Skip to main navigation menu Skip to main content Skip to site footer
Językoznawstwo baner

No. 2/23 (2025)

Articles

Cognitive taming - meaning generating processes and semantic motivation in the natural nomenclature – based on the example of selected Polish and German names for species of spiders

DOI: https://doi.org/10.25312/j.9479  [Google Scholar]
Published: 2025-06-17

Abstract

This paper attempts to provide an analytical reflection on mental-linguistic mechanisms that allow a member of a specific cultural group to name the phenomena and objects belonging to the exterior world.  The article provides an analysis of selected examples of Polish and German names for various species of spiders. The study includes the sources of semantic motivation visible in the examined names. The analysis is of a qualitative nature and is carried out from the cognitive point of view in light of long-established sub-theories of cognitive linguistics – the theory of conceptual metaphor and metonymy, conceptual blending and chosen aspects of Langacker’s conceptual imagery.

References

  1. Bierwiaczonek B. (2013), Metonymy in language, thought and brain, Sheffield: Equinox. [Google Scholar]
  2. Borońska-Piotrowska A. (2015), Zagadnienie istoty wartości – część krytyczna, [w:] I. Matusiak-Kempa, A. Naruszewicz-Duchlińska (red.), Idee i wartości w języku i kulturze, Olsztyn: Instytut Filologii Polskiej Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie, s. 11–23. [Google Scholar]
  3. Brzozowska M. (2009), Etymologia a konotacja słowa. Studia semantyczne, Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej. [Google Scholar]
  4. Chenel A.P., Simarro A.S. (2008), Słownik symboli, Warszawa: Świat Książki. [Google Scholar]
  5. Corballis M.C. (2011), Neurony zwierciadlane i ewolucja języka, „Teksty Drugie: teoria literatury, krytyka, interpretacja”, nr 1–2, s. 151–182. [Google Scholar]
  6. Coulson S. (2001), Semantic leaps: frame-shifting and conceptual blending in meaning construction, Cambridge: Cambridge University Press. [Google Scholar]
  7. Czerwiński M. (2013), Rzutowanie semiotyczne, czyli językowe oswajanie obcości w kulturze. Szkic lingwistyczno-antropologiczny, „Etnolingwistyka: Problemy Języka i Kultury”, nr 25, s. 251–265. [Google Scholar]
  8. Evans V. (2009), Leksykon językoznawstwa kognitywnego, Kraków: Universitas. [Google Scholar]
  9. Filar D., Łozowski P. (2018), Gramatykalizacja i leksykalizacja pojęć a językowy obraz świata. Szkic o ekwiwalencji kognitywnej, „Etnolingwistyka: Problemy Języka i Kultury”, nr 30, s. 69–88. [Google Scholar]
  10. Gonigroszek D. (2011), Językoznawstwo kognitywne: „ucieleśniony” umysł i znaczenie, „Językoznawstwo: współczesne badania, problemy i analizy językoznawcze”, nr 5, s. 13–20. [Google Scholar]
  11. Grzegorczykowa R. (1995), Kreowanie świata w tekstach, [w:] A. Lewicki, R. Tokarski (red.), Kreowanie świata w tekstach, Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej. [Google Scholar]
  12. Grzegorczykowa R. (2021), Podstawy metodologiczne semantyki kognitywno-antropologicznej (Refleksje w związku z publikacją „Leksykonu aksjologicznego Słowian i ich sąsiadów”), „Etnolingwistyka: Problemy Języka i Kultury”, nr 33, s. 9–23. [Google Scholar]
  13. Hoffsümmer W. (2001), Leksykon dawnych i nowych symboli, Kielce: „Jedność”. [Google Scholar]
  14. Hohol M. (2021), Matematyka w metaforach? O wyjaśnianiu pojęć matematycznych za pomocą metafor kognitywnych, [w:] M. Hetmański, A. Zykubek (red.), Metafory ucieleśnione, Lublin: Academicon, s. 49–72. [Google Scholar]
  15. Iwaniak K. (2022), W cieniu wojny. O metaforze konceptualnej i metonimii w opisach wojny – na podstawie wybranych artykułów z Onet.pl, „Językoznawstwo”, nr 2(17), s. 93–111. [Google Scholar]
  16. Kowalewski H. (2022), Analiza metaforycznych nazw roślin w ramach trzech modeli kognitywnych: gramatyki kognitywnej, teorii metafory pojęciowej i teorii integracji pojęciowej, „Etnolingwistyka: Problemy Języka i Kultury”, nr 34, s. 79–94. [Google Scholar]
  17. Krzeszowski T. (1999), Aksjologiczne aspekty semantyki językowej, Toruń: Uniwersytet Mikołaja Kopernika. [Google Scholar]
