Przejdź do głównego menu Przejdź do sekcji głównej Przejdź do stopki
Językoznawstwo baner

Nr 2/17 (2022)

Artykuły

Wyznaczniki etyki komunikacyjnej w internecie. Klucz kodowy

DOI: https://doi.org/10.25312/2391-5137.17/2022_15kj  [Google Scholar]
Opublikowane: 16.12.2022

Abstrakt

Artykuł stanowi prezentację narzędzia badawczego służącego analizie zawartości tekstów pod kątem etyczności. W kluczu kodowym zebrano wyznaczniki etyki komunikacyjnej wyselekcjonowane na podstawie przeglądu badań dot. etyki słowa, dzięki czemu wskazane narzędzie może stanowić podstawę do analizy poszczególnych aspektów etyczności w komunikacji. Ze względu na istotną rolę kontekstu w tego typu badaniach, zaprezentowane kategorie można dostosować do specyfiki badanej grupy tekstów – np. mimo że omawiany klucz kodowy bierze pod uwagę cechy szczególne komunikacji w internecie, z powodzeniem może być też wykorzystany do badań tekstów w innego rodzaju mediach.

Dzięki przedstawionemu kluczowi kodowemu jakościowe analizy tekstów mogą zostać usystematyzowane za pomocą jasnego wskazania na grupy zachowań mieszczących się w granicach językowych norm etycznych i wychodzących poza nie. Daje to podstawy do łatwiejszej weryfikacji badań oraz wzbogacenia ich o aspekt ilościowy. Dzięki wykorzystaniu w badaniach narzędzia, którym jest klucz kodowy, refleksję nad etycznością w języku można uczynić kompleksową i bardziej obiektywną.

