Przejdź do głównego menu Przejdź do sekcji głównej Przejdź do stopki
Nasza Przeszłość

Tom 127 (2017): Nasza Przeszłość

Artykuły

Kariery polityczne i kościelne biskupów Wojciecha i Jerzego Radziłłów- Koryfeuszów początku i końca XVI wieku - zarys problemu

  • Wioletta Pawlikowska-Butterwick
DOI: https://doi.org/10.52204/np.2017.127.4-20  [Google Scholar]
Opublikowane: 30.06.2017

Abstrakt

We wczesnonowożytnej Koronie Polskiej i Wielkim Księstwie Litewskim biskupi-senatorowie byli nie tylko najważniejszymi urzędnikami w diecezji, ale także należeli do ścisłej elity politycznej, dlatego analiza ich karier powinna w równym stopniu uwzględniać obie sfery działalności. W artykule została podjęta próba wskazania czynników, które doprowadziły dwóch członków rodziny Radziwiłłów Wojciecha († 1519) i Jerzego († 1600) do biskupich mitr Wilna, a w przypadku Jerzego, także do kardynalskiego kapelusza i do Krakowa. Choć decydującym elementem ich kariery zdaje się być ich status społeczny (obaj należeli do jednej z największych i najpotężniejszych rodzin magnackich Wielkiego Księstwa Litewskiego), to wydaje się, ze bez wykształcenia, oraz osobistych zalet i talentów nie udałoby się im tak wiele osiągnąć w dziele reformy kościoła. Artykuł kończy się refleksją nad prawnymi i duszpasterskimi owocami ich pracy przekraczającymi granice kościelne i polityczne.

