Przejdź do głównego menu Przejdź do sekcji głównej Przejdź do stopki
Nasza Przeszłość

Tom 137 (2022): Nasza Przeszłość

Artykuły

Biskupstwo katolickie w Kijowie i dominikanie kijowscy XIV-XV w.

DOI: https://doi.org/10.52204/np.2022.137.27-68  [Google Scholar]
Opublikowane: 30.06.2022

Abstrakt

Pierwszą trwałą instytucją katolicką w Kijowie był od lat 80-tych XIV w. klasztor dominikanów z drewnianym kościołem św. Mikołaja. Powstał z inicjatywy misyjnej organizacji zakonu (Societas Fratrum Peregrinantium propter Christum inter gentes, SFP) z poparciem niewielkiej wspólnoty wiernych, przeważnie kupców polskich i genueńskich, urzędników i żołnierzy litewskich oraz Ormian tego wyznania. Do 1456 r. należał do wikariatu ruskiego SFP, ale jak w innych klasztorach tego wikariatu zakonnicy rekrutowali się niemal całkowicie ze środowiska dominikanów polskich. Stabilizację klasztoru zapewniła dotacja dzielnicowego księcia kijowskiego Włodzimierza Olgierdowicza, przyrodniego brata i lennika króla Polski Władysława II Jagiełły, przekazana po objęciu tronu przez Jagiełłę w lutym 1386 r. Uposażenie to obejmowało nieodległe dobra ziemskie oraz intratne dochody z handlu zbożem w Kijowie. Przywilej w.ks. Aleksandra Jagiellończyka z 1495 r. powiększał udział dominikanów w dochodach z obrotów kupieckich w Kijowie. Od 1456 r. po likwidacji SFP klasztor należał do kontraty ruskiej w prowincji polskiej zakonu. W XV w. nie posiadał ani nowicjatu, ani studium konwentualnego. Kapłani zakonni prowadzili misje wśród tamtejszych prawosławnych Rusinów oraz sprawowali opiekę duszpasterską nad imigrantami katolickimi, głównie Polakami i Ormianami.
Biskupi katoliccy, stale lub przynajmniej często rezydujący w Kijowie, pojawili się dopiero od lat 80-tych XIV w., gdyż ich jedynym oparciem był klasztor dominikanów. Do 1430 r. byli powoływani wyłącznie z kręgu dominikanów polskich. Po raz ostatni dominikanin polski (Michał ze Lwowa) zasiadał na tronie biskupim w Kijowie w latach 1486-1494. W 1412 r. biskupstwo kijowskie zostało wcielone do lwowskiej prowincji kościelnej. Diecezja ta formalnie objęła cały obszar ziem kijowskiej i czernihowskiej. W 1411 r. król Władysław II Jagiełło fundował osobną katedrę (w drewnianym budynku) na Górze Zamkowej w Kijowie, w pobliżu siedziby namiestników litewskich, a od 1471 r. wojewodów kijowskich. Przyznał też biskupstwu słabo zaludnione grunty, przynoszące mizerny dochód. Katedra kijowska przez cały wiek XV pełniła też funkcje parafii miejskiej. Kler przy niej pracujący był nieliczny. Od 1430 r. godność biskupią z prezenty królewskiej otrzymywali duchowni Polacy z obu prowincji kościelnych, gnieźnieńskiej i lwowskiej. Jedynie w latach 1473-1474 biskupstwo to posiadał ksiądz z diecezji wileńskiej, Litwin Wojciech Narbut z rodziny szlacheckiej. Za jurysdykcji biskupa Klemensa z Widawy (1451-1473) powstały dwie parafie miejskie, w Żytomierzu i Cudnowie. Ta pierwsza istniała do 1492 r., a druga nie przeżyła najazdu tatarskiego w 1482 r. W czasie tego najazdu spłonęła też kaplica na zamku kijowskim, założona przez wojewodę Marcina Gasztołda w 1471 r.

