Przejdź do głównego menu Przejdź do sekcji głównej Przejdź do stopki
Nasza Przeszłość

Tom 115 (2011): Nasza Przeszłość

Artykuły

Recepcja piśmiennictwa o historii jasnogórskiego obrazu Matki Bożej na przykładzie dzieła o. Ksawerego Rottera „Gnad - und wundervolle Brosamen von der königlichen Taffel Herrscherin Himmels, und Erden Maria”

  • Dagmara Bubel
DOI: https://doi.org/10.52204/np.2011.115.297-323  [Google Scholar]
Opublikowane: 30.12.2011

Abstrakt

W artykule przedstawiono problemy związane z odbiorem literatury dotyczącej historii obrazu Matki Bożej Jasnogórskiej na przykładzie pracy o. Ksawerego Rottera "Gnad - und wundervolle Brosamen von der königlichen Taffel Herrscherin Himmels und Erden Maria". Przedstawiono opinię księdza Ksawerego na temat dziejów tego obrazu i jego cudownego działania, rysując profil dociekań historycznych związanych z tym obrazem, co stało się podstawą do dalszej analizy dzieła. Każdy etap historii przypisany temu obrazowi został przedstawiony z uwzględnieniem literatury, która była źródłem rozważań autora. Analiza literatury dotyczącej historii malarstwa jasnogórskiego pozwala stwierdzić, że skłonność do przesadnej alegorii i interpretacji symboli stanowi poważną trudność w odbiorze tej kompozycji. Wartość literatury związanej z jasnogórskim cudownym obrazem potraktowano jako przyczynek do uniwersalnych rozważań na temat mariologii tamtego czasu, aktualnej także dzisiaj, ale z pewnymi naleciałościami widocznymi w formie i treści prezentowanej pracy. Literatura związana z historią malarstwa Jasnej Góry posiada charakterystyczny jurystyczny sposób przedstawiania myśli, polemiczny ton wypowiedzi wyrażający się w przesadnie wielorakich argumentach stawianych tez. W piśmiennictwie związanym z obrazem jasnogórskim trudno znaleźć dzieła stricte historyczne, gdyż w całości poświęcone jest jest kultowi Matki Boskiej. Literatura związana z historią obrazu jest nierozerwalnie związana z Jasną Górą jako ośrodkiem kultu. Jasna Góra miała nie tylko znaczenie religijne i duszpasterskie, ale była też żywotnym ośrodkiem  oddziałującym na społeczeństwo poprzez działalność ojców paulinów związaną z pielgrzymkami. Jasna Góra i jej cudowne malowidło były celem pielgrzymek nie tylko z Polski, ale także ze Śląska, Moraw i Węgier. Ojcowie Paulini nie byli bierni wobec pielgrzymów. Wydawali dla pielgrzymów dzieła religijne popularyzujące walory literackie. Istnienie Jasnej Góry jako miejsca świętego, największego ośrodka pielgrzymkowego w Polsce miało swoje odbicie w literaturze poświęconej historii cudownego obrazu.