Bibliografia

  1. Antas J. (2009), O kłamstwie i zakłamaniu, [w:] B. Sobczak, H. Zgółkowa (red.), Retoryka i etyka, Poznań. [Google Scholar]
  2. Awdiejew A. (2018), Pozorna argumentacja, [w:] G. Habrajska (red.), Etyka w komunikacji, Łódź. [Google Scholar]
  3. Awdiejew A., Habrajska G. (2009), Strategie propagandowe i agitacyjne, [w:] G. Habrajska (red.), Problemy komunikacji społecznej, Łask. [Google Scholar]
  4. Bartmiński J. (2017), Etyka słowa a potoczny wzorzec komunikacji, [w:] J. Bartmiński, S. Niebrzegowska-Bartmińska, M. Nowosad-Bakalarczyk, J. Puzynina (red.), Etyka słowa. Wybór opracowań, Lublin. [Google Scholar]
  5. Bartmiński J. (2018), Puzynina – Norwid – etyka, https://portal.uw.edu.pl/documents/7488103/707a345e-8152-45eb-87b5-6ede12e3ab01 [dostęp: 6.09.2021]. [Google Scholar]
  6. Bauer Z. (2009), Polskie fora internetowe. Przykład „mowy nienawiści” czy „mowy agresji”?, [w:] M. Filiciak, G. Ptaszek (red.), Komunikowanie (się) w mediach elektronicznych. Język, edukacja, semiotyka, Warszawa. [Google Scholar]
  7. Benenowska I. (2019), Nieetyczna, niegrzeczna czy nieregulaminowa komunikacja? Poszukiwanie kryteriów oceny wypowiedzi poselskich, „Roczniki Humanistyczne”, z. 6, t. LXVII. DOI: https://doi.org/10.18290/rh.2019.67.6-1 [Google Scholar]
  8. Benenowska I., Laskowska E. (2018), Jak badać język współczesnych polityków w kontekście etyki słowa?, „Roczniki Humanistyczne”, z. 6, t. LXVI. DOI: https://doi.org/10.18290/rh.2018.66.6-1 [Google Scholar]
  9. Białek-Szwed O. (2020), Mowa nienawiści problemem etycznym współczesnych mediów, „Zeszyty Naukowe KUL”, vol. 61, nr 4. DOI: https://doi.org/10.31743/zn.2018.61.4.331-342 [Google Scholar]
  10. Biernacka-Ligęza I. (2005), Wulgaryzmy w prasie alternatywnej, „Język a Kultura”, t. 17. [Google Scholar]
  11. Biniewicz J. (2009), Zachowania językowe w dyskursie politycznym (zasady etykiety językowej, etyki słowa), „Colloquia Anthropologica et Communicativa”, t. 1. [Google Scholar]
  12. Boski P. (1992), O byciu Polakiem w ojczyźnie i o zmianach tożsamości kulturowo-narodowej na obczyźnie, [w:] P. Boski, M. Jarymowicz, H. Malewska-Payre, Tożsamość a odmienność kulturowa, Warszawa. [Google Scholar]
  13. Bugajski M. (2012), Etyka, etykieta, kultura języka, „Poznańskie Spotkania Językoznawcze”, t. 24. [Google Scholar]
  14. Cegieła A. (2013), Słowa niebezpieczne i niepożądane w przestrzeni społecznej. Etyka słowa a poprawność polityczna, „Poradnik Językowy”, nr 10. [Google Scholar]
  15. Cegieła A. (2014a), Słowa i ludzie. Wprowadzenie do etyki słowa, Warszawa. [Google Scholar]
  16. Cegieła A. (2014b), Etyka słowa w dyskursie publicznym, [w:] K. Jachimowska, B. Kudra, E. Szkudlarek-Śmiechowicz (red.), Słowo we współczesnych dyskursach, Łódź. DOI: https://doi.org/10.18778/7969-107-4.02 [Google Scholar]
  17. Cegieła A. (2015), O retoryce pogardy i wykluczenia w polskim dyskursie publicznym, http://oes.uw.edu.pl/2015/01/26/o-retoryce-pogardy-i-wykluczenia-w-polskim-dyskursie-publicznym/ [dostęp: 30.08.2021]. [Google Scholar]
  18. Cegieła A. (2018), Uwagi o kryteriach etycznej oceny wypowiedzi, „Poradnik Językowy”, nr 6. [Google Scholar]
  19. Cegieła A. (2019a), Na czym polega przemoc w języku komunikacji publicznej?, „Poradnik Językowy”, nr 8. [Google Scholar]
  20. Cegieła A. (2019b), Na jakich podstawach naukowych opiera się etyka słowa?, „Roczniki Humanistyczne”, z. 6, t. LXVII. DOI: https://doi.org/10.18290/rh.2019.67.6-3 [Google Scholar]