Bibliografia

  1. Źródła publikowane i starodruki ( w tym dziejopisarstwo kościelne XVI-XVIII w.) [Google Scholar]
  2. Abraham W., Sprawozdanie z poszukiwań w archiwach i bibliotekach rzymskich, a szczególniej w Archiwum Watykańskim w latach 1896/7 i 1897/8, „Archiwum Komisji Historycznej AU”, t. 5, Kraków 1902. [Google Scholar]
  3. Abraham W., Sprawozdanie z poszukiwań w archiwach i bibliotekach rzymskich do dziejów Polski w wiekach średnich za lata 1899-1913, „Archiwum Komisji Historycznej PAU”, seria 2, t. 1, Kraków 1923. [Google Scholar]
  4. Acta Capitulorum Provinciae Poloniae Ordinis Praedicatorum, wyd. R.F.Madura OP, t. 1, Romae 1972. [Google Scholar]
  5. Akta grodzkie i ziemskie z Archiwum Bernardyńskiego we Lwowie, t. II i IV. [Google Scholar]
  6. Akta Unii Polski z Litwą, wyd. S.Kutrzeba, W.Semkowicz, Kraków 1932. [Google Scholar]
  7. Akty istoriczeskije sobrannyje i izdannyje Archieograficzieskuju Komissieju, t. 1, S.Petersburg 1841. [Google Scholar]
  8. Bielski J., Kronika polska Marcina Bielskiego nowo przez Joachima Bielskiego syna jego wydana…, Kraków 1597. [Google Scholar]
  9. Bielski M., Kronika tho iesth Historya świata…, Kraków 1564. [Google Scholar]
  10. Bullarium Poloniae, wyd. I.Sułkowska-Kuraś, S.Kuraś, t. I, Romae 1982, t. II, Romae 1985, t. III, Romae-Lublini 1988, t. IV, Romae-Lublini 1992, t. V, Romae-Lublini 1995, t. VI, Romae-Lublini 1998. [Google Scholar]
  11. Bzowski A. OP, Propago D.Hyacinyhi Thaumaturgi Poloni…, Wenecja 1606. [Google Scholar]
  12. Chodykiewicz K. OP, De rebus gestis in Provincia Russiae Ordinis Praedicatorum, Berdyczów 1780. [Google Scholar]
  13. Codex epistolaris Vitoldi Magni Ducis Lithuaniar 1376-1430, wyd. A.Prochaska, Kraków 1882. [Google Scholar]
  14. Cudzoziemcy o Polsce, Relacje i opinie, wybr. i opr. J.Gintel, Kraków 1971, t. I. [Google Scholar]
  15. Joannis Dlugossii Historiae Polonicae libri XII, ed. A.Przezdziecki, t. V, liber XII, Cracoviae 1878. [Google Scholar]
  16. Długosz J., Dziejów polskich ksiąg dwanaście, wyd. A.Przezdziecki, t. IV, Kraków 1869, t. V, Kraków 1870. [Google Scholar]
  17. Jana Długosza Roczniki czyli kroniki sławnego Królestwa Polskiego, wyd. pod kier. J.Wyrozumskiego, ks. X, Warszawa 1981, ks. XI, Warszawa 1982, ks. XII, Warszawa 2006. [Google Scholar]
  18. Długosz J., Liber Beneficiorum Dioecesis Cracoviensis, wyd. A.Przezdziecki, t. III, Kraków 1863. [Google Scholar]
  19. Documenta Pontificum Romanorum historiam Ucrainae illustrantia, wyd. A.G.Wełykyj OSBM, t. I, Romae 1953. [Google Scholar]
  20. Elementa ad fontium editiones, t. I, Romae 1960, Polonica ex libris „Obligationum et Solutionum” Camerae Apostolicae ab A.1373, colligit J.Lisowski. [Google Scholar]
  21. Ch.G.Friese, De episcopatu Kioviensi…, Varsaviae 1763. [Google Scholar]