  18. Kułak-Bejda A., Chadzopulu A., Bejda G., Guzowski A., Łukaszuk C., Krajewska-Kułak E. (2016), Wybrane zwyczaje i przesądy związane z umieraniem, śmiercią i pochówkiem, [w:] A. Guzowski, E. Krajewska-Kułak, G. Bejda (red.), Kultura śmierci, kultura umierania, Białystok: Uniwersytet Medyczny w Białymstoku, s. 128–166. [Google Scholar]
  19. Langacker R. (1995), Wykłady z gramatyki kognitywnej: Kazimierz nad Wisłą, grudzień 1993 pod red. Henryka Kardeli, Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej. [Google Scholar]
  20. Langacker R. (2004), Semantyka językoznawcza, „Etnolingwistyka: Problemy Języka i Kultury”, nr 16, s. 29–73. [Google Scholar]
  21. McDowell J. (1994), Mind and World, Cambridge: Harvard University Press. [Google Scholar]
  22. Mierzwińska-Hajnos A. (2017), Fuga daemonum, czyli dziurawiec jako amalgamat pojęciowy. Studium kognitywne, „Etnolingwistyka: Problemy Języka i Kultury”, nr 29, s. 31–45. [Google Scholar]
  23. Olechno-Wasiluk J. (2021), Rama interpretacyjna w definicji leksykograficznej, „Przegląd Rusycystyczny”, nr 3(175), s. 116–126. [Google Scholar]
  24. Pajdzińska A. (2001), Językowy obraz świata a poetyckie gry z gramatyką, [w:] A. Pajdzińska, R. Tokarski (red.), Semantyka tekstu artystycznego, Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, s. 247–260. [Google Scholar]
  25. Plessner H. (1988), Pytanie o conditio humana. Wybór pism, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy. [Google Scholar]
  26. Sharifian F. (2016), Lingwistyka kulturowa, „Etnolingwistyka: Problemy Języka i Kultury”, nr 28, s. 34–61. [Google Scholar]
  27. Skrzypczak W. (2008), Myśl ucieleśniona i myśl imaginacyjna. Wymiary obrazowania w języku i zasady porządkujące, „Literaria Copernicana”, nr 2, s. 110–127. [Google Scholar]
  28. Słownik etymologiczny języka polskiego, hasło: zez, b.r., https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=Category:S%C5%82ownik_etymologiczny_j%C4%99zyka_polskiego_(Br%C3%BCckner)&filefrom=PL+Aleksander+Br%C3%BCckner-S%C5%82ownik+etymologiczny+j%C4%99zyka+polskiego+601.jpeg#/media/File:PL_Aleksander_Br%C3%BCckner-S%C5%82ownik_etymologiczny_j%C4%99zyka_polskiego_670.jpeg [dostęp: 25.04.2025]. [Google Scholar]
  29. Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego, hasło: zyz, b.r., https://sjp.pwn.pl/doroszewski/zyz;5532345 [dostęp: 25.04.2025]. [Google Scholar]
  30. Słownik języka polskiego, hasło: dziwny, b.r., https://sjp.pwn.pl/sjp/dziwny;2455974.html [dostęp: 25.04.2025]. [Google Scholar]
  31. Słownik języka polskiego, hasło: nadobny, b.r., https://sjp.pwn.pl/sjp/nadobny;2485794.html [dostęp: 25.04.2025]. [Google Scholar]
  32. Soroko E. (2006), Dlaczego metafora działa? Pytanie o skuteczność terapeutyczną w świetle wiedzy o metaforze, „Gestalt”, nr 2, s. 41–60. [Google Scholar]
  33. Szczepankowska I. (2007), Czym jest „pojęcie” we współczesnym językoznawstwie?, „Białostockie Archiwum Językowe”, nr 7, s. 169–183. [Google Scholar]
  34. Tabakowska E. (2001), Kognitywne podstawy języka i językoznawstwa, Kraków: Universitas. [Google Scholar]
  35. Tabakowska E. (2010), O przestrzeniach mentalnych i interpretacji tekstów, [w:] J. Górnikiewicz, H. Grzmil-Tylutki, I. Piehnik (red.), W poszukiwaniu znaczeń. Studia dedykowane Marceli Świątkowskiej, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego. [Google Scholar]
  36. Turner M. (2001), Cognitive dimensions of social science, Oxford: Oxford University Press. [Google Scholar]
  37. Wielki słownik języka polskiego, hasło: czarny charakter, b.r., https://wsjp.pl/haslo/podglad/3241/czarny-charakter/2158518/rola [dostęp: 25.04.2025]. [Google Scholar]
  38. Wielki słownik języka polskiego, hasło: spieszyć się, b.r., https://wsjp.pl/haslo/podglad/34871/spieszyc-sie [dostęp: 25.04.2025]. [Google Scholar]
  39. Wołk M. (2017), Jaki właściwie jest dziwny świat? O znaczeniu przymiotnika dziwny i jego bliskoznaczników, „Linguistica Copernicana”, nr 14, s. 145–164. [Google Scholar]

Downloads

Download data is not yet available.

Similar Articles

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 > >> 

You may also start an advanced similarity search for this article.