Skip to main navigation menu Skip to main content Skip to site footer
Nasza Przeszłość

Vol. 138 (2022): Our Past

From the Archive of the Publishing Institute of the Missionary Fathers "Our Past

Wspomnienia z pracy duszpasterskiej ks. Adolfa Trusewicza

DOI: https://doi.org/10.52204/np.2022.138.387-448  [Google Scholar]
Published: 2022-12-31

Abstract

Ks. Adold Trusewicz (1919-2001) – kapłan ze Zgromadzenia Księży Misjonarzy (kapł. 1945), urodzony w Starych Trokach, po II wojnie światowej nie skorzystał z prawa „ekspatriacji” do Polski pojałtańskiej i za zgodą przełożonych pozostał na ziemi rodzinnej, by jako kapłan służyć tamtejszym katolikom – w większości Polakom – jako duszpasterz w trudnych realiach wojującego ateizmu, którym odznaczał się Związek Sowiecki. Z powodu choroby zmuszony był opuścić Litwę w 1995 r. i zamieszkać w Krakowie pod opieką zakonnych współbraci. Z kart wspomnień wyłania się żywy Kościół z licznymi codziennymi problemami, z którymi zderzali się katoliccy duszpasterze. To także dokument ukazujący determinację Polaków przywiązanych do rodzinnej ziemi, katolickich i narodowych tradycji oraz dbających o zachowanie własnej tożsamości. To także obraz wielu kapłanów i ich wyjątkowego poświecenia się Bogu i ludziom, którzy narażając własne bezpieczeństwo, zdrowie i życie nieśli nadzieję, wsparcie, pomoc i dobre słowo każdemu bez względu na jego polityczne czy też religijne poglądy.