  22. Katałoh dokumentiw z istoriji Kyjewa XV-XIX st., Kyjiw 1982. [Google Scholar]
  23. Kodeks dyplomatyczny katedry i diecezji wileńskiej, t. I, wyd. J.Fijałek, W.Semkowicz, Kraków 1948. [Google Scholar]
  24. Kodeks dyplomatyczny Małopolski, wyd. F.Piekosiński, t. IV, Kraków 1905. [Google Scholar]
  25. Korczyński K. OFMConv., Katedra kijowska , I wyd. Kraków 1767, II wyd. Cieszyn 1861. [Google Scholar]
  26. Kromer M., De origine et rebus gestis Polonorum…, Bazyleja 1558. [Google Scholar]
  27. Latopis Hustyński, opr. H.Suszko, Wrocław 2003. [Google Scholar]
  28. Liber Mortuorum Monasterii Leopoliensis Sancti Dominici, wyd. W.Kętrzyński, Monumenta Poloniae Historica, t. V, reprint Warszawa 1961. [Google Scholar]
  29. Lietuvos Metrika, Knyga nr 4, Vilnius 2004. [Google Scholar]
  30. Litowskaja Mietrika, cz. I, t. 1 [Russkaja Istoriczieskaja Bibliotieka, t. 27], S.Petersburg 1910. [Google Scholar]
  31. Memoriale Ordinis Fratrum Minorum a fr. Joanne de Komorowo compilatum, wyd. X.Liske, A.Lorkiewicz, Monumenta Poloniae Historica, t. V, reprint Warszawa 1961. [Google Scholar]
  32. Monumenta Poloniae Vaticana, ed. A.Theiner, t. 1, Romae 1860. [Google Scholar]
  33. Monumenta Ucrainae Historica, t. IX-X, Romae 1971. [Google Scholar]
  34. Nakielski S., Miechovia sive Promptuarium Antiqitatum Monasterii Miechoviensis, Cracoviae 1634. [Google Scholar]
  35. Niesiecki K. SI, Herbarz Polski, t. I, Lipsk 1839. [Google Scholar]
  36. Okolski Sz. OP, Biskupów kijowskich i czernihowskich…porządek i liczba, I wyd. łać. Lwów 1646, II wyd. polskie Kraków 1853. [Google Scholar]
  37. Okolski Sz. OP, Russia florida, Lwów 1646. [Google Scholar]
  38. [J.Bołchowitinow] Opisanije Kijewosofijskogo Sobora i Kijewskoj Jerarchii, Kijew 1825. [Google Scholar]
  39. Orłowski K., Defensa Biskupstwa y Dyecezyi Kiiovskiey, Lwów 1748. [Google Scholar]
  40. Połnoje Sobranije Russkich Lietopisiej, t. 12, S.Petersburg 1910, Latopis Lwowski, t. 32, Moskwa 1975, Chronika litowskaja i żmojtskaja, Chronika Bychowca, Priłożienije, t. 35, Moskwa 1980, Latopisy Białorusko-Litewskie. [Google Scholar]
  41. Rachunki dworu króla Władysława Jagiełły i królowej Jadwigi z lat 1388 do 1420, wyd. F.Piekosiński, Kraków 1896. [Google Scholar]
  42. Relacja o stanie diecezji kijowskiej biskupa K.K.Cieciszewskiego z roku 1793, opr. i podał do druku ks. B.Kumor, ABMK, t. 62, 1993, s. 149-160. [Google Scholar]
  43. Rocznik Miechowski, wyd. A.Bielowski, Monumenta Poloniae Historica, t. II, reprint Warszawa 1960. [Google Scholar]
  44. Ruszel P. OP, Skarb nigdy nieprzebrany Kościoła Świętego Katolickiego Krzyż Pański…, Lublin 1655. [Google Scholar]
  45. Ruszel P. OP, Tryumph na dzień chwalebny Jacka świętego…, Wilno 1641. [Google Scholar]
