Przejdź do głównego menu Przejdź do sekcji głównej Przejdź do stopki
Językoznawstwo baner

Nr 1/16 (2022)

Artykuły

Germanizmy we współczesnej gwarze miejskiej Poznania – interferencja języka niemieckiego na gwarę poznańską w kontekście poszczególnych płaszczyzn organizacji języka

DOI: https://doi.org/10.25312/2391-5137.16/2022_04kszg  [Google Scholar]
Opublikowane: 10.06.2022

Abstrakt

Artykuł dotyczy germanizmów we współczesnej gwarze miejskiej Poznania. Celem opracowania jest wskazanie wpływu struktur języka niemieckiego na leksykę, składnię i frazeologię gwary poznańskiej. Germanizmy występujące w leksyce rozpatrzono w kontekście kształtowania się polszczyzny poznańskiej (dialektyzmy, archaizmy, regionalizmy) oraz w ujęciu chronologicznym, opierając się na badaniach Bogdana Walczaka (trzy warstwy chronologiczne germanizmów)[1]. W zakresie składni odniesiono się do niemieckich konstrukcji gramatycznych, które przeniesione zostały do gwary poznańskiej. Podział zapożyczeń w obszarze frazeologizmów poznańskich oparto na schemacie przyjętym przez badaczy, wyróżniając niemieckie kalki frazeologiczne (wyrażenia i zwroty) oraz kalki niemieckich idiomów.

Zebrane materiały wykazały duży wpływ języka niemieckiego na przedstawione płaszczyzny organizacji języka gwary poznańskiej oraz silne zakorzenienie badanych struktur w polszczyźnie poznaniaków.