References

  1. Catalogus Ecclesiarum et Cleri Archidioecesis Vilnensis pro Anno Domini 1922, [Wilno 1922]. [Google Scholar]
  2. Catalogus Ecclesiarum et Cleri Archidioecesis Vilnensis pro Anno Domini 1923, [Wilno 1923]. [Google Scholar]
  3. Catalogus Ecclesiarum et Cleri Archidioecesis Vilnensis pro Anno Domini 1925, Vilnae 1925. [Google Scholar]
  4. Catalogus Ecclesiarum et Cleri Archidioecesis Vilnensis pro Anno Domini 1927, Vilnae 1927. [Google Scholar]
  5. Catalogus Ecclesiarum et Cleri Archidioecesis Vilnensis pro Anno Domini 1932, Vilnae 1932. [Google Scholar]
  6. Catalogus Ecclesiarum et Cleri Archidioecesis Vilnensis pro Anno Domini 1937, Vilnae 1937. [Google Scholar]
  7. Catalogus Ecclesiarum et Cleri Archidioecesis Vilnensis pro Anno Domini 1939, Vilnae 1939. [Google Scholar]
  8. Elenchus Omnium Ecclesiarum et Universi Cleri Dioeceseos Vilnensi pro Anno Domini 1914, [Vilnae 1914]. [Google Scholar]
  9. Materiały do dziejów dekanatu białostockiego w czasie II wojny światowej, opr. T. Krahel, „Studia Teologiczne” T. 19:1992, s. 137–157. [Google Scholar]
  10. Schematismus pro Anno Domini 1922, Vilnae 1922. [Google Scholar]
  11. Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej z oznaczeniem terytorjalnie im właściwych władz i urzędów oraz urządzeń komunikacyjnych, Przemyśl-Warszawa 1933. [Google Scholar]
  12. Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej, t. 1: Województwo wileńskie, Warszawa 1938. [Google Scholar]
  13. Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej. Opracowany na podstawie wyników pierwszego powszechnego spisu ludności z dn. 30 września 1921 r. i innych źródeł urzędowych., t. 7, cz. 2, Warszawa 1924, s. 14. [Google Scholar]
  14. „Śmierci się z nas nikt nie boi”. Listy kapłanów archidiecezji wileńskiej z ZSRS. Wybór źródeł, Wstęp, wybór i opr. A. Szot, W. F. Wilczewski, Białystok 2012. [Google Scholar]
  15. Avižieniai (Vilnius) [w:] Visuotinė lietuvių enciklopedija, t. 2, Vilnius 2002, s. 350. [Google Scholar]
  16. Bartoszewski J., Honorat Koźmiński [w:] Encyklopedia katolicka, t. 6, Lublin 1993, kol. 1206–1209. [Google Scholar]
  17. Bielawy K., Kościół św. Jana Ewangelisty w Bartoszycach w latach 1945–1974, „Studia Elbląskie” 2008, s. 47–61. [Google Scholar]
  18. Brudzisz M., Świątek Franciszek CSsR [w:] Encyklopedia katolicka, t. 19, Lublin 2013, kol. 345–346. [Google Scholar]
  19. Brzegowy J., Z Rudomina do Shuntenfu. Życie misyjne we wspomnieniach ks. Franciszka Arciszewskiego CM (1910–2006) – przyczynek do dziejów Prefektury Apostolskiej Zgromadzenia Misji w Północnych Chinach, „Nasza Przeszłość” T. 132:2019, s. 397–420. [Google Scholar]
  20. Buivydžiai [w:] Visuotinė lietuvių enciklopedija, t. 3, Vilnius 2003, s. 578. [Google Scholar]
  21. Bukiškės [w:] Visuotinė lietuvių enciklopedija, t. 3, Vilnius 2003, s. 583. [Google Scholar]
  22. Chierotti L., Congregazione della Missione [w:] Dizionario degli istituti di perfezione, red. Guerrino Pelliccia e Giancarlo Rocca, vol. 2, Milano 1975, kol. 1543–1551. [Google Scholar]
  23. Druskieniki, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, t. 2, Warszawa 1881. [Google Scholar]
  24. Druskieniki. Zdrojowisko nas Niemnem, Wilno 1932. [Google Scholar]
  25. Duchniewski J., Lament Bolesława bł. [w:] Encyklopedia katolicka, t. 10, Lublin 2004, kol. 432–433. [Google Scholar]
  26. Dyl G., Michał Giedroyć, zwany błogosławionym [w:] Polscy świeci, red. J. Bar, t. 1, Warszawa 1983, s. 63–102. [Google Scholar]