  46. F.Rzepnicki SI, Vitae Praesulum…, t. III, Poznań 1763, ks. IV, roz. V, Ordo et vitae episcoporum kioviensium. [Google Scholar]
  47. Skarbiec dyplomatów, wyd. I.Daniłowicz, t. II, Wilno 1862. [Google Scholar]
  48. Stryjkowski M., Kronika polska, litewska, żmudzka i wszystkiej Rusi, I wyd. 1582, II wyd. Warszawa 1846. [Google Scholar]
  49. Stryjkowski M., O początkach, dzielnościach, sprawach…sławnego narodu litewskiego, opr. J.Radziszewska, Warszawa 1978. [Google Scholar]
  50. Torhiwlja na Ukrajini XIV-seredyna XVII-ho stolittja, Wołyń i Naddniprjanszczyna, Kyjiw 1990. [Google Scholar]
  51. Ukrajinśki hramoty XV st., wyd. M.Rusaniwśkyj, Kyjiw 1965. [Google Scholar]
  52. Vetera Monumenta Poloniae et Lithuaniae…, ed. A.Theiner, t. 1-4, Romae 1860-1864. [Google Scholar]
  53. Vitoldiana, Codex Privilegiorum Vitoldi Magni Ducis Lithuaniae, wyd. J.Ochmański, Poznań 1986. [Google Scholar]
  54. Wijuk Kojałowicz W. SI, Herbarz rycerstwa W.Ks.Litewskiego, tzw. „Compendium”, wyd. F.Piekosiński, Kraków 1897. [Google Scholar]
  55. Wijuk Kojałowicz W. SI, Historiae Lituanae a coniunctione Magni Ducis cum Regno Poloniae ad Unionem eorum Dominorum libri octo, Antverpiae 1669. [Google Scholar]
  56. Zbiór dokumentów katedry i diecezji krakowskiej, cz. I, wyd. S.Kuraś, Lublin 1965. [Google Scholar]
  57. Zbiór Dokumentów Małopolskich, wyd. I.Sułkowska-Kurasiowa, S.Kuraś, cz. VI, Wrocław 1974. [Google Scholar]
  58. Opracowania [Google Scholar]
  59. Abraham W., Powstanie organizacji Kościoła łacińskiego na Rusi, Lwów 1904. [Google Scholar]
  60. Abraham W., Uzupełniony katalog dawnych łacińskich biskupów kijowskich, „Collectanea Theologica”, t. 18, 1937, s. 413-426. [Google Scholar]
  61. Ališauskas V., Jaszczołt T., Jovaiša L., Paknys M., Lietuvos kataliku dvasininkai XIV-XVI a., Vilnius 2009. [Google Scholar]
  62. Andrzejowski Z., Kościoły i kaplice katolickie w Kijowie, „Pamiętnik Kijowski”, t. 3, 1966. [Google Scholar]
  63. Antonowicz W., Kijew, jego sud’ba i znaczienije z XIV po XVI w., „Kijewska starina”, t. I, 1882. [Google Scholar]
  64. Antonowicz W., Monografii po istorii zapadnoj i jugo-zapadnoj Rossiji, t. I, Kijew 1885. [Google Scholar]
  65. Barącz S. OP, Rys dziejów zakonu kaznodziejskiego w Polsce, Lwów 1861. [Google Scholar]
  66. Biłousow J., Kyjiwśko-Żytomyrśka Rymśko-Katołyćka Eparchija, Żytomyr 2000. [Google Scholar]
  67. Biskup M., Górski K., Kazimierz Jagiellończyk, Zbiór studiów o Polsce drugiej połowy XV wieku, Warszawa 1987. [Google Scholar]
  68. Bobiński W., Województwo kijowskie w czasach Zygmunta III Wazy, studium osadnictwa i stosunków własności ziemskiej, Warszawa 2000. [Google Scholar]
  69. Bogucka M., Kazimierz Jagiellończyk i jego czasy, wyd. 2, Kraków 2009. [Google Scholar]
