Przejdź do głównego menu Przejdź do sekcji głównej Przejdź do stopki
Wrocławski Przegląd Teologiczny

Tom 30 Nr 2 (2022)

Teologia pastoralna

Znowelizowane powszechne przepisy prawa kanonicznego dotyczące ochrony małoletnich przed przestępstwami seksualnymi

DOI: https://doi.org/10.52097/wpt.4956  [Google Scholar]
Opublikowane: 08.02.2023

Abstrakt

Reakcja wspólnoty Kościoła na doniesienia o przestępstwach seksualnych niektórych duchownych wobec małoletnich stanowi jeden z mierników wierności nauczaniu Jezusa Chrystusa. Skuteczna ochrona najsłabszych i najbardziej bezbronnych domaga się przede wszystkim dobrego prawodawstwa i to nie tylko w postaci przepisów procesowych służących ukaraniu sprawców przestępstw, ale również przepisów prawa materialnego definiujących poszczególne przestępstwa contra sextum i określających zakres ochrony przed tego typu deliktami. Na konieczność rozszerzenia zakresu materialnego przestępstw seksualnych zwrócił uwagę już Jan Paweł II. Kolejni prawodawcy powszechni nowelizowali przepisy materialne dotyczące ochrony dzieci i młodzieży, zwłaszcza poprzez rozszerzanie zakresu osób objętych ochroną oraz penalizowanie czynności polegających na wytwarzaniu, posiadaniu i rozpowszechnianiu materiałów pornograficznych zawierających wizerunki małoletnich. Aktualne przepisy materialne dotyczące przestępstw contra sextum znajdują się w trzech ustawach powszechnych: w znowelizowanym w 2021 roku Kodeksie prawa kanonicznego, w zawierającym delicta graviora motu proprio Sacramentorum sanctitatis tutela oraz w będącej na etapie konsultacji przed zapowiedzianą nowelizacją ustawie Vos estis lux mundi. Dodatkowo przepisy te są obecne w wersji 2.0 Vademecum Dykasterii Nauki Wiary, które co prawda nie ma charakteru ustawowego, ale pełni rolę podręcznika dla ordynariuszy i osób zajmujących się procedowaniem spraw związanych z oskarżeniami mającymi za przedmiot przestępstwa seksualne. Analiza obowiązującego prawodawstwa prowadzi jednak do wniosku, że ustawy te charakteryzują się rozbieżnością zarówno co do zakresu materialnego przestępstw contra sextum, jak i osób objętych ochroną oraz podmiotów zdolnych ustawowo do popełnienia tego typu przestępstw. Zauważalne różnice mogą powodować trudności w aplikowaniu prawa, a tym samym zmniejszać skuteczność ochrony małoletnich i osób z nimi zrównanych. Z tej racji wydaje się konieczne ich ujednolicenie, co spowoduje usunięcie pojawiających się wątpliwości interpretacyjnych.