Bibliografia

  1. Bańko M. (red.) (2000), Inny słownik języka polskiego, Warszawa. [Google Scholar]
  2. Bąba S. (1999), Frazeologia, [w:] M. Gruchmanowa, B. Walczak (red.), Słownik gwary miejskiej Poznania, Warszawa–Poznań. [Google Scholar]
  3. Bąba S., Piotrowicz A. (1994), Poznańska frazeologia regionalna, [w:] M. Białoskórska, S. Kania (red.), Synchroniczne i diachroniczne aspekty badań polszczyzny, t. I. Materiały II Kolokwium Językoznawczego, Szczecin, 16–18 września 1992 r., Szczecin. [Google Scholar]
  4. Bęza S. (1999), Nowe repetytorium z gramatyki języka niemieckiego, Warszawa. [Google Scholar]
  5. Biliński J. (1922), Błędy językowe, Poznań. [Google Scholar]
  6. Buttler D. (1987), Zapożyczenia niemieckie jako problem normatywny, „Poradnik Językowy”, z. 5. [Google Scholar]
  7. Dunaj B. (red.) (1996), Słownik współczesnego języka polskiego, Warszawa. [Google Scholar]
  8. Grochowski M. (2008), Założenia ogólne opisu tzw. wyrażeń funkcyjnych w Wielkim Słowniku Języka Polskiego, [w:] P. Żmigrodzki, R. Przybylska (red.), Nowe studia leksykograficzne, t. 2, Kraków. [Google Scholar]
  9. Gruchmanowa M. (1999), System gramatyczny, [w:] M. Gruchmanowa, B. Walczak (red.), Słownik gwary miejskiej Poznania, Warszawa–Poznań. [Google Scholar]
  10. Gruchmanowa M., Witaszek-Samborska M., Żak-Święcicka M. (1986), Mowa mieszkańców Poznania, Poznań. [Google Scholar]
  11. Helbig G., Buscha J. (2001), Deutsche Grammatik. Ein Handbuch für den Ausländerunterricht, Berlin–München. [Google Scholar]
  12. Kołodziejczyk M. (2010), Znajomość frazeologii regionalnej wśród poznaniaków, „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza”, t. 17. [Google Scholar]
  13. Kryński A.A. (1920), Jak nie należy mówić i pisać po polsku, Warszawa. [Google Scholar]
  14. Lewaszkiewicz T. (2014), Niemiecko-słowiańskie kontakty językowe (perspektywy badawcze), Konferencja „Wpływy języka niemieckiego na strukturę gramatyczną i leksykalną dialektów słowiańskich”, Poznań. [Google Scholar]
  15. Lewicki A.M. (1983), Składnia związków frazeologicznych, „Biuletyn Polskiego Towarzystwa Językoznawczego”, z. XL. [Google Scholar]
  16. Lewicki A.M., Pajdzińska A. (2014), Frazeologia, [w:] J. Bartmiński (red.), Współczesny język polski, Lublin. [Google Scholar]
  17. Malec T. (2003), Interferencje leksykalne w gwarach Lubelszczyzny – recenzja, „Roczniki Humanistyczne”, nr 51/6. [Google Scholar]
  18. Milne A.A. (2009), Misiu Szpeniołek, Poznań. [Google Scholar]
  19. Müldner-Nieckowski P. (2004), Wstęp do frazeologii, [w:] P. Müldner-Nieckowski, Ł. Müldner-Nieckowski (red.), Nowy szkolny słownik frazeologiczny, Warszawa. [Google Scholar]
  20. Osowski B. (2013), Germanizmy leksykalne w gwarze miejskiej Poznania i brneńskim hantecu, „Slavia Occidentalis”, t. 70, nr 1. [Google Scholar]
  21. Pelcowa H. (2001), Interferencje leksykalne w gwarach Lubelszczyzny, Lublin. [Google Scholar]
  22. Piotrowicz A., Witaszek-Samborska M. (2010), Poznańskie regionalne czasowniki i frazeologizmy związane z czynnościami fizjologicznymi oraz stanem fizycznym człowieka, „Białostockie Archiwum Językowe”, nr 10. [Google Scholar]
  23. Piotrowicz A., Witaszek-Samborska M. (2015), O żywotności zapożyczeń niemieckich w gwarze miejskiej Poznania, „Gwary Dziś”, t. 7. [Google Scholar]
  24. Polański K. (red.) (1993), Encyklopedia językoznawstwa ogólnego, Wrocław. [Google Scholar]
  25. Rak M. (2009), Regionalizmy frazeologiczne – nowe ujęcie zagadnienia, [w:] B. Dunaj, M. Rak (red.), Polszczyzna mówiona ogólna i regionalna, Kraków. [Google Scholar]
  26. Skorupka S. (1967–1968), Słownik frazeologiczny języka polskiego, t. I–II, Warszawa. [Google Scholar]
  27. Tokarski R. (2014), Słownictwo jako interpretacja świata, [w:] J. Bartmiński (red.), Współczesny język polski, Lublin. [Google Scholar]
  28. Walczak B. (1992), Wpływy niemieckie w polszczyźnie Poznania, „Kronika Miasta Poznania”, nr 1–2. [Google Scholar]
  29. Walczak B. (1999), Słownictwo, [w:] M. Gruchmanowa, B. Walczak (red.), Słownik gwary miejskiej Poznania, Warszawa–Poznań. [Google Scholar]
  30. Walczak B. (2005), Notatka etymologiczna: węborek, [w:] H. Karaś (red.), Czynić słowami. Studia ofiarowane Krystynie Długosz-Kurczabowej, Warszawa. [Google Scholar]
  31. Walczak B. (2016), Warstwy chronologiczne germanizmów w gwarze miejskiej Poznania, „Gwary Dziś”, t. 8. [Google Scholar]
  32. Wielki multimedialny słownik niemiecko-polski polsko-niemiecki (2016), Warszawa. [Google Scholar]
  33. Witaszek-Samborska M. (1999), Składnia, [w:] M. Gruchmanowa, B. Walczak (red.), Słownik gwary miejskiej Poznania, Warszawa–Poznań. [Google Scholar]
  34. Witaszek-Samborska M. (2006), Odrębności w polszczyźnie miejskiej Poznania, „Horyzonty Polonistyki”, nr 8. [Google Scholar]

Downloads

Download data is not yet available.