  70. Brasławeć O., Kyjiw katołyćkyj, Kyjiw prawosławnyj, Kyjiw 2001. [Google Scholar]
  71. Chachaj J., Rozwój sieci świątyń katolickich obrządku łacińskiego na terenie diecezji kijowskiej do połowy XVII wieku, w: Ecclesia-Cultura-Potestas, red. P.Kras, A.Januszek, Nalewajek A., W.Polak, Kraków 2006, s. 85-104. [Google Scholar]
  72. Chrystianizacja Litwy, red. J.Kłoczowski, Kraków 1987. [Google Scholar]
  73. Ciechowski W., Kijów i jego pamiątki, Kijów 1901. [Google Scholar]
  74. Czaplewski P., Tytularny episkopat w Polsce średniowiecznej, Poznań 1925. [Google Scholar]
  75. Dobszewicz T., Wiadomość historyczna o biskupstwie kijowskim rzymsko-katolickim, Gniezno 1883. [Google Scholar]
  76. Encyklopedia Kościelna, wyd. M.Nowodworski, t. X, Warszawa 1877. [Google Scholar]
  77. Encyklopedia Kościelna, wyd. Z.Chełmicki, t. 21-22, Warszawa 1900. [Google Scholar]
  78. Eubel K., Hierarchia Catholica, t. 1, wyd. 2, Monasterii 1913, t. 2, wyd. 1, Monasterii 1901. [Google Scholar]
  79. Filaret [Gumilewskij], Istorija russkoj cierkwi, Czernigow 1862. [Google Scholar]
  80. Gams P. OSB, Series episcoporum Ecclesiae Catholicae, Ratisbonae 1873. [Google Scholar]
  81. Gąsiorowski A., Itinerarium króla Władysława Jagiełły 1386-1434, Warszawa 1972. [Google Scholar]
  82. Giżycki J.M., Wykaz klasztorów dominikańskich prowincji ruskiej, Kraków 1923. [Google Scholar]
  83. Gołubinskij E., Istorija russkoj cierkwi, t. 2, Moskwa 1900. [Google Scholar]
  84. Górniak M.R., Kijowska diecezja katolicka, w: Encyklopedia Katolicka, t. 8, Lublin 2000, kol. 1424-1425. [Google Scholar]
  85. Gromnicki T., Ormianie w Polsce, ich historia, prawo i przywileje, Warszawa 1889. [Google Scholar]
  86. Grzywacz J., Nominacje biskupów w Polsce przedrozbiorowej, Lublin 1960. [Google Scholar]
  87. Horbyk O.O., Katołyćki chramy Kyjewa, „Kyjiwśka Starowyna”, nr 6 (330), 1999, s. 42-49. [Google Scholar]
  88. Horbyk O.O., Rymo-katołyćki kostioły Kyjewa ta Kyjiwszczyny, Kyjiwa 2004. [Google Scholar]
  89. Hruszewski M., Oczierk istorii kijewskoj ziemli, Kijew 1891. [Google Scholar]
  90. Isajewycz J., Altana posered raju, Lwiw w 1582-1602 rr., w: Lwiw, istoryczni narysy, Lwiw 1996. [Google Scholar]
  91. Isajewycz J., Mandry Martina Grunewega, małowidomyj nimećkyj opys Ukrajini na perełomi XVI-XVII st., w: Nimećki kołoniji Hałyczyny, Lwiw 1996. [Google Scholar]
  92. Isajewycz J., Ukrajina dawnja i nowa, Lwiw 1996. [Google Scholar]
  93. Istorija Kyjewa, Kyjiw 1960, t. I. [Google Scholar]
  94. Iwakin G.J., Istorycznyj rozwytok Kyjewa XIII-seredyny XVI st., Kyjiw 1996. [Google Scholar]
  95. Iwanicki K., Kościoły i kaplice w Kijowie, Warszawa 1931. [Google Scholar]
  96. Jabłonowski A., Ziemie ruskie. Ukraina, Kijów-Bracław, Warszawa 1897. [Google Scholar]
