Księgi statutowe Kapituły Generalnej Zakonu Cystersów są jednym ze źródeł mogących wzbogacić naszą wiedzę o XIII-wiecznych najazdach mongolskich na klasztory cystersów w Polsce. Dokumenty cysterskie wspominają głównie o najazdach Mongołów na klasztory w Małopolsce i na Śląsku. W przeszłości informacje z tego terenu wykorzystywano w monograficznych historiach poszczególnych klasztorów lub w kontekście ogólnej historiografii zakonu cystersów w XIII wieku. Statuty, choć stanowiły źródło rzetelnego materiału faktograficznego, rzadko podlegały wnikliwej analizie krytycznej. W artykule podjęto próbę rozwiązania właśnie tego zagadnienia, tj. przedstawienie w księgach statutowych Kapituły Generalnej zakonu najazdów mongolskich z XIII w. na klasztory cystersów. Spośród setek statutów z lat 1207-1297 trzydzieści jeden odnosi się do polskich klasztorów cystersów, a tylko pięć do problematyki najazdów mongolskich. Najstarsza wzmianka na ten temat pochodzi z roku 1241 i wspomina o klasztorach w Mogile i Henrykowie (Canivez I, s. 237, para. 39). Pozostałe cztery wpisy pochodzą z okresu 1259-163 (Canivez I, s. 449,4; Canivez I, s. 476,3; Canivez I, s. 481,31; Canivez II, s. 12,11). Pokazują najazd Mongołów w zupełnie nowym świetle, m.in. uchwała z 1259 r. jest wymownym świadectwem przerażenia cysterskich opatów Polski na wieść o ponownym napadzie mongolskim. Ostatni zapis, datowany na rok 1263, w podobnym tonie opisuje zniszczenia dokonane przez Mongołów. Dwa wpisy, oba datowane na rok 1261, są niezwykle istotne: starają się interpretować najazdy nomadów mongolskich w szerokiej perspektywie duchowości i liturgii cystersów. Ze statutów Kapituły Generalnej poświęconych kwestii mongolskiej żaden nie jest tak ważny jak te które dotyczą najazdów z lat 1259-1260. W przeszłości tej części ksiąg statutowych poświęcano jedynie marginalną uwagę; największe zainteresowanie wzbudziła wcześniejsza faza konfliktu (1236-1242). W rzeczywistości jednak stanowisko sformułowane przez Kapitułę Generalną w latach 1259-1260 jest dla naszego badania relacji cystersko-mongolskich ważniejsze niż którekolwiek wcześniejsze stwierdzenia. Problem wymaga dalszych badań, które muszą uwzględniać zarówno dokumenty papieskie, jak i dodatkowe źródła cysterskie.