  21. Cegieła A. (2020), Z problemów terminologicznych etyki komunikacji, [w:] A. Strawińska (red. nauk.), „Ojczysta święta mowo!… Wiąże nas twoje słowo”. Polszczyzna w perspektywie diachronicznej. Studia i szkice, Białystok. [Google Scholar]
  22. Chudzik A. (2019), Stygmatyzacja jako przejaw agresji w komunikacji internetowej (na wybranych przykładach), „Studia Slavica”, nr 23(1). [Google Scholar]
  23. Cygal-Krupa Z. (2016), Etyka słowa we współczesnych badaniach językoznawczych, [w:] M. Pachowicz, K. Choińska (red.), Świat słów. Jedność w różnorodności, Tarnów. [Google Scholar]
  24. Dobrzyńska T. (1994), Mówiąc przenośnie… studia o metaforze, Warszawa. [Google Scholar]
  25. Drąg K. (2016), „Skoro jesteśmy na ty…” Wybrane aspekty skracania dystansu interpersonalnego w komunikacji internetowej, [w:] M. Drożdż (red.), Prywatność w mediach – towar czy wartość, Tarnów. [Google Scholar]
  26. Drożdż M. (2011), Racjonalność ethosu komunikacji medialnej – etyka wobec nowych mediów, [w:] K. Pokorna-Ignatowicz, J. Bierówka (red. nauk.), „Stare” media w obliczu „nowych”, „nowe” w obliczu „starych”, Kraków. [Google Scholar]
  27. Drożdż M. (2013), Etyczne aspekty mediów integralną częścią nauk o mediach, „Studia Medioznawcze”, nr 4. [Google Scholar]
  28. Dudziak A. (2019), Wokół podstawowych zagadnień metodologicznych i propozycji badawczych w zakresie etyki komunikacji językowej, „Roczniki Humanistyczne”, t. LXVII, z. 6. DOI: https://doi.org/10.18290/rh.2019.67.6-5 [Google Scholar]
  29. Fąka P. (2008), Funkcje pragmatyczne wypowiedzi ironicznych, [w:] G. Habrajska (red.), Rozmowy o komunikacji 2: Motywacja psychologiczna i kulturowa w komunikacji, Łask. [Google Scholar]
  30. Giza A. (1993), Na czym polega „etyczna komunikacja”?, [w:] J. Puzynina (red.), Etyka międzyludzkiej komunikacji, Warszawa. [Google Scholar]
  31. Grice P. (1980), Logika i konwersacja, [w:] T. Hołówka (tłum.), Język w świetle nauki, Warszawa. [Google Scholar]
  32. Grybosiowa A. (2000), O dystansie, szacunku i tolerancji w mediach, [w:] J. Bralczyk, K. Mosiołek-Kłosińska (red.), Język w mediach masowych, Warszawa. [Google Scholar]
  33. Grzelak E. (2012), Białe kłamstwo – narzędzie komunikacji społecznej, „Poznańskie Spotkania Językoznawcze”, t. 24. [Google Scholar]
  34. Grzenia J. (2006), Komunikacja językowa w Internecie, Warszawa. [Google Scholar]
  35. Herczakowska J., Kowalik S. (2011), Bezpieczeństwo i etyka komunikacji elektronicznej, [w:] M. Pańkowska (red.), Wiedza i komunikacja w innowacyjnych organizacjach. Komunikacja elektroniczna, Katowice. [Google Scholar]
  36. Hołówka T. (1993), Zasady dyskusji racjonalnej, [w:] J. Puzynina (red.), Etyka międzyludzkiej komunikacji, Warszawa. [Google Scholar]
  37. Jachymek K. (b.r.), Zachowywanie i łamanie zasad etyki komunikacyjnej w dyskusji o wyborze Naczelnika Związku Harcerstwa Polskiego, „Studia Linguistica” [w druku]. [Google Scholar]
  38. Jachymek K. (b.r.), Zastosowanie klucza kodowego jako narzędzia analizy etyki komunikacyjnej (na podstawie dyskusji o wyborze Naczelnika ZHP), „Słowo. Studia Językoznawcze” [w druku]. [Google Scholar]
  39. Jarymowicz M. (1992), Tożsamość jako efekt rozpoznawania siebie wśród swoich i obcych, [w:] P. Boski, M. Jarymowicz, H. Malewska-Payre, Tożsamość a odmienność kulturowa, Warszawa. [Google Scholar]
  40. Jarymowicz M. (1993), Poza etyką komunikacji: o niektórych przesłankach braku gotowości do porozumiewania się, [w:] J. Puzynina (red.), Etyka międzyludzkiej komunikacji, Warszawa. [Google Scholar]