  97. Kaczmarek K., Szkoły i studia polskich dominikanów w okresie średniowiecza, Poznań 2005. [Google Scholar]
  98. Kajetanowicz D., Katedra ormiańska i jej otoczenie, Lwów 1930. [Google Scholar]
  99. Kliepatskij P.G., Oczierki po istorii kijewskoj ziemli, t. 1, Odiessa 1912. [Google Scholar]
  100. Kłoczowski J., Michał ze Lwowa, PSB, t. 20, s. 625. [Google Scholar]
  101. Kolankowski L., Dzieje Wielkiego Księstwa Litewskiego za Jagiellonów, t. I, Warszawa 1930. [Google Scholar]
  102. Kowalski M.D., Proventus Camerae Apostolicae debiti, Opłaty duchowieństwa polskiego na rzecz papiestwa w latach 1417-1484, Kraków 2010. [Google Scholar]
  103. Korsak L., W kręgu litewskich zwolenników unii kościelnej w drugiej połowie XV wieku, w: Polska i jej sąsiedzi w późnym średniowieczu, Kraków 2000. [Google Scholar]
  104. Koszewierski W., Dominikanie klasztorów ruskich, połowa XV-XVI wiek, Lublin 2006. [Google Scholar]
  105. Kumor B., Granice metropolii i diecezji polskich (968-1939), ABMK, t. 19, 1969. [Google Scholar]
  106. Lechicki Cz., Kościół Ormiański w Polsce, Lwów 1928. [Google Scholar]
  107. Lisowski J., De servitiis: communi et minutis episcoporum Poloniae, Romae 1982. [Google Scholar]
  108. M.K.Liubawskij, Obłastnoje dielienije i miestnoje uprawlienije litowsko-russkago gosudarstwa, Moskwa 1892. [Google Scholar]
  109. Liubawskij M.K., Oczierk istorii litowsko-russkago gosudarstwa, Moskwa 1910. [Google Scholar]
  110. Loenertz R. OP, Les missions dominicaines en Orient et la Société des Fréres Perégrinants, Paris 1933. [Google Scholar]
  111. Lulewicz H., Problematyka identyfikacji postaci na Rusi litewskiej w drugiej połowie XV wieku, w: Świat pogranicza, Warszawa 2003. [Google Scholar]
  112. Makarij [ Michaił Bułgakow], Istorija russkoj cierkwi, 2 wyd., ks. III, Moskwa 1995. [Google Scholar]
  113. Marczenko M.I., Kyjiw i joho rol’ u żytti Ukrajiny w XIV-perszij połowyni XVII stolittja, w: Istorija mist i sił URSR, tom Kyjiw, Kyjiw 1968, s. 39-56. [Google Scholar]
  114. Mazur Z., Michał Trestka, PSB, t. 20, s.617-618. [Google Scholar]
  115. Murawiec W.F. OFM, Bracia Mniejsi zwani bernardynami w Wielkim Księstwie Litewskim 1468-1628, w: Pirmieji Praciškanu Žingsniai Lietuvoje, Aidai 2006. [Google Scholar]
  116. Murawiew A., Istorija russkoj cierkwi, S.Petersburg 1898. [Google Scholar]
  117. Narbut A.N., Gienieałogija Biełarusi, wyp. 4, Moskwa 1996. [Google Scholar]
  118. Narbutt T., Dzieje narodu litewskiego, t. 8, Wilno 1840. [Google Scholar]
  119. Nitecki P., Biskupi Kościoła w Polsce, Słownik biograficzny, Warszawa 1992. [Google Scholar]
  120. Obertyński Z., Historia Kościoła Ormiańskiego w Polsce, Warszawa 1930. [Google Scholar]
