Artykuł bada stopień językowego wpływu Bambrów poznańskich na ukształtowanie się współczesnej gwary miejskiej Poznania. Analizie poddano pochodzenie i język emigrujących osadników, uwzględniając ówczesne podziały terytorialne i komunikacyjne. Przedstawiono także czynniki wpływające na niezwykle szybką polonizację Bambrów, od względów religijnych, przez edukację, po intensyfikację relacji z ludnością polską. Artykuł porusza kwestię prób germanizacji Bamberczyków – w szczególności podczas zaboru pruskiego na terenach Wielkopolski – w kontekście ostatecznego wykrystalizowania się tożsamości narodowej i regionalnej tej grupy etnokulturowej. Analizę zamyka bieżący udział i wkład Bambrów w kulturę oraz językowe dziedzictwo Poznania.
Bibliografia
Bär M. (1882), Die „Bamberger” bei Posen; zugleich ein Beitrag zur Geschichte der Polonisierungsbestrebungen in der Provinz Posen, Poznań: Joseph Jolowicz. [Google Scholar]
Bauman Z. (2001), Tożsamość jaka była, jest i po co?, [w:] A. Jawłowska (red.), Wokół problemów tożsamości, Warszawa: Wydawnictwo LTW, s. 8–25. [Google Scholar]
Jawłowska A. (2001), Tożsamość na sprzedaż, [w:] tejże (red.), Wokół problemów tożsamości, Warszawa: Wydawnictwo LTW, s. 51–78. [Google Scholar]
Łukaszewicz J. (1938), Obraz historyczno-statystyczny miasta Poznania w dawniejszych czasach Józefa Łukaszewicza. T. 1, Poznań: [b.w.]. [Google Scholar]
Mattheier K.J. (1994), Varietätenzensus, [w:] K.J. Mattheier, P. Wiesinger (red.), Dialektologie des Deutschen, Tübingen: De Gruyter, s. 413–443. [Google Scholar]
Mattheier K.J. (2004), Tod der Dialektologie, [w:] A. Lenz, E. Radtke, S. Zwickl (red.), Variation im Raum. Varation and Space, Frankfurt am Main–Berlin–Bern–Bruxelles–New York–Oxford–Wien: Peter Lang GmbH, Internationaler Verlag der Wissenschaften, s. 233–237. [Google Scholar]
May I. (1980), Dialekty niemieckie i ich renesans, „Przegląd Zachodni”, nr 5/6, s. 159–185. [Google Scholar]
Paradowska M. (1993), Bambrzy w Poznaniu wczoraj i dziś, „Kronika Miasta Poznania”, R. 62, nr 3/4, s. 311–332. [Google Scholar]
Paradowska M. (2013), Bambrzy: mieszkańcy dawnych wsi miasta Poznania, Poznań: PWN. [Google Scholar]
Plenzler A. (2019), Śladami Bambrów, Poznań: Wydawnictwo Miejskie Posnania. [Google Scholar]
Posern-Zieliński A. (2019), Tożsamość zagrożona i odbudowana. Specyfika małych grup etnokulturowych, [w:] W.W. Brzezińska, A. Szczepaniak-Kroll, A. Szymoszyn (red.), 300 lat Bambrów w Poznaniu. Wkład małych wspólnot migracyjnych w dziedzictwo kulturowe Polski, Poznań: Wydawnictwo Miejskie Posnania, Instytut Archeologii i Etnologii PAN, s. 15–41. [Google Scholar]
Rutkowski J. (1956), Studia z dziejów wsi wielkopolskiej XVI–XVIII w., Poznań: Wydawnictwo Naukowe PWN. [Google Scholar]
Sarnowska-Giefing I. (2021), Z onomastykonu kultury. Imiona Bambrów poznańskich w XVIII wieku – rekonesans badawczy, „Prace Językoznawcze”, vol. XXIII/2, s. 169–186. [Google Scholar]
Skibiński R. (2022), Rozmowa przeprowadzona przez Karinę Szymańską-Galińską, Muzeum Bambrów Poznańskich 22.10.2022 r., Poznań. [Google Scholar]
Strzelczyk J. (1996), Bamberg a Polska w średniowieczu, „Roczniki Historyczne”, R. LXII, s. 73–83. [Google Scholar]
Szczepaniak-Kroll A. (2010), Tożsamość poznańskich rodzin pochodzenia niemieckiego. Losy Bajerleinów i Dittrichów (XVIII–XX w.), Poznań: Wydawnictwo Poznańskie. [Google Scholar]
Szczepaniak-Kroll A. (2018), Poznańscy Bambrzy, czyli jak zachować tożsamość przez 300 lat?, „Klio. Czasopismo Poświęcone Dziejom Polski i Powszechnym”, t. 45, nr 2, s. 61–84. [Google Scholar]
Szczepaniak-Kroll A. (2020), Rola liderów w kształtowaniu i promowaniu dziedzictwa kulturowego poznańskich Bambrów, „Lud”, t. 104, s. 101–136. [Google Scholar]
Walczak B. (2019), Warstwy chronologiczne germanizmów w gwarze miejskiej Poznania, „Gwary Dziś”, t. 8, s. 87–95. [Google Scholar]
Waszczyńska K. (2014), Wokół problematyki tożsamości, „Rocznik Towarzystwa Naukowego Płockiego”, nr 6, s. 48–73. [Google Scholar]
Żarczyńska J. (2019a), O osadnikach bamberskich w prasie polskiej od przełomu XIX i XX wieku do roku 1939, [w:] Bambrzy, „Kronika Miasta Poznania”, nr 2, s. 142–155. [Google Scholar]
