Przejdź do głównego menu Przejdź do sekcji głównej Przejdź do stopki
Językoznawstwo baner

Nr 15 (2021)

Artykuły

Gwara miejska jako determinant tożsamości regionalnej na przykładzie współczesnej gwary miejskiej Poznania

DOI: https://doi.org/10.25312/2391-5137.15/2021_04ksg  [Google Scholar]
Opublikowane: 17.01.2022

Abstrakt

Artykuł przedstawia gwarę miejską w kontekście determinanta tożsamości regionalnej. Autorka analizuje definicje gwary i wskazuje na zmieniający się odbiór tego pojęcia, jak i jego charakter i obecną rolę. Omówiona jest także tożsamość regionalna i jej korelacja z gwarą. Niniejsze rozważania eksplikowane są na przykładzie współczesnej gwary miejskiej Poznania, która mimo coraz mniejszej liczby czynnych użytkowników wykazuje wzrost popularności i chęć kultywowania w formach pozwalających postrzegać ten język w aspektach tożsamości regionalnej. Gwara poznańska analizowana jest w kontekście historycznym, gdzie wskazano na istotny wpływ języka niemieckiego oraz przemian gospodarczo-społecznych miasta na kształtowanie się języka mieszkańców Poznania. Artykuł rozpatruje gwarę miejską także we współczesnym ujęciu, omawiając jej występowanie w radiu, tekstach i książkach.