  121. Oleś M., The Armenian Law in the Polish Kingdom (1356-1519), Rzym 1966. [Google Scholar]
  122. Osadczy W., Katołyćka Cerkwa w Ukrajini, Łuck 2001. [Google Scholar]
  123. Pałładina T., Rymśko-katołyćka Cerkwa u Kyjewi, Kyjiw 2002. [Google Scholar]
  124. Papée F., Polska i Litwa na przełomie wieków średnich, t. I, Kraków 1904. [Google Scholar]
  125. Petrowicz G., La Chiesa Armena in Polonia, Roma 1971. [Google Scholar]
  126. Pietrow N.N., Kijew, jego swjatyni i pamjatniki, S.Petersburg 1896. [Google Scholar]
  127. Popelnyćka O., Majetnosti Katołyćkoji Cerkwy XVI-XVII st. na kijiwśkom Podoli, „Pamiętnik Kijowski”, t. 6, 2002, s. 38-47. [Google Scholar]
  128. Popelnyćka O., Opys kyjiwśkoho zamku 1552 r. jak dżereło z istorycznoji topografii kyjiwśkoho Podołu XVI-XVII st., „Kyjiwśka Starowyna”, nr 1 (349), 2003, s. 109-116. [Google Scholar]
  129. Prokop K.R., Biskupi kijowscy obrządku łacińskiego XIV-XVIII w., Biały Dunajec-Ostróg 2003. [Google Scholar]
  130. Prokop K.R., Biskupi pomocniczy w dziejach polskich w dobie przedtrydenckiej (2 połowa XIII w.- 1 połowa XVI w.), Kraków 2002. [Google Scholar]
  131. Pułaski K., Stosunki z Mengli-Girejem, Kraków-Warszawa 1881. [Google Scholar]
  132. Purc J., Itinerarium Witolda Wielkiego księcia Litwy, „Zeszyty Naukowe UAM w Poznaniu”, nr 74, 1971, Historia, z. 11. [Google Scholar]
  133. Rawita-Gawroński F., Zakon OO.Dominikanów w Kijowie, Kijów 1912. [Google Scholar]
  134. Rulikowski E., Opis powiatu kijowskiego, Kijów-Warszawa 1913. [Google Scholar]
  135. Rozbiór krytyczny Annalium Poloniae Jana Długosza, t. II, opr. S.Gawęda, K. Pieradzka, J. Radziszewska, pod kier. J.Dąbrowskiego, Wrocław-Warszawa-Kraków 1965. [Google Scholar]
  136. Semkowicz W., Gasztołd Jerzy, Gasztołd Marcin, PSB, t. VII, Kraków 1948-58,s. 258,299. [Google Scholar]
  137. Semkowicz W., O litewskich rodach bojarskich zbratanych ze szlachtą polską w Horodle, „Rocznik Towarzystwa Heraldycznego”, t. V, 1920, s. 47-48. [Google Scholar]
  138. Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego, t. I, Warszawa 1880, t. XIV, Warszawa 1901. [Google Scholar]
  139. Starnawska M., Między Jerozolimą a Łukowem, zakony krzyżowe na ziemiach polskich w średniowieczu, Warszawa 1999. [Google Scholar]
  140. Stopka K., Armenia christiana, Kraków 2002. [Google Scholar]
  141. Stopka K., Ormianie w Polsce dawnej i dzisiejszej, Kraków 2000. [Google Scholar]
  142. Stopka K., Początki organizacji Kościoła ormiańskiego na Rusi, Warszawa 1983. [Google Scholar]
  143. Szabuldo F.M., Wkluczennja kyjiwśkoho knjaziwstwa do składu litowśkoji derżawi u druhij połowyni XIV st., „Ukrajinśkyj istorycznyj żurnal”, nr 6, 1973, s. 79-88. [Google Scholar]
  144. Szabuldo F.M., Ziemli Jugo-Zapadnoj Rusi w sostawie Wielikogo Knjażestwa Litowskogo, Kijew 1987. [Google Scholar]
