Przejdź do głównego menu Przejdź do sekcji głównej Przejdź do stopki
Nasza Przeszłość

Tom 117 (2012): Nasza Przeszłość

Artykuły

Starania ksieni Magdaleny Mortęskiej o rozwój szkolnictwa katolickiego

  • Waldemar Rozynkowski
DOI: https://doi.org/10.52204/np.2012.117.137-156  [Google Scholar]
Opublikowane: 30.06.2012

Abstrakt

Zastanawiając się nad rozwojem szkolnictwa katolickiego w Polsce w okresie nowożytnym, należy wspomnieć o osobie reformatora życia monastycznego, ksieni klasztoru benedyktynek w Chełmnie, przełożonej polskich benedyktynek, Magdalenie Mortęskiej ( 1554-1631). Wizja i sposób odnowy życia monastycznego praktykowany przez ksienię Magdalenę opierał się nie tylko na powrocie do rygorystycznego obrzędu benedyktyńskiego, ale także na obowiązkowej edukacji mniszek. To właśnie w realizacji tego postulatu, charakterystycznego dla potrydenckiego okresu Kościoła, dotykamy rozwoju szkolnictwa katolickiego. Zaangażowanie ksieni Mortęskiej w rozwój systemu szkolnego omawiane jest w artykule na dwóch płaszczyznach: założenia klasztornych szkół dla dziewcząt oraz jej zaangażowania w zakładanie innych szkół poza klasztornymi. Można przypuszczać, że zakonnice prowadziły szkołę dla dziewcząt w każdej fundacji benedyktyńskiej. Część mieszkalna dla dziewcząt (dormitorium) została oddzielona od części klasztornej. Uczniowie mieli osobną kaplicę i teren rekreacyjny, np. ogród. Dziewczynkami zwyczajowo opiekowała się wyznaczona zakonnica, czasem więcej niż jedna, jeśli zaszła taka potrzeba. Liczba uczniów wahała się od kilku w małych klasztorach do czterdziestu i więcej w klasztorach funkcjonujących w dużych miastach, takich jak Poznań czy Wilno (Wilno). Ksieni Mortęska przyczyniła się do powstania kilku szkół poza murami klasztoru, takich jak kolegium jezuickie w Toruniu (1596), seminarium duchowne w Poznaniu (1616) i seminarium duchowne w Toruniu (1618). Wszystkie szkoły realizowały szeroko rozumianą wizję opatek odnowy życia religijnego i zakonnego. Na koniec przytoczmy słowa prof. Karola Górskiego, który tak podsumował swój artykuł o roli Magdaleny Mortęskiej w reformie trydenckiej w Polsce: Można powiedzieć, że podobnie jak jezuici umożliwili triumf Reformy trydenckiej w Polsce poprzez wychowanie młodzieży męskiej dokonały Siostry Benedyktynki w dziedzinie wychowania kobiet.

