Przejdź do głównego menu Przejdź do sekcji głównej Przejdź do stopki
Językoznawstwo baner

Nr 9 (2015)

Artykuły

Językowe wyznaczniki eseju jako gatunku wypowiedzi

Opublikowane: 01.10.2015

Abstrakt

Polskie słowo esej pochodzi od angielskiego słowa essey i oznacza szkic literacki. Autorem eseju jest osoba z kręgu nauk humanistycznych, która podejmuje polemikę z konkretnymi problemami, zagadnieniami, tropami ideologicznymi, na które z powodów osobistych chcę zwrócić uwagę. Autorzy pojawiają się w tekście najczęściej za pomocą czasowników w pierwszej osobie liczby pojedynczej w czasie przeszłym lub teraźniejszym. W swojej narracji nie zapomina o przejściu czytelnika od „ja” do „my” w dalszej części tekstu. Eseista zaznacza także obecność czytelnika w tekście za pomocą zaimków osobowych i dzierżawczych oraz stosując różne formy zwracania się. Nadawca i odbiorca pozostają we wzajemnym oddziaływaniu, w którym rola eseisty polega na przekazaniu subiektywnego punktu widzenia i zachęceniu czytelnika do refleksji. Z drugiej strony rolą odbiorcy jest krytyczne podejście i przyjęcie postawy wobec poruszanych kwestii. Bardzo ważnym elementem w strukturze każdego gatunku prasowego jest tytuł, który ma za zadanie zachęcić czytelnika do przeczytania i streszczenia tekstu. Te dwie funkcje można zrealizować za pomocą metafor i podtytułu. Korzystając z tytułów, autorzy mogą prowadzić z czytelnikiem różne gry intertekstualne i metatekstowe. Ramki tekstowe są podstawowym elementem integralności strukturalnej gatunku. Początek wystąpienia stanowi wprowadzenie czytelnika w tematykę eseju, która może być wyrażona bezpośrednio lub może być jasna po zapoznaniu się z kontekstem. Zakończenie eseju stanowi podsumowanie rozważań: tezy, puenty lub opinii polemicznej, które nie wyczerpuje treści tematu, pozostawiając miejsce na własne wnioski czytelnika. Esej jest gatunkiem wypowiedzi, w którym wyraźnie zaznacza się subiektywne podejście do poruszanego tematu. Wybrane zagadnienia są szczegółowo analizowane, a ostateczna ocena pozostawiana jest odbiorcy.



 

 

Polskie słowo esej pochodzi od angielskiego słowa essey i oznacza szkic literacki. Autorem eseju jest osoba z kręgu nauk humanistycznych, która podejmuje polemikę z konkretnymi problemami, zagadnieniami, tropami ideologicznymi, na które z powodów osobistych chcę zwrócić uwagę. Autorzy pojawiają się w tekście najczęściej za pomocą czasowników w pierwszej osobie liczby pojedynczej w czasie przeszłym lub teraźniejszym. W swojej narracji nie zapomina o przejściu czytelnika od „ja” do „my” w dalszej części tekstu. Eseista zaznacza także obecność czytelnika w tekście za pomocą zaimków osobowych i dzierżawczych oraz stosując różne formy zwracania się. Nadawca i odbiorca pozostają we wzajemnym oddziaływaniu, w którym rola eseisty polega na przekazaniu subiektywnego punktu widzenia i zachęceniu czytelnika do refleksji. Z drugiej strony rolą odbiorcy jest krytyczne podejście i przyjęcie postawy wobec poruszanych kwestii. Bardzo ważnym elementem w strukturze każdego gatunku prasowego jest tytuł, który ma za zadanie zachęcić czytelnika do przeczytania i streszczenia tekstu. Te dwie funkcje można zrealizować za pomocą metafor i podtytułu. Korzystając z tytułów, autorzy mogą prowadzić z czytelnikiem różne gry intertekstualne i metatekstowe. Ramki tekstowe są podstawowym elementem integralności strukturalnej gatunku. Początek wystąpienia stanowi wprowadzenie czytelnika w tematykę eseju, która może być wyrażona bezpośrednio lub może być jasna po zapoznaniu się z kontekstem. Zakończenie eseju stanowi podsumowanie rozważań: tezy, puenty lub opinii polemicznej, które nie wyczerpuje treści tematu, pozostawiając miejsce na własne wnioski czytelnika. Esej jest gatunkiem wypowiedzi, w którym wyraźnie zaznacza się subiektywne podejście do poruszanego tematu. Wybrane zagadnienia są szczegółowo analizowane, a ostateczna ocena pozostawiana jest odbiorcy.