  145. Szulkiewicz M.M., Kijew, Istoriko-architiekturnyj oczierk, Kijew 1968. [Google Scholar]
  146. Tobiasz M., Bożogrobcy w Miechowie, „Nasza Przeszlość”, t. 17, 1961. [Google Scholar]
  147. Tołoczko P., Istoryczna topografia starodawnoho Kyjewa, Kyjiw 1972. [Google Scholar]
  148. Trajdos T.M., Benedyktyni w Starych Trokach (XV-połowa XVII w.), „Lituano-Slavica Posnaniensia”, t. 12, 2007, s. 203-249. [Google Scholar]
  149. Trajdos T.M., Biskupi dominikanie w średniowiecznym Kijowie, w: Klasztor w Kościele średniowiecznym i nowożytnym, red. M. Derwich, A. Pobóg-Lenartowicz, Warszawa-Wrocław-Opole 2010, s. 65-108. [Google Scholar]
  150. Trajdos T.M., Dominikanie i franciszkanie na ziemiach ruskich Korony Polskiej i Wielkiego Księstwa Litewskiego wobec władzy państwowej za panowania Władysława II Jagiełły, w: Klasztor w państwie średniowiecznym i nowożytnym, red. M.Derwich, A.Pobóg-Lenartowicz, Wrocław-Opole 2000, s. 429-445. [Google Scholar]
  151. Trajdos T.M., Dwa przyczynki do historii diecezji kijowskiej w XV w. „Echa Przeszłości”, t. XX/1, s. 107-128. [Google Scholar]
  152. Trajdos T.M., Kaznodzieje dominikańscy we Lwowie w XV wieku, w: Kaznodziejstwo średniowieczne- Polska na tle Europy, teksty, atrybucje, audytorium, red. K.Bracha, A.Dąbrówka, Watrszawa 2014, s. 141-154. [Google Scholar]
  153. Trajdos T.M., Krakowscy „markowie” za panowania Władysława II Jagiełły (1386-1434), „Studia Historyczne”, t. 25, 1982, z. 3-4, s. 371-386. [Google Scholar]
  154. Trajdos T.M., Metropolici kijowscy Cyprian i Grzegorz Camblak (bułgarscy duchowni prawosławni) a problemy Cerkwi Prawosławnej w państwie polsko-litewskim u schyłku XIV i w pierwszej ćwierci XV w., w: Balcanica Posnaniensia, t. 2, Poznań 1985, s.211-234. [Google Scholar]
  155. Trajdos T.M., Z dziejów opactwa benedyktyńskiego w Starych Trokach (XV- połowa XVII w.), „Przegląd Historyczny”, t. 100, 2009, z. 2, s. 253-286. [Google Scholar]
  156. Uljanowśkyj W., Istorija cerkwy ta religijnoji dumky na Ukrajini, ks. 1, Kyjiw 1994. [Google Scholar]
  157. Urzędnicy województw kijowskiego i czernihowskiego XV-XVIII wieku, Spisy, opr. E.Janas, W.Kłaczowski, Kórnik 2002. [Google Scholar]
  158. Władimirskij-Budanow M.F., Nasielienije Jugo-Zapadnoj Rossiji ot połowiny XV w. do Liublinskoj Unii (1569 g.), Kijew 1891. [Google Scholar]
  159. Wiśniewski J., Miasto Żarnowiec w Olkuskiem i jego pamiątki, Marjówka Opoczyńska 1934. [Google Scholar]
  160. J. Wolff, Senatorowie i dygnitarze Wielkiego Księstwa Litewskiego 1386-1795, Kraków 1885. [Google Scholar]
  161. Wyczawski H.E. OFM, Klasztory bernardyńskie w Polsce, Kalwaria Zebrzydowska 1985. [Google Scholar]

Downloads

Download data is not yet available.