Przejdź do głównego menu Przejdź do sekcji głównej Przejdź do stopki

Tom 109 (2008): Nasza Przeszłość

Artykuły

Interwencja abpa Bolesława Twardowskiego u abpa Adama Stefana Sapiehy w 1944 r. na rzecz ratowania Polaków przed napadami nacjonalistów ukraińskich

  • Ks. Józef Wołczański
DOI: https://doi.org/10.52204/np.2008.109.207-238  [Google Scholar]
Opublikowane: 30.06.2008

Abstrakt

Systematyczna eksterminacja ludności polskiej we wschodniej Małopolsce przez nacjonalistów ukraińskich w czasie II wojny światowej zmusiła łacińskiego metropolitę lwowskiego Bolesława Twardowskiego do szukania pomocy u różnych władz. Bezskuteczna interwencja w latach 1943-1944 u zwierzchnika Kościoła greckokatolickiego we Lwowie abpa Andrzeja Szeptyckiego oraz nieskuteczna petycja do gubernatora dystryktu Galicji Ottona Gustawa Wachtera w lutym 1944 r. skłoniły go do zwrócenia się do nestora polskiego episkopatu - metropolity krakowskiego abpa Adama Stefana Sapiehy. Nie mogąc odwiedzić go osobiście, uciekł się do korespondencji listownej. Wysłał do niego trzy listy: 8 marca, 21 marca i 13 lipca 1944 roku. Zawierały one szczegółowy raport o dramatycznej sytuacji ludności polskiej, duchowieństwa rzymskokatolickiego i parafii archidiecezji lwowskiej. Abp Twardowski przytaczał nazwiska poległych księży, wskazywał dokładną liczbę ofiar wśród wiernych, przedstawiał rejestry opuszczonych parafii i kościołów opuszczonych w wyniku ukraińskiego terroru.
Listy metropolity lwowskiego miały nie tylko opisywać sytuację ludności polskiej w czasie wojny, ale także stanowić impuls do zwrócenia uwagi reszty Polski na wydarzenia rozgrywające się na wschodzie ziem polskich. Rzeczywiście, 27 marca 1944 r. abp Sapieha, wykorzystując uzyskane dane statystyczne, sporządził list interwencyjny do szefa Generalnego Gubernatorstwa, dr Hansa Franka. Los tego listu jest nieznany, ale biorąc pod uwagę, że ludobójstwo trwało w tym regionie do 1946 r., można przypuszczać, że nie odniósł on żadnego skutku. W każdym razie metropolita krakowski starał się zorganizować sieć pomocy dla ludności świeckiej i duchownych uciekających na Zachód z Małopolski Wschodniej. Ludzie ci mieli znaleźć tymczasową pomoc w archidiecezji krakowskiej do czasu ustabilizowania się ich sytuacji życiowej.

Bibliografia

  1. Brzoza C., Matus W., w: Kto był kim w Drugiej Rzeczypospolitej, red. J. M. Majchrowski, Warszawa 1994. [Google Scholar]
  2. Komański H., Siekierka S., Ludobójstwo dokonane przez nacjonalistów ukraińskich na Polakach w województwie tarnopolskim 1939-1946, Wrocław 2004. [Google Scholar]
  3. Krasowski K., Biskupi katoliccy II Rzeczypospolitej. Słownik biograficzny, Poznań 1996. [Google Scholar]
  4. Metropolita Andrzej Szeptycki. Studia i materiały, red. A. A. Zięba, Kraków 1994. [Google Scholar]
  5. Myszor J., Grudzieński (Grudziński) Bolesław, w: Leksykon duchowieństwa represjonowanego w PRL wiatach 1945-1989, t. 3, red. J. Myszor, Warszawa 2006. [Google Scholar]
  6. Poniński A., Krzyż Komandorski dla 105-letniego kapłana, „Słowo. Dziennik Katolicki”, 1(1993), nr 67, s. 4. [Google Scholar]
  7. Schematyzm archidiecezji w Lubaczowie 1981, Lubaczów 1981. [Google Scholar]
  8. Wołczański J., Eksterminacja narodu polskiego i Kościoła rzymskokatolickiego przez ukraińskich nacjonalistów w Małopolsce Wschodniej w latach 1939-1945. Materiały źródłowe, cz. 1, Kraków 2005; cz. 2, Kraków 2006. [Google Scholar]
  9. Wołczański J., Korespondencja arcybiskupa Bolesława Twardowskiego z arcybiskupem Andrzejem Szeptyckim w latach 1943- 1944, „Przegląd Wschodni”, 1992/1993, z. 2, s. 475. [Google Scholar]
  10. Wołczański J., Twardowski Bolesław, w: SBKSwP, t. 3, pr. zbior., Lublin 1995. [Google Scholar]

Downloads

Download data is not yet available.