  41. Jasik A. (2005), Wyzwiska, obelgi, pogróżki w gwarze uczniowskiej (próba typologii gatunkowej), „Język a Kultura”, t. 17. [Google Scholar]
  42. Jasnopis, https://jasnopis.pl/info# [dostęp: 23.03.2022]. [Google Scholar]
  43. Jezierska B. (2012), Leksemy etyka i etykieta w polskich słownikach ogólnych i słownikach wyrazów obcych, „Poznańskie Spotkania Językoznawcze”, t. 24. [Google Scholar]
  44. Kapelewska E. (2020), Komentarz internetowy wobec wulgaryzacji i emocjonalności, [w:] A. Strawińska (red. nauk.), „Ojczysta święta mowo!… Wiąże nas twoje słowo”. Polszczyzna w perspektywie diachronicznej. Studia i szkice, Białystok. [Google Scholar]
  45. Kaproń-Charzyńska I., Wiśniewski M. (2018), Kreatywność leksykalna a etyka słowa (na przykładzie komentarzy internetowych), „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza”, t. 25, nr 1. DOI: https://doi.org/10.14746/pspsj.2018.25.1.5 [Google Scholar]
  46. Kapuściński R. (1993), Środki masowego przekazu a etyka komunikacji, [w:] J. Puzynina (red.), Etyka międzyludzkiej komunikacji, Warszawa. [Google Scholar]
  47. Karwat M. (2006), O złośliwej dyskredytacji. Manipulowanie wizerunkiem przeciwnika, Warszawa. [Google Scholar]
  48. Kołodziejek E. (2020), Etyczność języka w komunikacji, https://etykajezyka.pl/etyka-jezykowa-i-komunikacja-niedyskryminacyjna/ [dostęp: 23.03.2022]. [Google Scholar]
  49. Kowalewska-Dąbrowska J. (2009), Język polityki a etyka słowa, „Prace Komisji Językoznawczej Bydgoskiego Towarzystwa Naukowego”, nr XIX. [Google Scholar]
  50. Kozłowska A. (2019), Jeszcze o podstawach etyki słowa w komunikacji literackiej, „Roczniki Humanistyczne”, z. 6, t. LXVII. DOI: https://doi.org/10.18290/rh.2019.67.6-6 [Google Scholar]
  51. Król K. (2018), Przystępność percepcyjna internetowych ofert turystyki wiejskiej, „Roczniki Naukowe Ekonomii Rolnictwa i Rozwoju Obszarów Wiejskich”, t. 105, z. 1. DOI: https://doi.org/10.22630/RNR.2018.105.1.7 [Google Scholar]
  52. Krysztofowicz D. (2018), Wulgaryzacja języka w świetle prawnym, [w:] M. Mycawka, R. Mazur, B. Żebrowska (red.), Nasz język ojczysty – etyka i estetyka słowa, Kraków. [Google Scholar]
  53. Laskowska E. (2018), Poziomy komunikacyjne w opisie etycznych i nieetycznych zachowań językowych, [w:] G. Habrajska (red.), Etyka w komunikacji, Łódź. [Google Scholar]
  54. Laskowska M. (2012), Komunikacja za pomocą social media – możliwości i zagrożenia. Zarys problematyki, [w:] M. Biedroń, M. Wawrzak-Chodaczek (red.), Komunikacja – (po)rozumienie – obecność społeczna, Toruń. [Google Scholar]
  55. Lewicki A.M., Nowak P. (2000), Manipulacja językowa w mediach, [w:] J. Bralczyk, K. Mosiołek-Kłosińska (red.), Język w mediach masowych, Warszawa. [Google Scholar]
  56. Lewiński P. (2005), O wyrazach ogólnie obelżywych, „Język a Kultura”, t. 17. [Google Scholar]
  57. Litwiński R. (2018), O etyce komunikacji. Sprawozdanie z konferencji, „Annales Universitatis Mariae Curie-Sklodowska”, sectio N – Educatio Nova, vol. 3. [Google Scholar]
  58. Loigos, https://dozabawy.logios.dev/ [dostęp: 23.03.2022]. [Google Scholar]
  59. Nukat, http://katalog.nukat.edu.pl/ [dostęp: 11.01.2022]. [Google Scholar]
  60. Mac M. (2018), Sposób oceniania celebrytów przez „facebookowych” internautów, [w:] M. Mycawka, R. Mazur, B. Żebrowska (red.), Nasz język ojczysty – etyka i estetyka słowa, Kraków. [Google Scholar]