Bibliografia

  1. Baliński M, Pielgrzymka do Jasnej Góry w Częstochowie, Warszawa 1846. [Google Scholar]
  2. Bazielich A., Dionizy Kartuz Ocart, [w:] Encyklopedia Katolicka, t. 3, Lublin 1979, kol. 1339-1340. [Google Scholar]
  3. Buxbaum E.M., Canisius Petrus, [w:] Lexikon für Theologie und Kirche, t. 2, Freiburg 1994, kol. 923-924. [Google Scholar]
  4. Czerwień H., Drukarnia Paulinów w Częstochowie w latach 1730-1863, Bytom 1998. [Google Scholar]
  5. Estreicher K., Bibliografia polska, t. 23, s. 137-139. [Google Scholar]
  6. Holländer H., Luckasbilder, [w:] Lexikon der christlichen Ikonographie, t. 3, Rom 1971, kol. 119. [Google Scholar]
  7. Kaniewska I., Lanckoroński M., [w:] Polski Słownik Biograficzny, t. 16, s. 446-448. [Google Scholar]
  8. Kersten A., Kobierzycki S., [w:] Polski Słownik Biograficzny, t. 13, s. 151-152. [Google Scholar]
  9. Majkowski J., Matka Boża w dawnej polskiej ascezie, „Homo Dei”, 26(1957), nr 6, s. 862-864. [Google Scholar]
  10. Małunowiczówna L., Ammianus Marcellinus, [w:] Encyklopedia katolicka, t. 1, Lublin 1973, kol. 457. [Google Scholar]
  11. Massi P., Luca, Evangelista, santo, martire, [w:] Bibliotheca sanctorum, t. 8, Roma 1967, kol. 189-192. [Google Scholar]
  12. Mendykowa A., Książka polska we Wrocławiu w XVIII w.,Wrocław 1975. [Google Scholar]
  13. Miechowita (Miechoviensis) Justyn, [w:] Encyklopedia kościelna, pod red. M. Nowodworskiego, t. 14, Warszawa 1881, s. 283-284. [Google Scholar]
  14. Najstarsze historie o częstochowskim obrazie Panny Maryi XV-XVI wiek, z rękopisów i starych druków wydał H. Kowalewicz, Warszawa 1983. [Google Scholar]
  15. Nicefor Kallistus Xantopulus, [w:] Encyklopedia kościelna, t. 16, Warszawa 1885, s. 90. [Google Scholar]
  16. Nieszporkowicz A., Analecta Mensae Reginalis seu historia imaginis Divae Claromontanæ Mariae a Divo Luca Evangelista in cupressima domus Nazareæ mensa depictae, origine, magnaliis, miraculis, gratiis admirabilis et amabilis, ex vetustis Græcis et Laitinis, tum ex recentioribus aucthoritatitubus et ex notariis apostolicis conventus Clari Montis Czestochoviensis accurate collecta..., Cracoviae 1681, ss. 24 nlb, 336, 9 nlb. [Google Scholar]
  17. Odrobiny Stołu Królewskiego, abo historia o cudownym obrazie N. Panny Marii Częstochowskiej z greckich i łacińskich historyków i pisarzów Kościoła jasnogórskiego zebrana przez..., Kraków 1683. [Google Scholar]
  18. Ozorowski E, Bzowski A., [w:] Słownik polskich teologów katolickich, t. 1, Warszawa 1981, s. 267-271. [Google Scholar]
  19. Ozorowski E., Starowolski S., [w:] Słownik polskich teologów katolickich, t. 3, Warszawa 1982, s. 187-193. [Google Scholar]
  20. Podejko, Nieznani muzycy polscy, kompozytorzy, dyrygenci, instrumentaliści, wokaliści, Bydgoszcz 1966. [Google Scholar]
  21. Przeździecki A., Rastawiecki E., Wzory sztuki średniowiecznej, t. 1, Warszawa 1853. [Google Scholar]
  22. Rechowicz M., Sanktuarium Jasnogórskie a rozwój świadomości narodowej, „Ateneum Kapłańskie”, 99(1982), z. 1. [Google Scholar]
  23. Ruhstorfer K., Gumppenberg Wilhelm, [w:] Lexikon für Theologie und Kirche, t. 4, Freiburg 1995, kol. 1101. [Google Scholar]
  24. Schenk W., Związki liturgii z kulturą i życiem narodu, „Colloquium Salutis”, 12(1980). [Google Scholar]
  25. Słownik wczesnochrześcijańskiego piśmiennictwa, red. J.M. Szymusiak, M. Starowieyski, Poznań 1971. [Google Scholar]
  26. Starowolski Szymon, [w:] Nowy Korbut, t. 3, Warszawa 1965, s. 282-286. [Google Scholar]
  27. Sykstus Seneński, [w:] Encyklopedia kościelna, pod red. M. Nowodworskiego, t. 27, Warszawa 1904, s. 317-318. [Google Scholar]
  28. Szafraniec S., Z dziejów Jasnej Góry, Warszawa 1980. [Google Scholar]
  29. Teofanes, [w:] Encyklopedia kościelna, pod red. M. Nowodworskiego, Warszawa 1905, t. 28, s. 325-332. [Google Scholar]
  30. Zakrzewski A., W kręgu kultu maryjnego. Jasna Góra w kulturze staropolskiej, Częstochowa 1995. [Google Scholar]
  31. Zaleski W., Jasna Góra 1382-1982, Łódź 1982. [Google Scholar]
  32. Zbudniewek J., [w:] Słownik polskich teologów katolickich, t. 3, Warszawa 1982, s. 210-211. [Google Scholar]
  33. Zbudniewek J., Kiedrzyński Anastazy Piotr h. Ostoja, [w:] Słownik polskich teologów katolickich, t. 2, Warszawa 1982, s. 273. [Google Scholar]
  34. Zbudniewek J., Rotter F. K., [w:] Słownik polskich teologów katolickich, t. 3, Warszawa 1982, s. 512-513. [Google Scholar]
  35. Zbudniewek J., Żymicjusz Andrzej (ok. 1579-1625), [w:] Słownik polskich teologów katolickich, t. 4, Warszawa 1983, s. 561. [Google Scholar]

Downloads

Download data is not yet available.