Przejdź do głównego menu Przejdź do sekcji głównej Przejdź do stopki
Nasza Przeszłość

Tom 121 (2014): Nasza Przeszłość

Artykuły

Dzieje tercjarek dominikańskich "De Poenitentia" we Lwowie (1293-1740)

  • Piotr Stefaniak
DOI: https://doi.org/10.52204/np.2014.121.75-102  [Google Scholar]
Opublikowane: 30.06.2014

Abstrakt

Choć materiał źródłowy pochodzi dopiero z XVII w., żeński ruch dominikański we Lwowie zapoczątkowała księżna halicka, błogosławiona Konstancja z dynastii Arpadów (1238-1301/2), żona Leona Halickiego. Przypuszcza się, że założyła około 1293 r. żeńskie stowarzyszenie trzeciorzędowe przy klasztorze dominikanów we Lwowie, za zgodą męża, który – według tradycji – przed śmiercią zamieszkał w klasztorze Spasskim. Nic nie wiemy o tej wspólnocie. Upadek mógł nastąpić po roku 1301/2, po śmierci Konstancji w związku z zawirowaniami politycznymi na Rusi u progu XIV wieku. Sama księżna pozostawiła ogromny ślad w pamięci hagiograficznej i od XIV w. uważana była we Lwowie za błogosławioną. Kolejnym śladem obecności tercjarek dominikańskich we Lwowie była erekcja przez Magdalenę Ormiankę (Magdalenę Ormiankę) małego klasztoru dla sióstr tercjarek w sąsiedztwie klasztoru dominikanów i znajdującego się pod jego opieką duszpasterską. W średniowieczu siostry stanowiły wspólnotę półklasztorną, prawnie przyłączoną do dominikanów. U progu XVII w. tercjarze podjęli akt przekształcenia się w konwencję regularną, z potrydenckimi zasadami klauzury, zgodnymi z dyrektywami soborowymi. W 1619 roku w ramach reformy przebudowali klasztor i przyjęli monastyczny styl życia według zasad klauzury, zachowując ich trzeciorzędową specyfikę. Część sióstr zdecydowała się zostać zakonnicami, zakładając w ten sposób klasztor św. Katarzyny. Ci, którzy pozostali tercjarzami, pomyślnie rozwijali się przez całe następne stulecie. Jednak w XVIII wieku klasztor przeżył kryzys powołaniowy. Gmina sięgająca swoimi tradycjami do średniowiecza nie wytrzymywała konkurencji z bardziej nowoczesnymi konwencjami i powoli wymierała. Dwaj ostatni tercjarze zmarli w 1740 r. Tercjarze dominikańscy we Lwowie byli pierwszą katolicką wspólnotą monastyczną i jednocześnie tą, która pozostawiła po sobie najmniej informacji. Przez wieki były papierkiem lakmusowym potrzeb duchowych i społecznych mieszczaństwa lwowskiego.

