Przejdź do głównego menu Przejdź do sekcji głównej Przejdź do stopki
Nasza Przeszłość

Tom 74 (1990): Nasza Przeszłość

Artykuły

Polskie chorągwie nagrobne i ich związek z ideą militis christiani

  • Irma Kozina
DOI: https://doi.org/10.52204/np.1990.74.237-255  [Google Scholar]
Opublikowane: 30.12.1990

Abstrakt

Jednym z niezwykle rzadkich dziś zabytków są polskie flagi nagrobne, które przechowywane są w muzeach i kościołach. Zwyczaj wykonywania flag nagrobnych z jedwabiu sięga średniowiecza. Najstarsza znana dziś wiadomość na ten temat pochodzi ze źródła pisanego, które podaje chorągiew zmarłego w 1430 r. wielkiego księcia Witolda, która niegdyś wisiała nad jego grobem w katedrze wileńskiej. Liczne źródła, zwłaszcza inwentarze kościelne i herby, potwierdzają, że ta wyjątkowa oprawa grobowca była szczególnie popularna wśród szlachty w XV-XVII wieku. Niestety materiał, z którego w większości wykonano flagi, charakteryzował się bardzo słabą trwałością, dlatego też liczba flag, które przetrwały do ​​dziś, wynosi jedynie około dziesięciu. Najstarszą z nich jest chorągiew nagrobna Stanisława Barziego, która niegdyś znajdowała się nad jego grobem w katedrze krakowskiej (obecnie w Muzeum Wawelskim). Oprócz napisu, który w skrócie opisuje najważniejsze fakty z życia zmarłego na płytach nagrobnych widnieje także jego portret — najczęściej jako postać klęcząca przy krucyfiksie. Znane są także flagi przedstawiające postać stojącą lub z portretem konnym (jak np. wspomniana flaga wielkiego księcia Witolda). Według mowy pogrzebowej Jana Maliny z XVII w. chorągwie nagrobne stanowią rodzaj pomnika ku czci sławnych rycerzy, którzy „zasłużyli się ojczyźnie”. Pogląd ten pośrednio potwierdza średniowieczna tradycja rycerska oraz łączą się późniejsze kazania, które nawiązują do idei „Militis Christiani”.

Bibliografia

  1. Bystroń J., Dzieje obyczajów w dawnej Polsce w X V I—XVIII w ., t. 2, Warszawa 1976. [Google Scholar]
  2. Chrościcki J. A., Pom pafunebris, Warszawa 1974. [Google Scholar]
  3. Dehio G., E. Gall, Handbuch der deutschen Kunstdenkmaler, Deutschordensland Preussen, Munchen-Berlin 1952. [Google Scholar]
  4. Dobrowolski T, Polskie malarstwo portretowe, Kraków 1949. [Google Scholar]
  5. Gadomski J., Gotyckie malarstwo tablicowe Małopolski 1420—1470, Warszawa 1931. [Google Scholar]
  6. Kowalczyk J., W kręgu kultury dworu Jana Zamoyskiego, Lublin 1980. [Google Scholar]
  7. Lóschin G., Danzig und seine Umgebungen, Danzig 1860. [Google Scholar]
  8. Łakociński Z., Polonica suecana artística, Wrocław-Warszawa- -Kraków-Gdańsk 1979. [Google Scholar]
  9. Łoziński W., Prawem i lewem , t. 1 Lwów 1904. [Google Scholar]
  10. Małkiiewiczówna H., w: Polaków portret własny, red. M. Rostworowski, Katalog wystawy, cz. 2, Warszawa 1986. [Google Scholar]
  11. Mańkowski A., Chorągwie nagrobne w kościołach ziem pokrzyżackich , Pelplin 1933. [Google Scholar]
  12. Paprocki B., Herby rycerstwa polskiego, wyd. J. K. Turowskiego, Kraków 1858. [Google Scholar]
  13. Podhorodecki L., Wielki hetman Rzeczypospolitej, Warszawa 1987. [Google Scholar]
  14. Rożek M., Groby królewskie w Krakowie, „Cracoviana”, seria I, Zabytki, Kraków 1977. [Google Scholar]
  15. Sajkowski A., Barok, Warszawa 1972. [Google Scholar]
  16. Schramm P. E., Herschaftszeichen und Staatssymbolik, w: Schriften der Monumento Germaniae Histórica, 13/11, Stuttgart 1955. [Google Scholar]
  17. Tananajewa Ł., Sarmatskij portret, Moskwa 1979. [Google Scholar]
  18. Żygulski Z. jun., Pamiątki wawelskie w zbiorach puławskich, w: Studia do dziejów Wawelu, t. 2 Kraków 1960. [Google Scholar]

Downloads

Download data is not yet available.