Bibliografia

  1. Bartkowiak W. (2001), Z poznańskiej gwary i wielkopolskiej duszy, „Kronika Miasta Poznania”, nr 2. [Google Scholar]
  2. Bartmiński J. (1977), O derywacji stylistycznej. Gwara ludowa w funkcji języka artystycznego, Lublin. [Google Scholar]
  3. Bartmiński J. (2014), Język w kontekście kultury, [w:] J. Bartmiński (red.), Współczesny język polski, Lublin. [Google Scholar]
  4. Burke P. (2009), Języki i społeczności w Europie wczesnonowożytnej, Kraków. [Google Scholar]
  5. Dyszak A. (2007), Gwara miejska wśród odmian języka polskiego, [w:] H. Sędziak, M. Dajnowicz (red.), Nazwy terenowe i nazewnictwo miejskie Mazowsza i Podlasia, t. XI, Łomża. [Google Scholar]
  6. Furdal A. (1977), Językoznawstwo otwarte, Opole. [Google Scholar]
  7. Grot Z. (1946), 100 lat zakładów H. Cegielski 1846–1946, Poznań. [Google Scholar]
  8. Gruchmanowa M. (1986), Początek XX wieku, [w:] M. Gruchmanowa, M. Witaszek-Samborska, M. Żak-Święcicka, Mowa mieszkańców Poznania, Poznań. [Google Scholar]
  9. Gruchmanowa M., Walczak B. (red.) (1999), Słownik gwary miejskiej Poznania, Warszawa–Poznań. [Google Scholar]
  10. Grzeszczuk-Brendel H. (2009), Architektoniczne dokonania III Rzeszy na terenie Poznania, „Kronika Miasta Poznania”, nr 2. [Google Scholar]
  11. Handke K. (1993), Terytorialne odmiany polszczyzny, [w:] J. Bartmiński (red.), Encyklopedia kultury polskiej XX w. T. II: Współczesny język polski, Wrocław. [Google Scholar]
  12. Kąś J., Kurek H. (2001), Język wsi, [w:] S. Gajda (red.), Najnowsze dzieje języków słowiańskich. Język polski, Opole. [Google Scholar]
  13. Klemensiewicz Z. (1961), O różnych odmianach współczesnej polszczyzny, [w:] tegoż, W kręgu języka literackiego i artystycznego, Warszawa. [Google Scholar]
  14. Kubel J. (2006), Blubry Starego Marycha, Poznań. [Google Scholar]
  15. Kubel J. (2007), Blubry Heli przy niedzieli, Poznań. [Google Scholar]
  16. Kucała M. (1994), Twoja mowa Cię zdradza, regionalizmy i dialektyzmy języka polskiego, Kraków. [Google Scholar]
  17. Kucała M. (oprac.) (1978), Gwara, [w:] S. Urbańczyk (red.), Encyklopedia wiedzy o języku polskim, Wrocław. [Google Scholar]
  18. Kucharczyk G. (2019), Najdłuższa wojna nowoczesnej Europy a zmaganie o polskie bezpieczeństwo kulturowe. Zarys problematyki, „Studia Administracji i Bezpieczeństwa”, nr 6. [Google Scholar]
  19. Kurek H. (2004–2005), Gwary dziś, „Postscriptum”, nr 2–1 (48–49). [Google Scholar]
  20. Kurek H. (2017), Funkcja gwary w tekście, „Rozprawy Komisji Językowej ŁTN”, nr LXIV, za: J. Labocha (2002), Tekst gwarowy jako dyskurs, [w:] J. Okoniowa, B. Dunaj (red.), Studia dialektologiczne II, Kraków. [Google Scholar]
  21. Kurkowska H. (1981), Próba charakterystyki socjolingwistycznej współczesnego języka polskiego, [w:] H. Kurkowska (red.), Współczesna polszczyzna. Wybór zagadnień, Warszawa. [Google Scholar]
  22. Kurkowska H., Skorupka S. (2001), Stylistyka polska. Zarys, Warszawa. [Google Scholar]
  23. Kurowski W. (2007), Jak widze… czyli na szage bez Pyrlandie, Poznań. [Google Scholar]
  24. Kurowski W., Niczyperowicz A. (2004), 365 obiadów poznańskich babci Moniki, Kraków. [Google Scholar]
  25. Kurzowa Z. (1983), Polszczyzna Lwowa i kresów południowo-wschodnich do 1939 r., Warszawa–Kraków. [Google Scholar]
  26. Kurzowa Z. (1993), Język polski Wileńszczyzny i kresów północno-wschodnich XVI–XX w., Warszawa–Kraków. [Google Scholar]
  27. Lubaś W. (1983), Dialektologia miejska, „Język Polski”, nr LXIII. [Google Scholar]
  28. Łuczak Cz. (1997), Arthur Greiser. Hitlerowski władca w Wolnym Mieście Gdańsku i w Kraju Warty, Poznań. [Google Scholar]
  29. Milne A.A. (2009), Misiu Szpeniołek, Poznań. [Google Scholar]
  30. Miodek J. (1991), Śląska ojczyzna polszczyzna, Katowice. [Google Scholar]
  31. Nowakowska-Kempa I., Chęciek M. (2009), Gwary śląskie w procesach globalizacji i lokalizacji. Nowe wyzwania, nowe funkcje, [w:] H. Rusek, A. Dróżdż (red.), Tożsamość etniczna i kulturowa Śląska w procesie przemian, Wrocław–Cieszyn. [Google Scholar]
  32. Piotrowicz A., Witaszek-Samborska M. (2015), O żywotności zapożyczeń niemieckich w gwarze miejskiej Poznania, „Gwary Dziś”, t. 7. [Google Scholar]
  33. Piotrowicz A., Witaszek-Samborska M. (2019), Gwara poznańska w życiu miasta dawniej i dziś, „Przegląd Wielkopolski”, nr 3. [Google Scholar]
  34. Pisarek W. (1994), Zróżnicowanie języka narodowego, [w:] S. Urbańczyk (red.), Encyklopedia języka polskiego, Wrocław–Warszawa–Kraków. [Google Scholar]
  35. Rusek H. (2009), Wprowadzenie, [w:] H. Rusek, A. Dróżdż (red.), Tożsamość etniczna i kulturowa Śląska w procesie przemian, Wrocław–Cieszyn. [Google Scholar]
  36. Rutkowski I. (1977), Kształtowanie się struktury ludnościowej Poznania w latach 1950–1970, „Kronika Miasta Poznania”, nr 4. [Google Scholar]
  37. Schmidt K. (1942), Bauaufgaben im Warthegau, „Soziale Wohnungsbau in Deutschland”, nr 6. [Google Scholar]
  38. Sierociuk J. (2019a), Gwara – nasz język, nasze dziedzictwo, „Przegląd Wielkopolski”, nr 3. [Google Scholar]
  39. Sierociuk J. (2019b), O nas dla nas, „Dodatek Kultury u Podstaw”, nr 4. [Google Scholar]
  40. Skubalanka T. (1976), Założenia analizy stylistycznej, [w:] H. Markiewicz, J. Sławiński (red.), Problemy metodologiczne współczesnego literaturoznawstwa, Kraków. [Google Scholar]
  41. Skudrzyk A., Urban K. (2010), Małe ojczyzny. Świadomość językowo-kulturowa społeczności lokalnych, Katowice. [Google Scholar]
  42. Skutecki J. (2009), Od Dürera do Pirschera. Uwagi o nazwach ulic w okupowanym Poznaniu, „Kronika Miasta Poznania”, nr 2. [Google Scholar]
  43. Sławkowa E. (1992), Gwara jako bogactwo kulturowe, [w:] M. Lubina (red.), Gwara śląska wczoraj i dziś, Katowice–Opole–Cieszyn. [Google Scholar]
  44. Strugarek S. (1977), Wuja Ceśku opowiada, Poznań. [Google Scholar]
  45. Szczepański M.S. (2006), Od identyfikacji do tożsamości. Dynamika śląskiej tożsamości – prolegomena, [w:] J. Janeczek, M.S. Szczepański (red.), Dynamika śląskiej tożsamości, Katowice. [Google Scholar]
  46. Szymański M. (Wuja Czechu) (2015), Pón Hilary, [w:] tegoż, W antrejce na ryczce, Poznań. [Google Scholar]
  47. Walczak B. (1992), Wpływy niemieckie w polszczyźnie Poznania, „Kronika Miasta Poznania”, R. 60, nr 1 i 2. [Google Scholar]
  48. Walczak B. (1999), Słownictwo, [w:] M. Gruchmanowa, B. Walczak (red.), Słownik gwary miejskiej Poznania, Warszawa–Poznań. [Google Scholar]
  49. Waszak S. (1951–1956), Powojenne zagadnienia demograficzne miasta Poznania, „Kronika Miasta Poznania”, nr XXIV. [Google Scholar]
  50. Wieczorkiewicz B. (1966), Słownik gwary warszawskiej XIX wieku, Warszawa. [Google Scholar]
  51. Wilkoń A. (2000), Typologia odmian językowych współczesnej polszczyzny, Katowice. [Google Scholar]
  52. Witaszek-Samborska M. (2006), Odrębności w polszczyźnie miejskiej Poznania, „Horyzonty Polonistyki”, nr 8. [Google Scholar]
  53. Wronicz J. (2010), Kultura szlachecka a kultura chłopska w aspekcie językowym, „Biuletyn Polskiego Towarzystwa Językoznawczego”, nr LXVI. [Google Scholar]
  54. Wronicz J. (2016), Status gwary w języku polskim, „Socjolingwistyka”, nr XXX. [Google Scholar]
  55. Wrońska G. (2019), Radio i gwara, „Przegląd Wielkopolski”, nr 3. [Google Scholar]
  56. Ziółkowski J. (1966), Przemiany społeczne w Poznaniu w latach 1945–1965, „Kronika Miasta Poznania”, nr 1. [Google Scholar]

Downloads

Download data is not yet available.