Bibliografia

  1. Antoniewicz M., Protoplaści książąt Radziwiłłów. Dzieje mitu i meandry historiografii, Warszawa 2011. [Google Scholar]
  2. Bardach J., Statuty litewskie w ich kręgu prawno-kulturowym, [w:] Idem. O dawnej i niedawnej Litwie, Poznań 1988, s. 9-71. [Google Scholar]
  3. Baronas D., S.C. Rowell, The conversion of Lithuania. From pagan barbarians to late medieval Christians, Vilnius [2015]. [Google Scholar]
  4. Bazielich A., Kardynał Jerzy Radziwiłł (1556-1600), [w:] Studia historyczne, red. M. Żywczyński, Z. Zieliński, Lublin 1968, s. 163-264. [Google Scholar]
  5. Błaszczyk G., Charakterystyka biskupów żmudzkich 1417-1609, „Lithuania”, R. 2-3, 1-4 (1991-1992), s. 256-263. [Google Scholar]
  6. Błaszczyk G., Diecezja żmudzka od XV do początku XVII wieku. Ustrój, Poznań 1993. [Google Scholar]
  7. Bober P., Z dziejów synodów dawnej diecezji krakowskiej w w. XIV, XV i XVI, „Roczniki Teologiczno-Kanoniczne”, 3 (1956), s. 75-117. [Google Scholar]
  8. Butterwick-Pawlikowski R., Kościół katolicki a państwo w Rzeczypospolitej za Augusta III i Stanisława Augusta. Zarys problematyki, [w:] My i oni. Społeczeństwo nowożytnej Rzeczypospolitej wobec państwa, red. W. Kriegseisen, Warszawa 2016, s. 317-354. [Google Scholar]
  9. Cendrowski S., Nowe ustalenia w kwestii śmierci i pochówku kardynała Jerzego Radziwiłła (1556-1600), „Klio”, 31 (2014), s. 19-41. [Google Scholar]
  10. Chachaj M., Zagraniczna edukacja Radziwiłłów: od początku XVI do połowy XVII wieku, Lublin 1995. [Google Scholar]
  11. Fijałek J., Pastoralna Ks. Bernarda Maciejowskiego w redakcji z r. 1601 i korekturze rzymskiej z r. 1608, zatwierdzona przez papieża Urbana VIII w r. 1629: z historji recepcji prawa trydenckiego w kościele polskim, [w:] Pamiętnik IV Powszechnego Zjazdu Historyków Polskich w Poznaniu 6-8 grudnia 1925, sekcja 4, Lwów 1925, s. 1-12. [Google Scholar]
  12. Fijałek J., Uchrześcijanienie Litwy przez Polskę i zachowanie w niej języka ludu, [w:] Polska i Litwa w dziejowym stosunku, Kraków 1914. [Google Scholar]
  13. Horn I, Andrzej Batory, Warszawa 2010. [Google Scholar]
  14. Kakareko A., La riforma della vita del clero nella diocesi di Vilna dopo il Concilio di Trento (1564-1796), Roma 1996. [Google Scholar]
  15. Kamuntavičienė V., Katalikų bažnyčios ir valstybės santykiai Lietuvos Didžiojoje Kunigaikštystėje XVII a. antrojoje pusėje, Kaunas 2008 [Google Scholar]
  16. Kasabuła T., Prałatury i kanonie de gremio Kapituły Katedralnej Wileńskiej w okresie przedrozbiorowym, „Rocznik Teologii Katolickiej”, 15 (2016), s. 127-147. [Google Scholar]
  17. Kosman, M., „Primas Wielkiego Xięstwa Litewskiego”. Z badań nad miejscem diecezji wileńskiej w metropolii gnieźnieńskiej, [w:] 1000 lat Archidiecezji Gnieźnieńskiej, red. J. Strzelczyk, J. Górny, Gniezno 2000, s. 283-292. [Google Scholar]
  18. Krahel T., Spory graniczne między diecezją żmudzką i wileńską w XVII-XVIII wieku, „Soter”, 31 (2009), s. 125-133. [Google Scholar]
  19. Kumor B., Granice metropolii i diecezji polskich 968-1939, „Archiwa Biblioteki i Muzea Kościelne”, 19 (1970), s. s. 253-374. [Google Scholar]
  20. Kuśmierczyk R., Problematyka Listu pasterskiego kard. Jerzego Radziwiłła z roku 1593, „Nasza Przeszłość”, 100 (2003), s. 223-256. [Google Scholar]
  21. Lepszy K., Walka stronnictw w pierwszych latach panowania Zygmunta III, Kraków 1929. [Google Scholar]
  22. Lietuvos katalikų dvasininkai XIV-XVI a, opr. V. Ališauskas, T. Jaszczołt, L. Jovaiša, M. Paknys, Vilnius 2009. [Google Scholar]
  23. Litak S., Kościół łaciński w Rzeczypospolitej około 1772 roku. Struktury administracyjne, Lublin 1996. [Google Scholar]
  24. Litak S., Od Reformacji do Oświecenia. Kościół katolicki w Polsce nowożytnej, Lublin 1994. [Google Scholar]
  25. Michalewiczowa M., Radziwiłł Wojciech (Albrycht), [w:] Polski słownik biograficzny, t. 30, 1987, s. 377-379. [Google Scholar]
  26. Minnich N. H., The Participants at the Fifth Lateran Council, „Archivum Historiae Pontificiae”, 12 (1974), s. 157-206. [Google Scholar]
  27. Müller W., Radziwiłł Jerzy, [w:] Polski słownik biograficzny, [w:] Polski słownik biograficzny, t. 30, 1987, s. 229-234. [Google Scholar]
  28. Niewiero F., Dzieje kultu św. Kazimierza w kraju i za granicą, „Nasza Przeszłość”, 33 (1970), s. 61-124. [Google Scholar]
  29. Ochmański J., Biskupstwo wileńskie w średniowieczu, Poznań 1972. [Google Scholar]
  30. Ochmański J., Powstanie i rozwój latyfundium biskupstwa wileńskiego (1387-1550), Poznań 1963. [Google Scholar]
  31. Pawlikowska W., The challenge of Trent and the renewal of the Catholic Church in the Grand Duchy of Lithuania: the higher clergy of Vilnius and the problems of plural benefices and residence in the sixteenth century, „Bažnyčios Istorijos Studijos”, 4 (2011), s. 37-56. [Google Scholar]
  32. Pawlikowska-Butterwick W., Clergymen on the move: journeys by Vilnan canons and prelates in the 16th century, „Acta Historica Universitatis Klaipedensis”, 29 (2014), s. 75-97. [Google Scholar]
  33. Pawlikowska-Butterwick W., ‘Lithuanians’, ‘foreigners’ and ecclesiastical office: law and practice in the sixteenth-century Grand Duchy Of Lithuania, „Journal of Ecclesiastical History” 68 (2017), z. 2, s. 285-305. [Google Scholar]
  34. Pawlikowska-Butterwick W., Regarding the sixteenth-century statutes of the cathedral chapters of Vilna and Samogitia, [w:] W. Pawlikowska- [Google Scholar]
  35. Butterwick, L. Jovaiša, Vilniaus ir Žemaičių katedrų kapitulų statutai, Vilnius 2015, s. 113-213. [Google Scholar]
  36. Rabikauskas P., Lietuvos globėjas šv. Kazimieras, Vilnius-Kaunas 1993. [Google Scholar]
  37. Rachuba A., Wielkie Księstwo Litewskie w systemie parlamentarnym Rzeczypospolitej w latach 1569-1763, Warszawa 2002. [Google Scholar]
  38. Sucheni-Grabowska A., Badania nad elitą władzy w latach 1551-1562, [w:] Społeczeństwo staropolskie, red. A. Wyczański, t. 1, Warszawa 1976, s. 57-117. [Google Scholar]
  39. Szostkiewicz Z., Katalog biskupów obrz. łac. przedrozbiorowej Polski, Rzym 1954. [Google Scholar]
  40. Tygielski W., W poszukiwaniu patrona, „Przegląd Historyczny”, 78 (1987), z. 1, s. 191-210. [Google Scholar]
  41. Wisner H., Zygmunt III Waza, Wrocław 2006. [Google Scholar]
  42. Wojtyska H. D., L’influsso in Polonia e Lituania, [w:] San Carlo e il suo tempo. Atti del Convegno Internazionale nel IV centenario della morte, vol. 1, Roma 1986, s. 527-549. [Google Scholar]
  43. Zygner L., Reforma prawa partykularnego metropolii gnieźnieńskiej w XV i na początku XVI wieku oraz jej wpływ na ustawodawstwo diecezji wileńskiej i żmudzkiej, [w:] Kultūra, ekonomika, visuomenė: sąveika ir pokyčiai viduramžiais ir ankstyvaisiais naujaisiais laikais Baltijos rytinėje pakrantėje mokslinių straipsnių rinkinys, red. M. Ščavinskas, Klaipėda 2015, s. 112-134. [Google Scholar]

Downloads

Download data is not yet available.