  27. Dziębowska E., Bach Jan Sebastian, w: Encyklopedia muzyczna PWM, t. 1, red. E. E. Dziębowska, Kraków 1979, s. 120–157. [Google Scholar]
  28. Foryś W., Mietelski J., Pelczar A., Jan Śniadecki. Matematyk, astronom, reformator Akademii [w:] Uniwersytet Jagielloński. Złota Księga Wydziału Matematyki i Fizyki, red. B. Szafirski, Kraków 2000, s. 271–300. [Google Scholar]
  29. Franaszek A., Miłosz. Biografia, Kraków 2011. [Google Scholar]
  30. Gadacz J.L., Słownik polskich kapucynów, t. 1, Wrocław 1985. [Google Scholar]
  31. Gajdy [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, t. 15, cz. 1, Warszawa 1900, s. 483. [Google Scholar]
  32. Gajewski A., Tarcza i miecz. Rosyjskie służby specjalne 1991–1998, Warszawa 1998. [Google Scholar]
  33. Gil Cz., Kiedy Karol Wojtyła przyjął szkaplerz karmelitański?, „Wadowiana” T. 16: 2013, s. 167–169. [Google Scholar]
  34. Grigiškės [w:] Visuotinė lietuvių enciklopedija, t. 7, Vilnius 2005, s. 165. [Google Scholar]
  35. Jacewicz W., Woś J., Martyrologium polskiego duchowieństwa rzymskokatolickiego pod okupacją hitlerowską w latach 1939–1945, z. 5, Warszawa 1981. [Google Scholar]
  36. Janaczek S., Rospond S., Bibliografia misjonarska. 1651–1988, Kraków 1988. [Google Scholar]
  37. Kałamarz W., Ks. prof. dr hab. Karol Mrowiec CM (1919–2011) – sylwetka kapłana, muzykologa, kompozytora, „Pro Musica Sacra” Nr 10:2012, s. 105–129. [Google Scholar]
  38. Kałamarz W., Tradycje muzyczne w Polskiej Prowincji Zgromadzenia Księży Misjonarzy św. Wincentego a Paulo, „Informator ITKM 2009, nr, 29; s. 73–88. [Google Scholar]
  39. Kapłani wołyńscy na Dolnym Śląsku [mps w posiadaniu autora], ss. 6. [Google Scholar]
  40. Kelly J.N. D., Encyklopedia papieży. Warszawa 1997. [Google Scholar]
  41. Krahel T., Martyrologia duchowieństwa archidiecezji wileńskiej 1939–1945, Białystok 2020. [Google Scholar]
  42. Krahel T., Przez więzienia i obozy do kapłaństwa. Wojenne losy alumnów Seminarium Duchownego w Wilnie, Białystok 2015. [Google Scholar]
  43. Krahel T., Reinys Mečislovas [w:] Encyklopedia katolicka, t. 16, Lublin 2012, kol. 1351–1352. [Google Scholar]
  44. Krahel T., Zdanowicz Stanisław (1906-1978) [w:] Słownik polskich teologów katolickich, t. 7, red. L. Grzebień, Warszawa 1983, s. 485. [Google Scholar]
  45. Królikowski P., Materski Edward bp [w:] Encyklopedia katolicka, t. 12, Lublin 2008, kol. 199–200. [Google Scholar]
  46. Landwarowo [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, t. 5, Warszawa 1884, s. 75. [Google Scholar]
  47. Liebfeld A., Churchill, Warszawa 1971. [Google Scholar]
  48. Mała encyklopedia medycyny PWN, red. naczelny T. Roźniatowski, Warszawa 1999. [Google Scholar]
  49. Markiewicz H., Sienkiewicz Henryk Adam [w:] Polski słownik biograficzny, t. 37, Warszawa-Kraków 1996–1997, s. 203–216. [Google Scholar]
  50. Matelski D., Ksiądz prałat Józef Obremski (1906–2011), „Przegląd Polsko-Polonijny”, 2011, nr 2, s. 340–349. [Google Scholar]
  51. Mejszagoła, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, t. 6, Warszawa 1885, s. 243. [Google Scholar]
  52. Miedwiediew R. A., Chruszczow, Warszawa 1990. [Google Scholar]
  53. Misjonarze św. Wincentego a Paulo w Polsce (1651–2001), t. 1, red. S. Rospond, t. 2, red. J. Dukała, Kraków 2001. [Google Scholar]
  54. Nemenčinė [w:] Lietuviškoji tarybinė enciklopedija, t. 8, Vilnius 1981, s. 137. [Google Scholar]
