Przejdź do głównego menu Przejdź do sekcji głównej Przejdź do stopki
Teka Komisji Prawniczej PAN Oddział w Lublinie

Tom 13 Nr 1 (2020)

Artykuły

Aksjologiczne podstawy prawnokarnej ochrony Rzeczypospolitej Polskiej w perspektywie stuletnich dziejów. Część II

DOI: https://doi.org/10.32084/tekapr.2020.13.1-11  [Google Scholar]
Opublikowane: 30.06.2020

Abstrakt

Druga część opracowania obejmuje analizę podstaw aksjologicznych prawnokarnej ochrony państwa Polskiego od czasu początków komunistycznej władzy w Polsce, do 1989 r. W latach 1944–1989 kilkukrotnie zmieniano konstytucje oraz przepisy prawa karnego mające chronić państwo. Początkowo ich podstawą aksjologiczną powinna być konstytucja z 1921 r., jednak rzeczywistość prawna była odmienna. W miejsce przepisów kodeksu karnego z 1932 r. obowiązującego do 1970 r., wprowadzono w tym zakresie nowe, niezmiernie surowe normy prawnokarne, operujące głównie karą śmierci, w dużej części mające zwalczyć opozycję nie godzącą się na przechwycenie władzy przez komunistów. Przestępstwa przeciwko państwu uważane były – wzorem sowieckiego prawa – za przestępstwa kontrrewolucyjne. Ich podstawy aksjologiczne wyznaczała klasowa polityka partii. Prawo karne z prawa wartości przemieniło się w prawo interesu. Po przyjęciu stalinowskiej konstytucji, która wprost określała zadania walki z przeciwnikami Polski Ludowej, umocnił się schemat prawny tego rodzaju przestępstw. Kodeks karny z 1969 r. dostosowywał prawnokarną ochroną PRL do norm konstytucyjnych. W analizie podstaw aksjologicznych prawa karnego Polski Ludowej lat późniejszych szczególne miejsce zajmuje ustawodawstwo stanu wojennego.

