Aller directement au menu principal Aller directement au contenu principal Aller au pied de page

Vol. 69 (1988): Nasza Przeszłość

Artykuły

Majątek poznańskiej kapituły katedralnej w XVI w.

  • Konrad Lutyński
DOI: https://doi.org/10.52204/np.1988.69.233-318  [Google Scholar]
Publiée: 1988-06-30

Résumé

Kapituła poznańska w XVI wieku należała do najważniejszych i najbogatszych w Polsce. Jej historia zawsze budziła zainteresowanie historyków. Oprócz różnych artykułów, powstało kilka obszerniejszych prac na temat jej majątku. Ten sam temat jest również przedmiotem niniejszego artykułu. Autor opiera się głównie na źródłach pisanych, pochodzących przeważnie z kapituły katedralnej, przy uwzględnieniu wcześniejszych wyników badań. Podobnie jak w przypadku innych kapituł katedralnych w Polsce, majątek kapituły poznańskiej w XVI wieku składał się z dwóch części. W tym czasie można zauważyć kilka trendów na obszarze tzw. "melioracji" majątku. Na przykład tworzone były nowe grupy wsi, oznaczające początek dużych kompleksów majątkowych. Można także dostrzec szczególną troskę kapituły o zasiedlenie gospodarstw chłopskich w praestymoniach, co nie zawsze zgadzało się z interesem regentów kapitulnych. Podczas gdy na początku XVI wieku zasiedlenie obszaru wiejskiego wynosiło zaledwie 66%, pod koniec tego okresu (1580) wzrosło do 88%. Wyraźny jest także trend zwiększania obszaru gruntów prawa dziedzicznego, głównie poprzez likwidację bądź zmniejszenie obszaru gruntów sołeckich, rzadziej kosztem gruntów chłopskich. Rozszerzenie obszaru przyległych ziem miało związek z zainteresowaniem kapituły dla intensyfikacji produkcji rolniczej w celu sprzedaży nadwyżek, co można uznać z historycznej perspektywy za także wysiłek zmierzający do zwiększenia kultury rolnej posiadłości kapitularnej. To z pewnością prowadziło do ubożenia rodzin chłopskich, jednakże nie w większym stopniu niż w przypadku podobnie dużych majątków szlacheckich. Jednocześnie należy zauważyć, że to znaczne potencjalne źródło ekonomiczne stanowiło ważną podstawę dla wielu działań kapituły na polu kultury i mecenatu kulturalnego.

Références

  1. Abraham W., Organizacja Kościoła w Polsce do połowy wieku X II. Poznań 1962. [Google Scholar]
  2. Kozłowski E., Uwarstwienie ludności wiejskiej w Wielkopolsce w II połowie XV, Poznań 1929. [Google Scholar]
  3. Kulejewska - Topolska Z., Struktura praw na aglomeracji osadniczej Poznań od XV do końca XVIII wieku, Poznań 1969. [Google Scholar]
  4. Librowski S., Kapituła katedralna wrocławska. Zarys dziejów i organizacji, Warszawa 1949. [Google Scholar]
  5. Zachorowski S., Rozwój i ustrój kapituł polskich w wiekach średnich, Kraków 1912. [Google Scholar]

Téléchargements

Les données relatives au téléchargement ne sont pas encore disponibles.