  55. Nitecki P., Biskupi Kościoła katolickiego w Polsce. Słownik biograficzny, Warszawa 1992. [Google Scholar]
  56. Nitecki P., Biskupi Kościoła w Polsce w latach 965–1999. Słownik biograficzny, Warszawa 2000. [Google Scholar]
  57. Nowak W., In memoriam ks. profesora Stanisława Zdanowicza (1906-1978), „Studia Warmińskie”, T. 26:1989, s. 239–242. [Google Scholar]
  58. Nowoaleksandrowsk, w: Słownik geograficzny królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, t. 7, Warszawa 1886, s. 240. [Google Scholar]
  59. O Brodskim. Studia, szkice, refleksje, red. P. Fasta, Katowice 1993. [Google Scholar]
  60. Ozorowski E., [rec.] Kazimierz Kułak, Psychologia nawrócenia z prawosławia na katolicyzm Melecjusza Smotryckiego, Białystok 1984, ss. 227, „Studia Teologiczne” 1986, nr 4, s. 233–234. [Google Scholar]
  61. Pasierbska H., Wileńskie Łukiszki na tle wydarzeń lat wojny 1939–1944, Gdańsk 2003. [Google Scholar]
  62. Pastusiak L., Prezydenci Stanów Zjednoczonych Ameryki Północnej, Warszawa 1999, s. 663–706. [Google Scholar]
  63. Petkus V., Vilniaus vyskupai Lietuvos istorijoje, Vilnius 2002. [Google Scholar]
  64. Piersa H., Staszewski Wacław (1892–1970) [w:] Polski słownik biograficzny t. 42, Warszawa-Kraków 2004, s. 536–537. [Google Scholar]
  65. Piersa H., Życie, działalność dydaktyczna i naukowa profesora Wacława Staszewskiego, „Fizyka w Szkole” 1970, nr 3, s. 95–98. [Google Scholar]
  66. Podhorodecki L., Chanat Krymski, Warszawa 1987. [Google Scholar]
  67. Polak G., Kto jest kim w Kościele. Ekumeniczne „who is who” chrześcijaństwa w Polsce, Warszawa 1999. [Google Scholar]
  68. Poniewież [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, t. 8, Warszawa 1887, s. 771. [Google Scholar]
  69. Proczek Z., Jerzy Matulewicz bł. [w:] Encyklopedia katolicka, t. 7, Lublin 1997, kol. 1228-1230. [Google Scholar]
  70. Prokop K.R., Biskupi Kościoła katolickiego w III Rzeczpospolitej, Kraków 1998. [Google Scholar]
  71. R. R. Kufel, Słownik biograficzny księży pracujących w Kościele gorzowskim. 1945–1956, t. 2, Zielona Góra 2017. [Google Scholar]
  72. Radziński E., Stalin, Warszawa 1996. [Google Scholar]
  73. Rąkowski G., Ilustrowany przewodnik po zabytkach kultury na Litwie, Warszawa 1999. [Google Scholar]
  74. Rewieńska W., Miasta i miasteczka magdeburskie w woj. wileńskim i nowogródzkim, Lida 1938. [Google Scholar]
  75. Rokicki P., Glinciszki i Dubinki. Zbrodnie wojenne na Wileńszczyźnie w połowie 1944 roku i ich konsekwencje we współczesnych relacjach polsko-litewskich, Warszawa 2015. [Google Scholar]
  76. Satkauskytė D., Venclova Tomas [w:] Visuotinė lietuvių enciklopedija, t. 24, Vilnius 2015, s. 797–798. [Google Scholar]
  77. Schletz A., Broda Karol [w:] Misjonarze św. Wincentego a Paulo w Polsce, t. 2, cz. 1: Biografie, red. J. Dukała, Kraków 2001, s. 69. [Google Scholar]
  78. Starowiejski M., Szymusiak J.M., Słownik wczesnochrześcijańskiego piśmiennictwa. Poznań 1971. [Google Scholar]
  79. Stopniak F., Archidiecezja wileńska w czasie II wojny światowej, „Studia Teologiczne” T. 5–6: 1987–1988, s. 323–361. [Google Scholar]
  80. Szafrańska A., Święty naszych czasów. Beatyfikacja i kanonizacja Ojca Maksymiliana Kolbego, Warszawa 1983. [Google Scholar]
  81. Szot A., Stosunki narodowościowe w Archidiecezji Wileńskiej w okresie rządów arcybiskupa Romualda Jałbrzykowskiego. Lata 1926–1945, „Roczniki Teologiczne” T. 49:2002, z. 4, s. 129–155. [Google Scholar]