Bibliografia

  1. Acta capitulorum provinciae Poloniae Ordinis Praedicatorum, t. 1, Roma 1972. [Google Scholar]
  2. Augustynowicz-Ciecierska H., Sczaniecki P., Kronika Benedyktynek Ormiańskich, [w:] Nasza Przeszłość, 62:1984, s. 143. [Google Scholar]
  3. Barącz S., Rys dziejów zakonu kaznodziejskiego w Polsce, t. 2, Lwów 1861. [Google Scholar]
  4. Borkowska M., Mikołaj z Mościsk i reguła tercjarek dominikańskich, [w:] Nasza Przeszłość, 92:1999, s. 140. [Google Scholar]
  5. Borkowska M., Miscellanea brygitańskie: Lwów i Sambor, [w:] „Nasza Przeszłość”, 88: 1997, s. 108. [Google Scholar]
  6. Catalogus Generalis Ordinis Praedicatorum. Conspectus generalis ordinis fratrum praedicatorum index monasteriorum, congregationum et fraternitatum, Roma 1992. [Google Scholar]
  7. Chodykiewicz K., Dom Majestatu Najświętszej Boga Rodzicy Pannie Maryi w Obrazie Lwowskim, Lwów 1764. [Google Scholar]
  8. Chodykiewicz K., Monarchini Nieba y Ziemi... Marya, Lwów 1746. [Google Scholar]
  9. Długosz T., Relacje arcybiskupów lwowskich 1595-1794, Lwów 1937. [Google Scholar]
  10. Dorcy J., St. Dominic’s Family, Washington 1984. [Google Scholar]
  11. Gajsler J., Dzieje Węgier w zarysie, Warszawa 1889, t. 1. [Google Scholar]
  12. Hinnebusch W., Dominikanie – krótki zarys dziejów, [w:] Dominikanie. Szkice z dziejów zakonu, Poznań 1986, s. 131. [Google Scholar]
  13. Historia Gdańska, pod red. E. Cieślaka, Gdańsk 1979, t. 2. [Google Scholar]
  14. Horbay W., Plan orientacyjny wielkiego Lwowa z przewodnikiem, Lwów 1938. [Google Scholar]
  15. I. Stebelski, Dwa wielkie światła na horyzoncie połockim, czyli żywoty świętych Ewfrozyny i Parascewii, t. 3, Lwów 1867. [Google Scholar]
  16. Janicka-Olczakowa E., Żeński ruch dominikański w Polsce, [w:] Studia nad historią dominikanów w Polsce 1222-1972, pod red. J. Kłoczowskiego, Warszawa 197, t. 1, s. 164. [Google Scholar]
  17. Kaczorowski B., Zabytki starego Lwowa, Warszawa 1990. [Google Scholar]
  18. Kielar P., Święty Jacek – Apostoł boży ludów słowiańskich, [w:] Dominikanie. Szkice z dziejów zakonu, Poznań 1986, s. 338. [Google Scholar]
  19. Kłoczowski J., Dominikanie polscy na Śląsku w XIII-XIV wieku, [w:] Rozprawy wydziału historyczno-filologicznego Towarzystwa Naukowego KUL, Lublin 1956, s. 264. [Google Scholar]
  20. Kodeks Dyplomatyczny Miasta Krakowa 1257-1506, wyd. F. Piekosiński, Kraków 1879, cz. 1. [Google Scholar]
  21. Kunasiewicz S., Przechadzki archeologiczne po Lwowie, Lwów 1876, z. 2. [Google Scholar]
  22. Kunasiewicz S., Przewodnik po kościele Bożego Ciała O.O. Dominikanów we Lwowie, Lwów 1876. [Google Scholar]
  23. Markowski F., Gotycki klasztor dominikański we Lwowie w świetle gdańskiego rękopisu z XVI w, [w:] Kwartalnik Architektury i Urbanistyki, 13: 1969, z. 2, s. 70. [Google Scholar]
  24. Milewicz T., Margarita – perła niechciana, [w:] W drodze, 4(188): 1989, s. 62. [Google Scholar]
  25. Monumenta Germaniae Historica Scriptores. Richesi gesta senonensis Ecclesiae, wyd. G. Waltz, Hannover-Berlin 1828, t. 25. [Google Scholar]
  26. Niezgoda S., Święci Dominikańscy, Poznań 1981. [Google Scholar]
  27. Okolski S., Russia florida..., Lwów 1696. [Google Scholar]
  28. Ostrowski J., Lwów. Dzieje i sztuka, Kraków 1997. [Google Scholar]
  29. Pirawski T., Relatio status almae archidiœcesis Leopoliensis, wyd. K. Heck, Leopoli 1895. [Google Scholar]
  30. Pruszcz P. H., Forteca duchowna Królestwa Polskiego z Żywotami Świętych..., Kraków 1662. [Google Scholar]
  31. Pruszcz P. H., Kleynoty Stołecznego Miasta Krakowa..., Kraków 1650. [Google Scholar]
  32. Puskázy P., Árpádházi boldog Kinga, Budapest 1931, s. 7-8; L. Zieliński, Konstancja, królewna węgierska żona Lwa halickiego, [w:] Lwowianin, Lwów 1841, s. 250-253. [Google Scholar]
  33. Reguła ś. Augustyna, biskupa hipponeńskiego i konstytucje albo prawa sióstr zakonnych s. Katarzyny Seneńskiej, nazwanej trzeciego habitu albo stanu pokutnego s. Dominika, Kraków 1616. [Google Scholar]
  34. Schubert H., Bilder aus der Geschichte der Stadt Schweidnitz, Schweidnitz 1912. [Google Scholar]
  35. Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, wyd. B. Chlebowski, Warszawa 1880, t. 1, s. 553. [Google Scholar]
  36. Spież J., Dominikanie w Polsce, [w:] Dominikanie. Szkice z dziejów zakonu, Poznań 1986, s. 275. [Google Scholar]
  37. Stefaniak P., Dwa krakowskie domy tercjarek dominikańskich, [w:] Rocznik Krakowski, LXXIX: 2013. [Google Scholar]
  38. Stefaniak P., Dzieje mniszek dominikańskich z krajów słowiańskich, Racibórz-Kraków 2007. [Google Scholar]
  39. Stefaniak P., Dzieje najstarszego we Lwowie klasztoru żeńskiego, tercjarek dominikańskich (1293-1740), cz. 1, [w:] Cracovia Leopolis, 4(26): 2013, s. 27-29; cz. 2, Cracovia Leopolis, 1(27): 2014, s.31-33. [Google Scholar]
  40. Stefaniak P., Klasztor św. Dominika, tercjarek dominikańskich 1393-1740 we Lwowie, [w:] Semper fidelis, 4(63): 2001 lipiec-sierpień, s. 23-26. [Google Scholar]
  41. Stefaniak P., Tercjarki Zakonu Kaznodziejskiego na Pomorzu XIV-XVI w., [w:] Studia Gdańskie, 27: 2010, s. 140-143. [Google Scholar]
  42. Stefaniak P., U świętego Józefa we Wrocławiu, [w:] Nowe życie, dolnośląskie pismo katolickie, 3(366):2005, s. 11-12. [Google Scholar]
  43. Szacherska S. M., Zbiór dokumentów i listów miasta Płocka, t. 2, Warszawa 1987. [Google Scholar]
  44. T. Trajdos, Kościół dominikanów lwowskich w średniowieczu jako ośrodek kultowy, [w:] Nasza Przeszłość, 87: 1997, s. 39. [Google Scholar]
  45. Vita et Miracula Sanctae Kyngae Ducissa Cracoviensis..., wyd. B. Przybyszewski, Tarnów 1997. [Google Scholar]
  46. Wiczkowski J., Lwów, jego rozwój i stan kulturalny oraz przewodnik po mieście. Lwów 1907. [Google Scholar]
  47. Wilczek M. , Hasło Słowa Bożego, Lwów 1754. [Google Scholar]
  48. Wyrozumski J., Beginki i begardzi w Polsce w XIII-XV wieku, [w:] Kwartalnik Historyczny, 79:1972, s. 521-544. [Google Scholar]
  49. Żyła W., Kościół i klasztor dominikański we Lwowie, Lwów 1923. [Google Scholar]
  50. Żywoty świętych Pańskich na wszystkie dni roku..., Mikołów 1937. [Google Scholar]

Downloads

Download data is not yet available.