Przejdź do głównego menu Przejdź do sekcji głównej Przejdź do stopki
Językoznawstwo baner

Nr specjalny (2023)

Artykuły

Antropocentryzm, uprzedmiotowienie i animalizacja w języku polskim

DOI: https://doi.org/10.25312/2391-5137.NS23_npan  [Google Scholar]
Opublikowane: 11.12.2023

Abstrakt

Tematem artykułu są przejawy antropocentrycznych przekonań na temat statusu zwierząt oraz metafory i porównania animalizujące ludzi. Odwołano się w nim do koncepcji językowego obrazu świata Jerzego Bartmińskiego, kategorii uprzedmiotowienia w ujęciu Marty Nussbaum oraz badań nad dehumanizacją i pokazano, w jaki sposób język odzwierciedla wartościowanie i wyraża status przypisywany zwierzętom i ludziom. Wskazano przykłady odmawiania podmiotowości zwierzętom oraz dewaluowania ludzi poprzez metafory i porównania sugerujące ich zwierzęcość. Omówiono przykłady z języka potocznego wskazujące na ewolucję społecznej wrażliwości oraz postulaty obiektywnego odzwierciedlania w języku faktów dotyczących zwierząt. Konkluzje podkreślają znaczenie refleksji nad rolą języka w kształtowaniu postaw etycznych i jego potencjał w procesie redefiniowania wspólnoty moralnej.

Bibliografia

  1. Anker P. (2004), A Vindication of the Rights of Brutes, „Philosophy & Geography”, 7(2). [Google Scholar]
  2. Bartmiński J. (2012), Językowe podstawy obrazu świata, Lublin. [Google Scholar]
  3. Domagała A. (2021), Dehumanizacja w komentarzach internetowych w polskich portalach informacyjnych. Identyfikacja i klasyfikacja zjawiska na przykładzie odbioru Fransa Timmermansa, „Zarządzanie Mediami”, 9(3), https://doi.org/10.4467/23540214ZM.21.024.13755 [Google Scholar]
  4. Gieling E.T., Nordquist R.E., van der Staay F.J. (2011), Assessing learning and memory in pigs, „Animal Cognition”, 14(2), s. 151–173, https://doi.org/10.1007/s1007101003643 [Google Scholar]
  5. Gzyra D. (2019), Od wyzwolenia zwierząt do sentiokracji. Wybrane propozycje interwencji językowych, referat wygłoszony podczas konferencji Kultura wykluczenia? VII Odsłona: Zwierzaki, Poznań, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza, 27–29 czerwca 2019. [Google Scholar]
  6. Hańderek J. (2022), Trudna droga do podmiotowości: od zwierząt do sentientów, [w:] H. Mamzer (red.), Jedno zdrowie. Ludzie i inne gatunki, Wrocław. [Google Scholar]
  7. Haslam N. (2006), Dehumanization: an integrative review, „Personality and Social Psychology Review”, 10(3), https://doi.org/10.1207/s15327957pspr1003_4 [Google Scholar]
  8. Hołownia Sz. (2019), Boskie zwierzęta, Kraków. [Google Scholar]
  9. Kohda M., Bshary R., Kubo N., Awata S., Sowersby W., Kawasaki K., Kobayashi T., Sogawa S. (2023), Cleaner Fish Recognize Self in a Mirror via SelfFace Recognition like Humans, „Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America (PNAS)”, 120(7), https://doi.org/10.1073/pnas.2208420120 [Google Scholar]
  10. Lejman J. (2015), O zmyślności zwierząt. Rozważania wokół etyki zróżnicowanych natur, [w:] D. Gzyra i in. (red.), Filozofia wobec świata zwierząt, Warszawa. [Google Scholar]
  11. Morawiec A. (2018), Literatura polska wobec ludobójstwa. Rekonesans, Łódź. [Google Scholar]
  12. Pajdzińska A. (2017), Śmiercią jakby płytszą nie umierają, ale zdychają zwierzęta. Obraz zwierząt w polszczyźnie na tle ustaleń nauk przyrodniczych, „Etnolingwistyka”, 29, https://doi.org/10.17951/et.2017.29.135 [Google Scholar]
  13. Rekiel A., Wieczorek M., Więcek J. (2023), Procesy poznawcze, zachowanie i inteligencja świń, „Roczniki Naukowe Zootechniki”, 50(2), https://doi.org/10.58146/kgdacv04 [Google Scholar]
  14. Singer P. (2004), Wyzwolenie zwierząt, przeł. A. Alichniewicz, A. Szczęsna, Warszawa. [Google Scholar]
  15. Soral W., Bilewicz M., Winiewski M. (2018), Exposure to hate speech increases prejudice through desensitization, „Aggressive Behavior”, https://doi.org/10.1002/ab.21737 [Google Scholar]
  16. Środa-Więckowska K. (2021), Przejawy upodmiotowienia zwierząt w języku potocznym i debacie publicznej, [w:] H. Mamzer (red.), Dobre dla zwierząt. Pozytywne przemiany w relacjach ludzkonieludzkich, Wrocław. [Google Scholar]
  17. 6 rzeczy, których nie wiesz o świniach, https://www.otwarteklatki.pl/blog/6-rzeczy-ktorych-nie-wiesz-o-swiniach [dostęp: 29.07.2023]. [Google Scholar]
  18. Świnie bystrzejsze od psów? Popularne zwierzęta, które skrywają wiele tajemnic, https://rolnikinfo.pl/swinie-070221-mw-zwierzeta [dostęp: 29.07.2023]. [Google Scholar]

Downloads

Download data is not yet available.