  82. Szymik J., Miłosz Czesław [w:] Encyklopedia katolicka, t. 12, Lublin 2008, kol. 1116–1117. [Google Scholar]
  83. Terlikowski T.P., Maksymilian M. Kolbe. Biografia świętego męczennika, Kraków 2017. [Google Scholar]
  84. Tomkiewicz M., Zbrodnia w Ponarach 1941–1944, Warszawa 2008. [Google Scholar]
  85. Tomkiewicz M., Więzienie na Łukiszkach w Wilnie 1939–1953, Warszawa 2018. [Google Scholar]
  86. Troki [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, t. 12, red. B. Chlebowski, F. Sulimierski, Warszawa 1892, s. 485–491. [Google Scholar]
  87. Ulińska A., Państwowe Liceum im. Jana i Jędrzeja Śniadeckich w Wilnie (1938–1939), Białystok 1996. [Google Scholar]
  88. Umiński W., Łada Józef [w:] Leksykon duchowieństwa represjonowanego w PRL w latach 1945–1989, t. 1, red. J. Myszor, Warszawa 2002, s. 156. [Google Scholar]
  89. Umiński W., Małe Seminaria prowadzone przez Księży Misjonarzy św. Wincentego a Paulo w latach 1918–1939, „FIDES – Biuletyn Bibliotek Kościelnych” 2001, nr 1–2, s. 96–140. [Google Scholar]
  90. Umiński W., Polska Prowincja Zgromadzenia Księży Misjonarzy w latach 1918–1939, Kraków 2009. [Google Scholar]
  91. Walker J., Trzecia wojna światowa. Tajny plan wyrwania Polski z rąk Stalina, Kraków 2014. [Google Scholar]
  92. Wesseling K-G., Trajan [w:] Biographisch Bibliographisches Kirchenlexikon, t. 12, Herzberg 1997, s. 394–410. [Google Scholar]
  93. Wojtkowski J., Śp. ksiądz Henryk Elizeusz Czepułkowski (1911–2004), „Rocznik Archidiecezji Warmińskiej”, Olsztyn 2005, s. 468–469. [Google Scholar]
  94. Wrzeszcz M., Paweł VI. Szkice do portretu wielkiego papieża, Warszawa 1988. [Google Scholar]
  95. Wyka K., Mickiewicz Adam Bernard [w:] Polski słownik biograficzny, t. 20, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk 1975, s. 694–706. [Google Scholar]
  96. Банушевич В., Лентварис на перекрёстках истории, Вильнюс 2015. [Google Scholar]
  97. Гайворонский A., Созвездие Гераев, Симферополь 2003. [Google Scholar]
  98. Север A., Спецназ КГБ. Гриф секретности снят!, Москва 2008. [Google Scholar]
  99. Henryk Czepułkowski, http://encyklopedia.warmia.mazury.pl/index.php/Henryk_Czepu%C5%82kowski [odczyt: 23 V 2022 r.]. [Google Scholar]
  100. Hlebowicz A., Dekanat lidzki, http://pawet.net/zl/zl/1992_7/8.html [odczyt 17 V 2022]. [Google Scholar]
  101. Kazimieras Paltarokas, www.catholic-hierarchy.org/bishop/bpalt.html [odczyt 8 IX 2022]. [Google Scholar]
  102. Kazimieras Paltarokas, www.vle.lt/straipsnis/kazimieras-paltarokas/ [odczyt 8 IX 2022]. [Google Scholar]
  103. Kazys Katilius, https://www.vle.lt/straipsnis/kazyz-katylius [odczyt 17 V 2022]. [Google Scholar]
  104. Ks. Danielus Buivys – kościół w Gajdach (1948–1952), https://rymszany.wordpress.com/2013/07/01/ks-danielius-buivys-kosciol-w-gajdach-1948-1952/ [odczyt 12 IX 2022]. [Google Scholar]
  105. [Ks. prałat Lucjan Chalecki], https://radzima.org./pl/user-comm/1377.html [odczyt 11 IX 2022]. [Google Scholar]
  106. Rimas Geniušas, https://www.vle.lt/straipsnis/rimas-geniusas [odczyt 17 V 20222]. [Google Scholar]
  107. Rostkowski Z., Ks. bp dr Antoni Pacyfik Dydycz OFMCap, https://drohiczynska.pl/diecezja/biskup-senior-antoni-dydycz/ [odczyt 13 IX 2022]. [Google Scholar]
  108. Антанас Венцлова — о поэте, https://www.livelib.ru/author/186225-antanas-ventslova [odczyt 12 X 2022]. [Google Scholar]

Downloads

Download data is not yet available.