Przejdź do głównego menu Przejdź do sekcji głównej Przejdź do stopki

Nr 2/17 (2022)

Artykuły

Posiadanie języka jako kryterium wykluczenia ze wspólnoty

DOI: https://doi.org/10.25312/2391-5137.17/2022_14np  [Google Scholar]
Opublikowane: 16.12.2022

Abstrakt

Zgodnie z tradycją kartezjańską zwierzęta nie myślą, nie czują i nie posiadają języka. O ile współczesna nauka dowodzi, że nie jest to prawdą przynajmniej w odniesieniu do niektórych gatunków inteligentnych zwierząt, a nasze rozumienie umysłowości i odczuwania przez nie-ludzi zostało zredefiniowane dzięki rozwojowi nauki, w odniesieniu do języka ta tradycja myślowa nadal funkcjonuje i ma się dobrze. Symptomatyczne, że niezwykle często brak posiadania języka przez zwierzęta jest jedną z przesłanek, dla których racjonalizuje się nieprzyznawanie nie-ludziom podmiotowości oraz wykluczenie ich ze wspólnoty moralnej.

W tekście zestawiono ze sobą poglądy Kartezjusza oraz La Mettriego wyrażone w Człowieku-maszynie. U pierwszego posiadanie języka jest kategorią alienującą człowieka i uzasadniającą wykluczanie nie-ludzi ze wspólnoty moralnej. La Mettrie, który umarł 101 lat po Kartezjuszu i swoje poglądy formułował niejako wobec niego, z kolei zakłada, że język nie jest właściwością specyficznie ludzką, jakkolwiek również do wspólnoty włącza tylko tych, którzy się nim posługują, lecz ma to zupełnie inne konsekwencje niż u Descartesa. Godne uwagi, że właśnie w oświeceniu silnie ujawniło się napięcie między przekonaniem o wyjątkowości człowieka w świecie, a intelektualnymi konsekwencjami postępującej sekularyzacji, a owe napięcia mają myślową kontynuację, która sięga współczesności. W tekście omówiono rolę, jaką w zakresie tej problematyki przypisywano językowi.

Bibliografia

  1. Barad K. (2012), Posthumanistyczna performatywność: ku zrozumieniu, jak materia zaczyna mieć znaczenie, [w:] A. Gajewska (red.), Teorie wywrotowe. Antologia przekładów, Poznań. [Google Scholar]
  2. La Mettrie J.O. de (1982), Człowiek-maszyna, Warszawa. [Google Scholar]
  3. MacIntyre A. (2021), Zależne zwierzęta rozumne. Dlaczego ludzie potrzebują cnót, Łódź. [Google Scholar]
  4. Marzec A. (2021), Antropocień. Filozofia i estetyka po końcu świata, Warszawa. [Google Scholar]
  5. Pasieka P. (2012), Kartezjańska koncepcja zwierzęcia-maszyny, „Filo-Sofija”, nr 17(2). [Google Scholar]
  6. Sommer A.U. (2021), Wartości. Dlaczego ich potrzebujemy, chociaż ich nie ma, Warszawa. [Google Scholar]
  7. Swoboda T. (2021), Deformacje nowoczesności, Łódź. [Google Scholar]
  8. Taylor S. (2021), Zwierzęce brzemię. Wyzwolenie ludzi z niepełnosprawnościami i zwierząt, Warszawa. [Google Scholar]
  9. Warren M.A. (2019), Status moralny. Obowiązki wobec osób i innych istot żywych, Łódź. [Google Scholar]
  10. Wood G. (2003), Edison’s Eve: A Magical History of the Quest for Mechanical Life, New York. [Google Scholar]

Downloads

Download data is not yet available.

Inne teksty tego samego autora