Bibliografia

  1. Adamowicz L., Status kanoniczno-prawny osoby małoletniej – zagadnienia terminologiczne, „Teka Komisji Prawniczej PAN Oddział w Lublinie” 13/1 (2020), s. 3–12. [Google Scholar]
  2. Astigueta D., Ultime modfiche al motu proprio delicta graviora, [w:] Il quindicesimo anniversario dell’istituto di diritto canonico „Ad instar facultatis” dell’Universita Cattolica Pazmany Peter, S. Szuromi (ed.), Budapest 2011. [Google Scholar]
  3. Bączkowicz F., Prawo kanoniczne. Podręcznik dla duchowieństwa, t. 3, Opole 1958. [Google Scholar]
  4. Borek D., Przestępstwa zastrzeżone dla Kongregacji Nauki Wiary (normy materialne i proceduralne), Tarnów 2019. [Google Scholar]
  5. Borek D., Sextum Decalogi praeceptum w kanonicznym prawie karnym aktualnie obowiązującym, Tarnów 2015. [Google Scholar]
  6. Cito D., Las nuevas normas sobre los «delicta graviora», „Ius Canonicum” 50 (2010), s. 643–658. [Google Scholar]
  7. Codex Canonum Ecclesiarum Orientalium, Auctoritate Ioannis Pauli PP. II promulgatus, „Acta Apostolicae Sedis” 82 (1990), s. 1148–1259. [Google Scholar]
  8. Codex Iuris Canonici, auctoritate Ioannis Pauli PP. II promulgatus, „Acta Apostolicae Sedis” 75 (1983), pars 2, s. 1–317, pierwotne tłumaczenie polskie Kodeks Prawa Kanonicznego, Poznań 1984, tłumaczenie po nowelizacji Poznań 2022. [Google Scholar]
  9. Codex Iuris Canonici Pii X Pontificis Maximi iussu digestus Benedicti Papae XV auctoritate promulgatus, „Acta Apostolicae Sedis” 9 (1917), pars 2, s. 1–593. [Google Scholar]
  10. Congregatio pro Doctrina Fidei, Epistula a Congregatione pro Doctrina Fidei missa ad totius Catholicae Ecclesiae Episcopos aliosquae Ordinarios et Hierarchos interesse habentes: de delictis gravioribus eidem Congregationi pro Doctrina Fidei reservatis (18.05.2001), „Acta Apostolicae Sedis” 93 (2001), s. 785–788; tłum. pol. „Miesięcznik Pasterski Płocki” 68/10 (2001), s. 415–417. [Google Scholar]
  11. Congregatio pro Doctrina Fidei, Normae de delictis Congregationi pro Doctrina Fidei reservatis seu Normae de delictis contra fidem necnon de gravioribus delictis (21.05.2010), „Acta Apostolicae Sedis” 102 (2010), s. 419–434. [Google Scholar]
  12. Congregatio pro Doctrina Fidei, Norme sui delitti riservati della Congregazione per la Dottrina della Fede (7.12.2021), https://www.vatican.va/roman_curia/congregations/cfaith/documents/rc_con_cfaith_doc_20211011_norme-delittiriservati-cfaith_pl.html [dostęp: 19.11.2022]. [Google Scholar]
  13. Dohnalik J., Prawo kanoniczne wobec nadużyć seksualnych duchownych względem dzieci i młodzieży, „Dziecko krzywdzone. Teoria, badania, praktyka” 14/1 (2015), s. 50–66. [Google Scholar]
  14. Dokumenty synodalne od 50 do 381 roku, A. Baron, H. Pietras (red.), Kraków 2006. [Google Scholar]
  15. Dykasteria Nauki Wiary, Vademecum dotyczące wybranych kwestii proceduralnych w zakresie postępowania w przypadkach nadużyć seksualnych popełnianych przez duchownych wobec małoletnich, wersja 2.0 (5.06.2022), www.vatican.va/roman_curia/congregations/cfaith/ddf/rc_ddf_doc_20220605_vademecum-casi-abuso-2.0_pl.html [dostęp: 7.11.2022]. [Google Scholar]
  16. Filar M., Przestępstwa seksualne w nowym kodeksie karnym, [w:] Nowa kodyfikacja karna. Kodeks karny. Krótkie komentarze, Warszawa 1997. [Google Scholar]
  17. Francis, Rescript from 17.12.2019 of the Holy Father Francis to introduce some amendments to the „Normae de gravioribus delictis”, https://press.vatican.va/content/salastampa/en/bollettino/pubblico/2019/12/17/191217a.html [dostęp: 19.11.2022]. [Google Scholar]
  18. Francis, Rescritto con cui approva le Norme sui delitti riservati della Congregazione per la Dottrina della Fede (7.12.2021), https://press.vatican.va/content/salastampa/it/bollettino/pubblico/2021/12/07/0825/01732.html [dostęp: 19.11.2022]. [Google Scholar]