Bibliografia

  1. Andrejew, Igor. 1973. „Rozdział XIX w KK.” W Kodeks karny z komentarzem, red. Igor Andrejew, Witold Świda, i in., 389–441. Warszawa: Wydawnictwo Prawnicze. [Google Scholar]
  2. Andrejew, Igor, i Jerzy Sawicki. 1950. „Społeczne niebezpieczeństwo i bezprawność. Dwa elementy przestępstwa w Polsce Ludowej.” Demokratyczny Przegląd Prawniczy 3:16. [Google Scholar]
  3. Bafia, Jerzy, Leo Hochberg, i in. 1965. Ustawy karne PRL. Warszawa: Wydawnictwo Prawnicze. [Google Scholar]
  4. Bafia, Jerzy, Kryspin Mioduski, i in. 1987. Kodeks karny. Komentarz. T. 2. Warszawa: Wydawnictwo Prawnicze. [Google Scholar]
  5. Bierut, Bolesław. 1952. O partii. Warszawa: Książka i Wiedza. [Google Scholar]
  6. Bogucki, Witold. 1946. Mały kodeks karny (znowelizowany). Warszawa: Książka. [Google Scholar]
  7. Chybiński, Olgierd, Włodzimierz Gutekunst, i in. 1965. Prawo karne. Część szczególna. Warszawa–Wrocław: PWN. [Google Scholar]
  8. Gałązka, Małgorzata. 2004. „Prawo karne procesowe w okresie stanu wojennego.” W Prawo karne stanu wojennego, red. Alicja Grześkowiak, 125–49. Lublin: Wydawnictwo KUL. [Google Scholar]
  9. Górniok, Oktawia. 1970. Przestępstwa przeciwko działalności instytucji państwowych i społecznych (art. 233–237 k.k.). Wrocław: PWN. [Google Scholar]
  10. Grześkowiak, Alicja. 2004. „Prawo karne instrumentem walki z Kościołem w latach 1944–1956.” W Represje wobec osób duchownych i konsekrowanych w PRL w latach 1944–1989, red. Alicja Grześkowiak, 47–98. Lublin: Wydawnictwo KUL. [Google Scholar]
  11. Kędzierski, Jacek. 2004. „Polityka i prawo. Wprowadzenie stanu wojennego w Polsce w 1981 r.” W Prawo karne stanu wojennego, red. Alicja Grześkowiak, 11–38. Lublin: Wydawnictwo KUL. [Google Scholar]
  12. Kładoczny, Piotr. 2004. Prawo jako narzędzie represji w Polsce Ludowej (1944–1956). Warszawa: IPN. [Google Scholar]
  13. Kostewicz, Tadeusz. 1996. „Terror i represje.” W Polacy wobec przemocy 1944–1956, red. Barbara Otwinowska, i Jan Żaryn, 121–78. Warszawa: Wydawnictwo Editions Spotkania. [Google Scholar]
  14. Krukowski, Adam. 1969. „Przestępstwa przeciwko podstawowym interesom politycznym i gospodarczym PRL.” W Prawo karne. Część szczególna. Wybrane zagadnienia, red. Leszek Lernell, i Adam Krukowski. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego. [Google Scholar]
  15. Krukowski, Adam. 1985. W System prawa karnego. O przestępstwach w szczególności, red. Igor Andrejew, Leszek Kubicki, i in., t. 4, 17–25. Warszawa: Zakład Narodowy im. Ossolińskich. [Google Scholar]
  16. Kuć, Małgorzata. 2004. „Najwyższy wymiar niegodziwości – orzecznictwo Sadu Najwyższego okresu stanu wojennego.” W Prawo karne stanu wojennego, red. Alicja Grześkowiak, 163–79. Lublin: Wydawnictwo KUL. [Google Scholar]
  17. Lachs, Manfred. 1954. „Zagadnienie suwerenności w świetle konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.” W Zagadnienia prawne Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, red. Gustaw Auscaler, t. 1, 115–58. Warszawa: PWN. [Google Scholar]
  18. Lernell, Leszek, red. 1955. Materiały do nauki prawa karnego. Nauka o przestępczości i karze. Łódź–Warszawa: Uniwersytet Warszawski. [Google Scholar]
  19. Lityński, Adam. 1992. „Podstawy prawa terroru. O niektórych zmianach w prawie karnym pierwszej dekady Polski Ludowej.” W Z dziejów sądów i prawa, red. Adam Lityński, 108–36. Katowice: Uniwersytet Śląski. [Google Scholar]
  20. Lityński, Adam. 2016. „O sądach wojskowych dla osób cywilnych w Polsce (1946).” Studia Iuridica Lublinensia XXV, z. 3:523–41. DOI: https://doi.org/10.17951/sil.2016.25.3.523 [Google Scholar]
  21. Maciaszek, Anna, i Sławomir Hypś. 2004. „Nowe typy przestępstw w dekrecie o stanie wojennym.” W Prawo karne stanu wojennego, red. Alicja Grześkowiak, 97–124. Lublin: Wydawnictwo KUL. [Google Scholar]
  22. Muszkat, Marian. 1945. „Podstawowe zasady Kodeksu Karnego Wojska Polskiego.” Wojskowy Przegląd Prawniczy 1:18. [Google Scholar]
  23. Muszkat, Marian. 1946. „Przedmowa.” W Kodeks Karny Wojska Polskiego i ustawy dodatkowe z komentarzem, red. Jan Kaczorowski, Jan K. Cisek, i in., 7–22. Warszawa: Instytut NaukowoWydawniczy. [Google Scholar]
  24. Muszyński, Jerzy. 1963. „Ochrona ustroju państwowego i sił zbrojnych w kodeksach karnych niektórych państw socjalistycznych.” Wojskowy Przegląd Prawniczy nr 4. [Google Scholar]
  25. Muszyński, Jerzy. 1972. „Przestępstwa przeciwko podstawowym interesom politycznym i gospodarczym PRL w kodeksie karnym z 1969 r.” Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny 1:55–73. [Google Scholar]
  26. Podlaski, Henryk. 1954. „Praworządność ludowa w świetle konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.” W Zagadnienia prawne Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, red. Gustaw Auscaler, t. 1, 337–92. Warszawa: PWN. [Google Scholar]
  27. Prusak, Feliks, Zbigniew Szydłowski, i in. 1983. Komentarz do przepisów dekretu o stanie wojennym. Warszawa: Instytut Prawa ASW. [Google Scholar]
  28. Ratajczak, Aleksander. 1975. „Rozwój i kodyfikacja prawa karnego w okresie trzydziestolecia Polski Ludowej.” Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny 1:19–33. [Google Scholar]
  29. Rejman, Genowefa. 1922. „Prawo karne w latach 1944–1956.” Studia Iuridica t. 22, 35–60. Schaff, Leon. 1950. Polityczne założenia wymiaru sprawiedliwości w Polsce Ludowej. Warszawa: Książka i Wiedza. [Google Scholar]
  30. Siewierski, Mieczysław. 1949. Mały kodeks karny i ustawodawstwo przeciwfaszystowskie. Komentarz i orzecznictwo. Łódź: Wydawnictwo Prawnicze i Naukowe. [Google Scholar]
  31. Sobolewski, Z. 1990. „Przestępstwo «kontrrewolucyjne» w orzecznictwie sądowym.” W Problemy ewolucji prawa karnego, red. Tadeusz Bojarski, 74–83. Lublin: Wydawnictwo UMCS. [Google Scholar]
  32. Turlejska, Maria. 1989. Te pokolenia żałobami czarne...Skazani na śmierć i ich sędziowie 1944–1954. Londyn: Aneks Publishers. [Google Scholar]
  33. Wiak, Krzysztof. 2004. „Zasada nullum crimen, nulla poena sine lege anteriori w prawie karnym stanu wojennego.” W Prawo karne stanu wojennego, red. Alicja Grześkowiak, 61–72. Lublin: Wydawnictwo KUL. [Google Scholar]
  34. Winawer, Władysław. 1963. „Niektóre zagadnienia projektu kodeksu karnego.” Wkładka do Nowego Prawa nr 2. [Google Scholar]
  35. Wojciechowska, J. 1985. „§ 6. Zdrada Ojczyzny.” W System prawa karnego. O przestępstwach w szczególności, red. Igor Andrejew, Leszek Kubicki, i in., t. 4, 37–45. Warszawa: Zakład Narodowy im. Ossolińskich. [Google Scholar]
  36. Wolter, Władysław, Leszek Lernell, i in. 1954. „Węzłowe zagadnienia prawa karnego w świetle konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.” W Zagadnienia prawne Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, red. Gustaw Auscaler, t. 1, 251–300. Warszawa: PWN. [Google Scholar]
  37. Ziemba, Zdzisław A. 1997. Prawo przeciwko społeczeństwu. Polskie prawo karne w latach 1944–1956. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego. [Google Scholar]

Downloads

Download data is not yet available.