 

 

Bibliografia

  1. Blum-Kulka S., 2001: Pragmatyka dyskursu, [w:] T. A. van Dijk, T. Dobrzyńska (red.), Dyskurs jako struktura i proces, Warszawa. [Google Scholar]
  2. Dobrzyńska T., 1993: Tekst. Próba syntezy, Warszawa. [Google Scholar]
  3. Dziennikarstwo i świat mediów, 2000: Z. Bauer, E. Chudziński (red.), wyd. II, Kraków. [Google Scholar]
  4. Goffman E., 2006: Rytuał interakcyjny, przeł. A. Szulżycka, Warszawa. [Google Scholar]
  5. Jodłowski S., 1997: Podstawy polskiej składni, Warszawa. [Google Scholar]
  6. Kaszubski P., 1994: Esej – prostota angielskiej prozy w pigułce, „Polonistyka”, nr 2 (312). [Google Scholar]
  7. Krazu M., Litwin J., 1996: Delimitatory początku opisu, [w:] T. Dobrzyńska (red.), Tekst i jego odmiany, Warszawa. [Google Scholar]
  8. Labocha J., 1996: Tekst, wypowiedź, dyskurs, [w:] S. Gajda, M. Balowski (red.), Styl a tekst, Opole. [Google Scholar]
  9. Marcjanik M., 1993: Etykieta językowa, [w:] J. Bartmiński (red.), Encyklopedia kultury polskiej XX wieku. Tom II, Wrocław. [Google Scholar]
  10. Marcjanik M., 2008: Grzeczność w komunikacji językowej, Warszawa. [Google Scholar]
  11. Nowe słownictwo polskie. Materiały z prasy lat 1885–1992, 1989: T. Spółkowa (red.), t. I, Kraków. [Google Scholar]
  12. Okramus J., Tytuła M., 2011: Słownik wyrazów obcych, Warszawa–Bielsko-Biała. [Google Scholar]
  13. Pisarek W., 1967: Poznać prasę po nagłówkach!, Kraków. [Google Scholar]
  14. Praktyczna stylistyka nie tylko dla polonistów, 2003: E. Bańkowska, A. Mikołajczuk (red.), Warszawa. [Google Scholar]
  15. Praktyczny słownik współczesnej polszczyzny, 1997: H. Zgółkowa (red.), t. XI, Poznań. [Google Scholar]
  16. Słownik języka polskiego, 1960: W. Doroszewski, S. Skorupka (red.), t. II, Warszawa. [Google Scholar]
  17. Ślawska M., 2008: Tytuł – najmniejszy gatunek prasowy, „Rocznik prasoznawczy”, rok II. [Google Scholar]
  18. Śliwiński P., 1994: Esej – forma wolności, „Polonistyka”, nr 2 (312). [Google Scholar]
  19. Wieczorek U., 1999: Wartościowanie. Perswazja. Język, Warszawa. [Google Scholar]
  20. Witosz B., 1993: Opis w tekście mówionym. Zagadnienia wstępne, [w:] A. Wilkoń, J. Warchala (red.), Z problemów współczesnego języka polskiego, Katowice. [Google Scholar]
  21. Witosz B., 1996: „Anarchiczna” struktura opisu, [w:] T. Dobrzyńska (red.), Tekst i jego odmiany, Warszawa. [Google Scholar]
  22. Wojtak M., 2010: Analiza gatunków prasowych, Lublin. [Google Scholar]
  23. Zdunkiewicz-Jedynak D., 2008: Gatunki wypowiedzi. Genologia – nauka o gatunkach, [w:] D. Zdunkiewicz-Jedynak (red.), Wykłady ze stylistyki, Warszawa. [Google Scholar]

Downloads

Download data is not yet available.