Przejdź do głównego menu Przejdź do sekcji głównej Przejdź do stopki
Nasza Przeszłość

Tom 62 (1984): Nasza Przeszłość

Artykuły

Kościół ormiański na Rusi w wiekach średnich

  • Krzysztof Stopka
DOI: https://doi.org/10.52204/np.1984.62.27-95  [Google Scholar]
Opublikowane: 30.12.1984

Abstrakt

Wyłącznie na podstawie źródeł pisanych trudno określić początki reorganizacji Kościoła ormiańskiego na ziemiach ruskich. Kiedy król Kazimierz Wielki przyłączył do swoich posiadłości część księstwa halicko-włodzimierskiego, zastał już na miejscu biskupstwo ormiańskie. Stolica biskupia znajdowała się prawdopodobnie w Łucku, który później przypadł, w tym samym czasie co Włodzimierz, księciu litewskiemu Lubartowi, wielkiemu wrogowi króla Polski. W interesie Kazimierza Wielkiego leżało zatem przeniesienie wspomnianej siedziby do Lwowa, co udało mu się uczynić podczas walk toczonych z Litwą. W 1367 r. król potwierdził niejakiego Grzegorza jako biskupa, upoważniając go do zbudowania swojej stolicy w pobliżu nowego kościoła ormiańskiego we Lwowie, który został wzniesiony w 1363 roku. Jurysdykcji biskupa ormiańskiego podlegała początkowo wspólnota ormiańska założona na Wołyniu (obejmującym Włodzimierz i Łuck) oraz ziemia lwowska. Gdy doszło do sporów z patriarchatem Sis, od którego zależni byli Ormianie polscy, jurysdykcja ta rozszerzyła się później na Ormian podolskich , ruskich i mołdawskich. Wszyscy biskupi ormiańscy nosili tytuł arcybiskupa. Był to tytuł czysto honorowy w Kościele Armenii, gdyż w tej "archidiecezji" nie było innego biskupa poza lwowskim. Ten ostatni został wybrany przez całą wspólnotę ormiańską Lwowa, zaakceptowany przez wspólnotę z Kamieńca, konsekrowany przez Katolioos (najpierw z Sis, a później z Eczmiadzynu) i ostatecznie zatwierdzony przez króla Polski.
Ponieważ Kościół ormiański był integralną częścią swojej społeczności, w dużej mierze zależał od swoich wiernych. Za zarządzanie sprawami świeckimi odpowiedzialna była rada świecka, której przewodniczył "erespochan". Przedstawiciele tej rady zasiadali nawet w trybunale biskupim. Ta ścisła zależność biskupów od władzy doczesnej doprowadziła ich przy kilku okazjach do podjęcia różnych kroków w celu jej uniknięcia, w tym prób zjednoczenia z Kościołem katolickim od XIV wieku. Ich wysiłki zostały uwieńczone sukcesem około połowy XVII wieku, kiedy metropolia ormiańska dołączyła do Stolicy Piotrowej.

Bibliografia

  1. Abraham W., Powstanie organizacyi Kościoła łacińskiego na Rusi, Lwów 1904. [Google Scholar]
  2. Akopian V. A., Miełkije kroniki XIII—XVIII w, Erewan 1951. [Google Scholar]
  3. Barącz S., Rys dziejów ormiańskich, Tarnopol 1869. [Google Scholar]
  4. Charewiczowa Ł., Handel średniowiecznego Lwowa, Lwów 1925. [Google Scholar]
  5. Czołowski A., Cenny zabytek, „Gregoriana” Lwów 1: 1935, s. 10-12. [Google Scholar]
  6. Daszkewycz I. R., Armianskije kolonii na Ukrainie w istocznikach i literatur je XV—XIX w., Erewan 1962. [Google Scholar]
  7. Daszkewycz I. R., Lwowskie armjano-kypczakskije dokumienty XVI—XVIII w. kak istoriczeskij istocznik, „Istoriko-Fiłołogiczieskij Żurnał” 2(77): 1977, s. 16. [Google Scholar]
  8. Deny J., L’armeno — coman et les „Ephémerides” de Kamieniec (1604— 1613), Wiesbaden 1957. [Google Scholar]
  9. Galemkarian G., Kilka ormiańskich pism polskich Ormian, „Handes Amsorya” 1897, s. 19—21. [Google Scholar]
  10. Gromnicki T., Ormianie w Polsce, w: Encyklopedia Kościelna, Warszawa 1891 t. 17. [Google Scholar]
  11. Historia miasta Lwowa królestw Galicji i Lodomerii stolicy... Lwów 1835. [Google Scholar]
  12. Kaczmarczyk Z., Kazimierz Wielki, Warszawa 1948. [Google Scholar]
  13. Krusiński J. T., Prodromus ad tragicam vertentis belli pcrsici historia, Leopoli 1740. [Google Scholar]
  14. Kuczuk-Joannisian X., Starinnyje armjanskije nadpisy i starinnyje rukopisi w priedielach Jugo-zapadnoj Rusi i w Krymu, w: „Driewnosti w ostocznyje” 1894, t. -2 r. VIII s. 42—44. [Google Scholar]
  15. Kuczyński S. M., Sine Wody, w: Studia z dziejów Europy wschodniej X—XVII w., Warszawa 1965. [Google Scholar]
  16. Kusznerian K., Pielgrzymowanie do ormiańskiej Bogurodzicy w Kamieńcu Podolskim, Wenecja 1885. [Google Scholar]
  17. Marczyński W., Statystyczne, topograficzne i historyczne opisanie gubernii Podolskiej, Wilno 1823. [Google Scholar]
  18. Niesiecki K., Herbarz Polski, Lipsk 1839. [Google Scholar]
  19. Petrowicz G., La Chiesa Armena in Polonia, Roma 1971. [Google Scholar]
  20. Przeździecki A., Podole, Wołyń, Ukraina, Wilno 1841. [Google Scholar]
  21. Roszka S., Chronografia lub roczniki kościelne, Wien 1964. [Google Scholar]
  22. Schutz E., An Armeno-Kipchak Chronicie on the Polish-Turkisch Wars in 1620—1621, Budapest 1968. [Google Scholar]
  23. Szaraniewicz I., Ormianie na Rusi i Podolu, „Szkoła”, Lwów 1868. [Google Scholar]
  24. Zimorowicz B., Pisma do dziejów Lwowa odnoszące się, Lwów 1899. [Google Scholar]

Downloads

Download data is not yet available.