Resumen
Działalności braci mniejszych w Ziemi Świętej w XVI i XVII w. zależała w znacznej mierze od poparcia ze strony państw zachodnioeuropejskich. Gdyby nie ich pomoc prawdopodobnie władze tureckie nie restytuowałyby minorytom ich częściowego lub całkowitego nadzoru nad miejscami świętymi. Sprawy te znalazły wyraz w korespondencji między franciszkanami a władcami katolickimi. Nie zawsze jednak wsparcie Francji czy Austrii przyznawało braciom mniejszym praedomnium nad loca sancta. Zdarzało, że sytuację tę komplikowały następujące czynniki: błędny przekład tłumacza tzw. „dragomana” oraz żądania ze strony wrogiego wyznania dodatkowo wspierane pokaźnymi sumami pieniędzy. Za tym wszystkim stali Grecy, którzy byli poddanymi sułtana. Z tego względu władca turecki przystawał na ich prośby. W ten sposób od 1631 r. franciszkanie zaczęli tracić poszczególne miejsca święte na rzecz prawosławnych; odzyskali je dopiero na mocy dekretu sułtańskiego z 1690 r. Nie znaczy to, że minorytom w międzyczasie nie udawało się odzyskiwać na pewien czas danego locum sanctum.
Życie codzienne w Ziemi Świętej w II poł. XVII w. przysparzało franciszkanom wiele trudności, ale i niosło ze sobą wiele wyzwań. Prześladowania ze strony prawosławnych nie spowodowały, że minoryci zaprzestali sprawowania nadzoru nad miejscami świętymi. Do znacznych nadużyć pomiędzy obiema nacjami dochodziło zwłaszcza gdy rywalizowały one o loca sancta in Sepulchrum Domini. Pomimo tych przeciwności franciszkanom ostatecznie udało się odnieść pewien sukces. Dotyczył on pozyskania prawa do sprawowania kultu w następujących miejscach świętych: kościołach św. Jana Chrzciciela i Nawiedzenia św. Elżbiety w Ain Karem, Annuntiationis NMP w Nazarecie oraz Getsemani
Citas
Acta S. Congregationis de Propaganda Fidei pro Terra Sancta, t. 1: (1622–1720), wyd. L. Lemmens, Quaracchi 1921.
Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu (Biblia Tysiąclecia), oprac.zespół biblistów polskich z inicjatywy benedyktynów tynieckich, wyd. 5, Poznań 2012.
Des Herrn Otto Fredrich von der Groeben Orientalische Reisebeschreibung, wyd. D. L. Wedel, Danzig 1779.
Górniecki L., Pierwsza pielgrzymka zmartwychwstałej Polski do Ziemi Świętej, Grudziądz 1931.
Egg J. I., Neue Jerosolymitanische Pilger-fahrt, Constantz am Bodense 1664.
List gwardiana franciszkańskiego na Górze Syjon o. Tomasza z Caltagirone do wojewody chełmińskiego, posła do Wysokiej Porty Jana Gnińskiego, Jerozolima [?] 1678 r., [w:] Źródła do poselstwa Jana Gnińskiego, wyd. F. Pułaski, Warszawa 1905, s. 305–307.
Lupold von Wedel’s Beschreibung seiner Reisen und Kriegserlebnisse 1561–1606, wyd. M. Bär, Stettin 1895.
Maundrell H., A Journey from Aleppo to Jerusalem at Easter A. S. 1697, wyd. S. G. Simpkins, Boston 1836.
Młodzianowski T., Kazania i homilyie na niedziele doroczne, także święta uroczystsze […]: napisane, zebrane, na cztery tomy rozłożone […], Poznań 1681.
Navis peregrinorum: ein Pilgerverzeichnis aus Jerusalem von 1561 bis 1695: mit Angaben über Pilger aus Deutschland, England, Frankreich, Italien und den Niederlanden, sowie aus anderen europäischen und aussereuropäischen Ländern, wyd. B. Zimolong, Köln 1938.
Troilo F. F. von, Orientalische Reise Beschreibung, Dresden 1733.
Z „zapisków podróżnych” Symeona Lehacego, wybór i tłum. Z. Kościów, Warszawa 1991.
Arce A., Miscelánea de Tierra Santa, t. 2, Jerusalem 1973.
Armstrong K., Jerozolima: miasto trzech religii, tłum. B. Cendrowska, Warszawa 2000.
Baldi D., La questione di Luoghi Santi e la Custodia Francescana, „Studi Francescani”, t. 19 (1947), nr 1–2, s. 12–39.
Breve Relatione dell’ interessi de’ Santi Luoghi (1632–1661), [w:] La questione de’Luoghi Santi nel periodio degli ani 1620–1638. Nuovi documenti dall’incarto dell’ambasciatore Filippo de Harlay, conte di Cési, oprac. G. Golubovich, „Archivum Franciscanum Historicum”, 14 (1921), s. 209–242, 461–497.
