Przejdź do głównego menu Przejdź do sekcji głównej Przejdź do stopki

Tom 98 (2002): Nasza Przeszłość

Artykuły

Sieć parafialna w Zagłębiu Dąbrowskim na przełomie XIX i XX w.

  • Dorota Rosińska
DOI: https://doi.org/10.52204/np.2002.98.393-414  [Google Scholar]
Opublikowane: 30.12.2002

Abstrakt

Sieć rzymskokatolickich parafii na obszarze, który miał stać się Zagłębiem Dąbrowskim (tj. powiatem będzińskim w granicach 1885-1926), kształtowała się w czasach średniowiecza. Do dziewiętnastu parafii średniowiecznych dodano dwie w XVI-XVII wieku, a kolejne dwie w pierwszej połowie XIX wieku. Jednym ze skutków szybkiego rozwoju przemysłu żelaznego i węglowego w drugiej połowie XIX wieku było znaczne zwiększenie liczby katolików na obszarze Zagłębia Dąbrowskiego. Kościół odpowiedział na to wyzwanie, zakładając nowe parafie na powstających obszarach miejskich, cztery w Sosnowcu, jedną w Dąbrowie Górniczej i jedną w Zawierciu. Nieco później powstały kolejne nowe parafie na przedmieściach serca przemysłowego w Niwce, Myszkowie, Porębie Mrzygłodzkiej, Strzemieszycach Wielkich i Ząbkowicach. Ponieważ wielu mieszkańców lokalnych społeczności rolniczych podjęło pracę w fabrykach, nie rezygnując z własnych gruntów, obszar wokół Dąbrowy zaczął się bogacić. To z kolei doprowadziło do powstania nowych parafii w niektórych wsiach, takich jak Bobrowniki, Choroń, Łęka, Pińczyce i Żychcice. Podczas gdy przyczyny społeczne, ekonomiczne i demograficzne odegrały decydującą rolę w powstaniu nowoczesnej sieci parafialnej, powstanie jednej lub dwóch nowych parafii można wiązać z głęboko odczuwanymi antagonizmami między lokalnymi społecznościami katolickimi (tak było w przypadku Sosnowca - Siedlec Nowego i Żychcic). Wzrost dochodów był istotnym czynnikiem rozwoju parafii. Niemniej jednak poziomy dochodów podlegały wahaniom, a spadki zazwyczaj wpływały na zwolnienie lub nawet zatrzymanie procesu budowy nowych parafii. Żadne ze źródeł nie sugeruje, że władze rosyjskie próbowały hamować rozwój katolickiej sieci parafialnej na tym obszarze. Jeśli istniał jakiś opór wobec tej inicjatywy, to ze strony księży zarządzających starymi parafiami.

Bibliografia

  1. Antoniewicz M., Niektóre problemy genezy miasta Żarki na tle politycznych dziejów regionu w XIV wieku, w: Szkice z dziejów Żarek, Katowice 1984. [Google Scholar]
  2. Baliński M., Starożytna Polska pod względem historycznym, jeograficznym i statystycznym, t. 2, Warszawa 1885. [Google Scholar]
  3. Kleczyński J., Spis ludności diecezji krakowskiej z r. 1787, w: Archiwum Komisji Historycznej, t. 7, Kraków 1894. [Google Scholar]
  4. Kumor B., Brewe papieskie włączające Nowy Śląsk do diecezji wrocławskiej, ABMK t. 16; 1968. DOI: https://doi.org/10.31743/abmk.6553 [Google Scholar]
  5. Stępień W.. Parafia Stare Koziegłowy czyli Koziegłówki. Rys historyczny od początku do końca XIX wieku, Gnaszyn 1963. [Google Scholar]
  6. Zapart A., Szkolnictwo parafialne w archidiakonacie krakowskim od XVI do XVIII wieku, Lublin 1983. [Google Scholar]

Downloads

Download data is not yet available.