  61. Maj A. (2013), Analiza treści, [w:] M. Makowska (red. nauk.), Analiza danych zastanych. Przewodnik dla studentów, Warszawa. [Google Scholar]
  62. Majewska M. (2005), O przemycaniu treści deprecjonujących odbiorcę, „Język a Kultura”, t. 17. [Google Scholar]
  63. Marcjanik M. (2007), Grzeczność w komunikacji językowej, Warszawa. [Google Scholar]
  64. Marcjanik M. (2012), Etyczny aspekt językowych zachowań grzecznościowych (czyli „zawartość” etyki słowa w etykiecie językowej), „Poznańskie Spotkania Językoznawcze”, t. 24. [Google Scholar]
  65. Marcjanik M. (2017), Miejsce etykiety językowej wśród wartości. Uwagi ogólne, [w:] J. Bartmiński, S. Niebrzegowska-Bartmińska, M. Nowosad-Bakalarczyk, J. Puzynina (red.), Etyka słowa. Wybór opracowań, Lublin. [Google Scholar]
  66. Markowski A. (2017), Warunki właściwego użycia języka: etyka słowa – manipulacja językowa – nowomowa, [w:] J. Bartmiński, S. Niebrzegowska-Bartmińska, M. Nowosad-Bakalarczyk, J. Puzynina (red.), Etyka słowa. Wybór opracowań, Lublin. [Google Scholar]
  67. Martens A. (2012), Formy i normy – język komunikacji internetowej. Rozważania wstępne, „Komunikacja Społeczna”, nr 2. [Google Scholar]
  68. Mosiołek-Kłosińska K. (2000), Wulgaryzacja języka w mediach, [w:] J. Bralczyk, K. Mosiołek-Kłosińska (red.), Język w mediach masowych, Warszawa. [Google Scholar]
  69. Netykieta, [w:] Wielki słownik języka polskiego, https://wsjp.pl [dostęp: 11.01.2022]. [Google Scholar]
  70. Nijakowski L. (2008), Mowa nienawiści w świetle teorii dyskursu, [w:] A. Horolets (red.), Analiza dyskursu w socjologii i dla socjologii, Toruń. [Google Scholar]
  71. Ożóg K. (2005), Współczesny model polskiej grzeczności językowej, „Język a Kultura”, t. 17. [Google Scholar]
  72. Pachowicz M. (2012), „Skomentuj na forum”, czyli etykieta językowa w komunikacji internetowej, „Poznańskie Spotkania Językoznawcze”, t. 24. [Google Scholar]
  73. Peisert M. (2004), Formy i funkcje agresji werbalnej. Próba typologii, Wrocław. [Google Scholar]
  74. Piekot T. (2020), Magia i nieporozumienie, czyli FOG, Mgła i DART, https://logios.dev/blog/magia-i-nieporozumienie/ [dostęp: 23.03.2022]. [Google Scholar]
  75. Piotrowski A., Kowalski S., Czyżewski M. (red.) (2010), Rytualny chaos. Studium dyskursu publicznego, Warszawa. [Google Scholar]
  76. Pleszczyński J. (2009), Wartości epistemiczne mediów tradycyjnych i nowych, [w:] M. Filiciak, G. Ptaszek (red.), Komunikowanie (się) w mediach elektronicznych. Język, edukacja, semiotyka, Warszawa. [Google Scholar]
  77. Pręgowski M. (2012), Zarys aksjologii Internetu. Netykieta jako system norm i wartości sieci, Toruń. [Google Scholar]
  78. Puchala I. (2018), Nowy wymiar wulgaryzacji języka (na przykładzie komentarzy zamieszczonych na Facebooku), [w:] M. Mycawka, R. Mazur, B. Żebrowska (red.), Nasz język ojczysty – etyka i estetyka słowa, Kraków. [Google Scholar]
  79. Puzynina J. (1993), O warunkach udanej komunikacji językowej, [w:] tejże (red.), Etyka międzyludzkiej komunikacji, Warszawa. [Google Scholar]
  80. Puzynina J. (1997), Słowo – wartość – kultura, Lublin. [Google Scholar]
  81. Puzynina J. (2014), Dlaczego bronię kultury słowa?, „Poradnik Językowy”, nr 5. [Google Scholar]
  82. Puzynina J. (2017), Kultura języka a etyka słowa, [w:] J. Bartmiński, S. Niebrzegowska-Bartmińska, M. Nowosad-Bakalarczyk, J. Puzynina (red.), Etyka słowa. Wybór opracowań, Lublin. [Google Scholar]