Catalogo dei Firmani ed altri documenti legali emanati in lingua araba e turca concernenti i Santuari le proprietà e diritti della Custodia di Terra Santa conservati nell’ Archivo della stessa Custodia in Gerusalemme, oprac. E. Castellani, Jerusalem 1922.
Chrupcała D. L., Betlejem kolebka Mesjasza: misterium i tradycje narodzenia Jezusa, Kraków 2003.
Tenże, Nazaret kwiat Galilei: uwertura misji Jezusa, Kraków 2005.
Danecki J., Kultura islamu: słownik, Warszawa 1997.
Flis A., Kowalska B., Zapomniani bracia: ginący świat chrześcijańskiego Bliskiego Wschodu, Kraków 2003.
Giannini A., La questione dei Luoghi Santi, „Rivista di Studi Politici Internazionali”, t. 24 (1957), nr 4, s. 555–601.
Golichowski N., Ze Ziemi Świętej. Szlachta, lud i polskie pamiątki w Palestynie, „Tygodnik Katolicki”, nr 14 (1892), s. 108–109.
Golubovich G., Serie cronologica dei reverendissimi Superiori di Terra Santa, Gerusalemme 1898.
Iriarte L., Historia franciszkanizmu, tłum. S. Kafel, A. Zębik, K. Kuklińska, Kraków 1998.
Jasiński A. S., Franciszkańska obecność w Ziemi Świętej w kontekście polityki międzynarodowej (1516–1856), „Quaestiones Selectae”, t. 12 (2001), s. 47–60.
Klimas N. S., Storia dell ‘Archivio storico della Custodia di Terra Santa, Milano 2013.
Tenże, Historia Archiwum Kustodii Ziemi Świętej, „W Nurcie Franciszkańskim”, t. 21 (2014), s. 57–83.
Tenże, Oficjalna misja, „Ziemia Święta”, nr 2 (2019), s. 8–11.
Tenże, „Status quo”, „Ziemia Święta”, nr 3 (2019), s. 40–44.
Tenże, Franciszkanie w Nazarecie, „Ziemia Święta”, nr 4 (2019), s. 40–44.
Kościukiewicz J., Dudek A. K., Bracia mniejsi, franciszkanie, „bracia od sznurka” w Ziemi Świętej: krótka historia, Kłodzko–Prudnik–Monte Tabor 2012.
Korwin S. A., Stosunki Polski z Ziemią Świętą, Warszawa 1958.
Lacoste Y., Geopolityka Śródziemnomorza, tłum. R. Stryjewski, Warszawa 2010.
La questione de’Oriente innanzi l’Europa…, oprac. A. Ubicini, Milano 1854.
La „questione de’Luoghi Santi” o „questione d’Oriente”, [w:] La questione de’Luoghi Santi nel periodio degli ani 1620–1638. Nuovi documenti dall’incarto dell’ambasciatore Filippo de Harlay, conte di Cési, oprac. G. Golubovich, „Archivum Franciscanum Historicum”, t. 14 (1921), s. 209–242, 461–497.
L’archivo storico della Custodia di Terra Santa (1230–1970), t. 2, red. A. Maiarelli, Milano 2012.
Lemmens L., Collectanea Terrae Sanctae ex Archivo Hierosolymitano deprompta, Quaracchi 1933.
Łątka J. S., Słownik Polaków w Imperium Osmańskim i w Republice Turcji, wyd. 2, uzup. i popr., Kraków 2015.
Paczkowski M. C., Dyplomacja i religia. Zakonnicy franciszkańscy u sułtanów w Stambule, „Studia Gdańskie”, t. 39 (2016), s. 127–136.
Peri O., Christianity under Islam in Jerusalem: The Questions of the Holy Sites in Early Ottoman Times, Leiden 2001.
Pizzaballa P., La Presenza Francescana in Terra Santa, Jerusalem 2005.
Reychman J., Historia Turcji, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk 1973.
Rock A., Evoluzione storica: del problema dei Luoghi Santi, [w:] tenże, Lo statu quo nei luoghi santi, Jerusalem 1977.
Sikora R., Nazaret, EK, t. 12, Lublin 2009, kol. 861–863.
Talatinian B., Santuari di Terra Santa in Possesso dei Francescani, Jerusalem 2002.
Two Thousand Years of Pilgrimage to the Holy Land, red. D. Hadary–Salomon, Petah Tiqva 1999.
Warot A., Franciszkanie w Ziemi Świętej: wiek XVI i XVII, „Ziemia Święta”, nr 1 (1996), s. 7–8.
Warot A., Franciszkanie w Ziemi Świętej: wiek XVIII i XIX, „Ziemia Święta”, nr 2 (1996), s. 4–5.
W miejscach świętych: Nazaret, red. E. Alliata i inni, tłum. z jęz. włoskiego M. Paczkowski OFM, Jerozolima 1995.
Zubert B., Kustodia, EK, t. 2, Lublin 2004, k. 271–272.
Descargas
Los datos de descargas todavía no están disponibles.