  19. Franciszek, List apostolski motu proprio «Vos estis lux mundi» (9.05.2019), „L’Osservatore Romano” 159/106 (2019). [Google Scholar]
  20. Franciszek, Konstytucja apostolska Pascite gregem Dei. [Google Scholar]
  21. Jan Paweł II, List apostolski motu proprio Sacramentorum sanctitatis tutela, „Acta Apostolicae Sedis” 93 (2001), s. 737–739. [Google Scholar]
  22. Kiełpiński K., List apostolski motu proprio papieża Franciszka «Vos estis lux mundi» nowelizacją kanonicznego prawa karnego i skuteczną ochroną małoletnich, „Studia Iuridica Toruniensia” 15 (2019), s. 121–144. [Google Scholar]
  23. Konferencja Episkopatu Polski, Wytyczne dotyczące wstępnego dochodzenia kanonicznego w przypadku oskarżeń duchownych o czyny przeciwko szóstemu przykazaniu Dekalogu z osobą niepełnoletnią poniżej osiemnastego roku życia, uchwała nr 13/366/2014 (8.10.2014), znowelizowana na mocy uchwały nr 5/376/2017 (6.06.2017) i na mocy uchwały nr 14/384/2019 (8.10.2019), „Akta Konferencji Episkopatu Polski” 31 (2019), s. 261–270. [Google Scholar]
  24. Lempa F., Kanoniczna ochrona karna małoletnich przed nadużyciami seksualnymi, Białystok 2013. [Google Scholar]
  25. Majer P., Odpowiedzialność kanoniczna biskupa w przypadku przestępstw seksualnych duchownych wobec małoletnich, [w:] Odpowiedź Kościoła na dramat wykorzystania seksualnego małoletnich. Aspekt prawny, P. Studnicki, M. Dalgiewicz (red.), Ząbki 2020, s. 140–148. [Google Scholar]
  26. Majer P., Prawnokanoniczna ochrona dziecka przed nadużyciami seksualnymi, [w:] Prawa dziecka: perspektywa Kościoła, P. Kroczek (red.), Kraków 2015, s. 99–134. [Google Scholar]
  27. Majer P., Problem wykorzystywania seksualnego małoletnich w Kościele. Perspektywa prawnokanoniczna, [w:] Seksualne wykorzystywanie małoletnich w Kościele. Problem – odpowiedź Kościoła – doświadczenie polskie, A. Żak, E. Kusz (red.), Kraków 2018, s. 209–241. [Google Scholar]
  28. Mazurkiewicz D., Normae substantiales w liście apostolskim papieża Franciszka Vos estis lux mundi w świetle wcześniejszego prawodawstwa powszechnego i polskiego prawa partykularnego, „Studia Koszalińsko-Kołobrzeskie” 28 (2021), s. 457–474. [Google Scholar]
  29. Paweł VI, Motu proprio Ministeria quaedam (15.08.1972), „Acta Apostolicae Sedis” 64 (1972), s. 529–534. [Google Scholar]
  30. Pismo okólne abpa Stanisława Gądeckiego (23.11.2021), znak: SEP – D/ 1.2.4-5, archiwum autora. [Google Scholar]
  31. Stawniak H., Jarząbek-Bielecka G., Bielecka-Gąszcz A., Przemoc seksualna wobec małoletnich i ich ochrona prawnoetyczna i kanoniczna, „Prawo Kanoniczne” 60/2 (2017), s. 139–172. [Google Scholar]
  32. Syryjczyk J., Kanoniczne prawo karne część szczegółowa, Warszawa 2003. [Google Scholar]
  33. Tarnacka A., Wykorzystywanie seksualne małoletnich przez duchownych – wybrane aspekty karne w kanonicznym oraz polskim porządku prawnym, „Journal of Modern Science” 48/1 (2022), s. 437–360. [Google Scholar]
  34. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny, Dz. U. z 2022 r., poz. 1360. [Google Scholar]
  35. Ustawa z dnia 26 października 1982 r. o postępowaniu w sprawach nieletnich, Dz. U. z 2022 r., poz. 1700. [Google Scholar]
  36. Ustawa z 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny, Dz. U. z 2022 r., poz. 1855. [Google Scholar]
  37. Wrzesieniewski M., Krytycznie o przestępstwach pornograficznych, „Prokuratura i Prawo” 11 (2011), s. 98–112. [Google Scholar]
  38. Zapotoczny R., Osoba niepełnosprawna w Kościele, „Wrocławski Przegląd Teologiczny” 22/1 (2014), s. 103–126. [Google Scholar]

Downloads

Download data is not yet available.