  83. Puzynina J., Pajdzińska A. (2017), Etyka słowa, [w:] J. Bartmiński, S. Niebrzegowska-Bartmińska, M. Nowosad-Bakalarczyk, J. Puzynina (red.), Etyka słowa. Wybór opracowań, Lublin. [Google Scholar]
  84. Raport z działalności Obserwatorium Etyki Słowa w latach 2013–2014, http://oes.uw.edu.pl/raport/ [dostęp: 9.04.2022]. [Google Scholar]
  85. Sadowski M. (2018), Hejt po łódzku – street art w kontekście futbolu, [w:] M. Mycawka, R. Mazur, B. Żebrowska (red.), Nasz język ojczysty – etyka i estetyka słowa, Kraków. [Google Scholar]
  86. Sareło Z. (2002), Media w służbie osoby. Etyka społecznego komunikowania, Toruń. [Google Scholar]
  87. Satkiewicz H. (2000), Językowe przejawy agresji w mediach, [w:] J. Bralczyk, K. Mosiołek-Kłosińska (red.), Język w mediach masowych, Warszawa. [Google Scholar]
  88. Smereka T. (2005), Agresja i życzliwość w kontekście zachowań komunikacyjnych, „Język a Kultura”, t. 17. [Google Scholar]
  89. Taras B. (2005), Przekleństwa i wulgaryzmy wsi rzeszowskiej, „Język a Kultura”, t. 17. [Google Scholar]
  90. Trzaskowski P. (2016), Wstyd i duma – etyka słowa w dyskusji o Ruchu Narodowym, [w:] P. Trzaskowski, U. Wysocka, Narracje o narodowcach i walce z aborcją z perspektywy etyki słowa, Warszawa. [Google Scholar]
  91. Trzaskowski P. (2019), Zawstydzanie w komentarzach internetowych – rekonesans pragmalingwistyczny, „Poradnik Językowy”, nr 7(766). [Google Scholar]
  92. Trzaskowski P. (2020), Hejt w komentarzach internetowych – pragmalingwistyczna analiza zjawiska, rozprawa doktorska pisana pod kierunkiem dr hab. Anny Cegieły, prof. UW. [Google Scholar]
  93. Urzędowska A. (2017), Etyka czy etykieta? Charakterystyka komentarzy Facebooka w perspektywie poprawności językowej i obyczajowej, „Studia Socialia Cracoviensia” 9, nr 1(16). DOI: https://doi.org/10.15633/ssc.2308 [Google Scholar]
  94. Warda-Radys L. (2019), Hejt albo nawet nie hejt – o cechach pewnej grupy tekstów identyfikowanych w akcie nominacji jako hejt, „Studia Slavica”, nr 23(1). [Google Scholar]
  95. Wierzbicka A. (2017), Trzy zasady etyki słowa, [w:] J. Bartmiński, S. Niebrzegowska-Bartmińska, M. Nowosad-Bakalarczyk, J. Puzynina (red.), Etyka słowa. Wybór opracowań, Lublin. [Google Scholar]
  96. Winczewski D. (2015), Reifikacja: Meandry teorii krytycznej, [w:] K. Bałękowski, K. Maciąg (red.), Filozoficzne rozważania o człowieku, kulturze i nowoczesności, Lublin. [Google Scholar]
  97. Witorska A. (2005), Co to jest agresja? Studium semantyczne, „Język a Kultura”, t. 17. [Google Scholar]
  98. Wojtak M., Brus B. (2005), Przejawy agresji w wypowiedziach nauczycieli, „Język a Kultura”, t. 17. [Google Scholar]
  99. Wysocka U. (2016), Cel uświęca środki? Nadużycia etyczne w posługiwaniu się słowem w sporze Frondy.pl z liberalizmem światopoglądowym, [w:] P. Trzaskowski, U. Wysocka, Narracje o narodowcach i walce z aborcją z perspektywy etyki słowa, Warszawa. [Google Scholar]
  100. Zasada K., Kamasa V. (2017), Agresja werbalna w komentarzach internetowych, „Investigationes Linguisticae”, vol. XXXVII. DOI: https://doi.org/10.14746/il.2017.37.6. [Google Scholar]
  101. Żurawlew T. (2019a), Konwersacyjny wiersz Szymborskiej w świetle teorii etyki komunikacji, „Poradnik Językowy”, nr 8. [Google Scholar]
  102. Żurawlew T. (2019b), Etyka komunikacji jako wykład uniwersytecki, „Roczniki Humanistyczne”, t. LXVII, z. 6. [Google Scholar]
  103. Żywicka B. (2005), Tolerancja i nietolerancja we współczesnym języku prasy, „Język a Kultura”, t. 17. [Google Scholar]

Downloads

Download data is not yet available.