Parafia Pilica w latach 1914-1945

Abstract

W dziejach istniejącej od siedmiu wieków parafii Pilica do najbogatszych w wydarzenia należą lata 1914-1945. Okres ten rozpoczął się czterema tygodniami nieustannych walk na początku I wojny światowej. Władza rosyjska została zniesiona po 101 latach, ale początkowo została zastąpiona przez okupację austriacką. Dopiero 11 listopada 1918 roku parafia wkroczyła w 21-letni okres międzywojenny w odrodzonej Polsce. Okupacja hitlerowska rozpoczęła się 4 września 1939 roku. Pilica pozostawała w granicach tzw. Generalnego Gubernatorstwa przez 5 lat i 136 dni. Została wyzwolona przez Armię Radziecką 17 stycznia 1945 r. W 1914 r. parafia liczyła 9140 wiernych, w 1939 r. już tylko 7587, a 23 kwietnia 1945 r. już ponad 9000. Obejmowała miasto Pilica i 14 wsi. Parafia należała do diecezji kieleckiej, do dekanatu Olkusz, a od końca 1918 r. – do dekanatu Pilica. Ośrodkiem życia religijnego był kościół parafialny św. Jana Chrzciciela i św. Jana Ewangelisty. Dawny kościół parafialny św. Piotra i Pawła spłonął podczas działań wojennych 17 stycznia 1945 r. W Pilicy znajdował się także kościół reformatów i mały kościół szpitalny, a także kaplice w czterech wsiach. Obszar parafii był zróżnicowany etnicznie i religijnie. W 1909 r. zamieszkiwało je 5137 Żydów. W 1939 r. było ich zaledwie 1763. Posiadali synagogę, siedem domów modlitwy i cztery szkoły. Protestanci mieli także w Pilicy własną kaplicę. W 1909 r. zgromadziło się tam 102 wiernych, w 1939 r. już tylko 17.