. 1227-1450, „Zeitschrift des Vereins für Geschichte und Altertum Schlesiens” 9:1868. [Google Scholar]
  3. Jasiński K., Rodowód Piastów śląskich, t. 2, Wrocław 1975. [Google Scholar]
  4. Wollasch J., Neue Quellen zur Geschichte der Cistercienser, „Zeitschrift für Kirchengeschichte” 84:1973. [Google Scholar]
  5. Zakrzewski S., Analecta Cisterciensia, „Rozprawy Akademii Umiejętności. Wydział Historyczno- filozoficzny”, Kraków 1900. [Google Scholar]

Downloads

Download data is not yet available.