Bibliografia

  1. Bednarski S., Brzechwa Stanisław, w: Polski Słownik Biograficzny, t. 3, Kraków 1937, s. 34. [Google Scholar]
  2. Borkowska M., Benedyktynki, III. W Polsce, w: Encyklopedia Katolicka, t. 2, Lublin 1985, kol. 257. [Google Scholar]
  3. Borkowska M., Benedyktynki, w: Zakony benedyktyńskie w Polsce, Tyniec 1981, s. 143-184. [Google Scholar]
  4. Borkowska M., Mniszki, Kraków 1980. [Google Scholar]
  5. Borkowska M., Słownik mniszek benedyktynek w Polsce, Tyniec 1989. [Google Scholar]
  6. Borkowska M., Udział jezuitów w formacji pierwszego pokolenia benedyktynek chełmińskich, w: Jezuici w Toruniu 1596-1996, pod red. K. Maliszewskiego, W. Rozynkowskiego, Toruń 1997, s. 84-93. [Google Scholar]
  7. Borkowska M., Zakony żeńskie w Polsce w epoce nowożytnej, Lublin 2010. [Google Scholar]
  8. Borkowska M., Życie codzienne polskich klasztorów żeńskich w XVII-XVIII wieku, Warszawa 1996. [Google Scholar]
  9. Brzechffa S., Żywot świątob. Magdaleny Mortęskiej napisany przez ks. Stan. Brzechffę TJ, a teraz na nowo do druku podany przez X G. Pobłockiego, Pelplin 1880. [Google Scholar]
  10. Encyklopedia wiedzy o jezuitach na ziemiach Polski i Litwy 1564-1995, oprac. L. Grzebień, Kraków 1996. [Google Scholar]
  11. Glemma T., Dzieje stosunków kościelnych w Toruniu, w: Dzieje Torunia, pod red. K. Tymienieckiego, Toruń 1933, s. 257-301. [Google Scholar]
  12. Górski K., Mortęska Magdalena (1554-1631), w: Polski Słownik Biograficzny, t. 22: 1977, z. 92, s. 6-8. [Google Scholar]
  13. Górski K., M. Magdalena Mortęska i jej rola w reformie trydenckiej w Polsce, Nasza Przeszłość, t. 34: 1971, s. 131-176. [Google Scholar]
  14. Górski K., Matka Mortęska, Kraków 1971. [Google Scholar]
  15. Górski K., Mortęska Magdalena, w: Hagiografia Polska. Słownik bio-hagiograficzny, pod red. R. Gustawa, t. 2, Poznań 1972, s. 137-147. [Google Scholar]
  16. Górski K., Studia i materiały z dziejów duchowości, Warszawa 1980. [Google Scholar]
  17. Górski K., Zarys dziejów duchowości w Polsce, Kraków 1986. [Google Scholar]
  18. Grzebień L., Dzieje kulturalne jezuitów toruńskich (1596-1996), w: Jezuici w Toruniu 1596-1996, pod red. K. Maliszewskiego, W. Rozynkowskiego, Toruń 1997, s. 55-83. [Google Scholar]
  19. Januszek-Sieradzka A., Mortęska Magdalena, w: Encyklopedia Katolicka, t. 13, Lublin 2009, kol. 316-317. [Google Scholar]
  20. Kronika benedyktynek chełmińskich, wyd. W. Szołdrski, Miesięcznik Diecezji Chełmińskiej, t. 9: 1937. [Google Scholar]
  21. Kronika benedyktynek poznańskich, oprac. M. Borkowska, W. Karkucińska, J. Wiesiołowski, Poznań 2001. [Google Scholar]
  22. Liedtke A., Początkowe dzieje Seminarium Chełmińskiego, w: Księga Jubileuszowa 350 lat Wyższego Seminarium Duchownego w Pelplinie (1651-2001), Pelplin 2001, s. 123-267. [Google Scholar]
  23. Maliszewski K., Kościół katolicki w protestanckim Toruniu u schyłku XVI i w XVII wieku, w: Z przeszłości diecezji chełmińskiej 1243-1992, pod red. M. Biskupa, Toruń 1994, s. 53-71. [Google Scholar]
  24. Maliszewski K., Stosunki religijne w Toruniu w latach 1548-1660, w: Historia Torunia, t. 2, cz. 2, Toruń 1994, s. 257-300. [Google Scholar]
  25. Mańkowski A., Jan Kucborski biskup chełmiński 1614-1624, Miesięcznik Diecezji Chełmińskiej, t. 10: 1938. [Google Scholar]
  26. Misiurek J., Historia i teologia polskiej duchowości katolickiej, t. 1, (w. X-XVII), Lublin 1994. [Google Scholar]
  27. Olesińska M., Benedyktynki w Toruniu, Studia Pelplińskie, t. 25: 2004, s. 239-240. [Google Scholar]
  28. Pisma ascetyczno-mistyczne Benedyktynek reformy chełmińskiej wyd. K. Górski, Poznań 1937 (reprint 2009). [Google Scholar]
  29. Rozynkowski W., Dokument erekcyjny Kolegium Jezuitów w Toruniu, w: Jezuici w Toruniu 1596-1996, pod red. K. Maliszewskiego, W. Rozynkowskiego, Toruń 1997, s. 148-154. [Google Scholar]
  30. Salmonowicz S., Kultura umysłowa Torunia w dobie renesansu, reformacji i wczesnego baroku, w: Historia Torunia, t. 2, cz. 2, Toruń 1994, s. 169-256. [Google Scholar]
  31. Szylar A., Działalność oświatowa benedyktynek sandomierskich w latach 1616-1865, Lublin 2002. [Google Scholar]

Downloads

Download data is not yet available.