Przejdź do głównego menu Przejdź do sekcji głównej Przejdź do stopki
Wrocławski Przegląd Teologiczny

Tom 31 Nr 1 (2023)

Teologia pastoralna

Wielość teorii dotyczących epiklezy rytu hiszpańsko-mozarabskiego

DOI: https://doi.org/10.34839/wpt.2023.31.1.113-138  [Google Scholar]
Opublikowane: 19.08.2023

Abstrakt

Niniejszy artykuł stawia sobie za cel przedstawienie w formie swoistego status quaestionis najważniejszych badań i opinii dotyczących epiklezy anafor rytu hiszpańsko-mozarabskiego. Wobec faktu, że te opinie znacząco się od siebie różnią, często będąc wręcz sprzecznymi względem siebie, stawia się za cel również pytanie o metodologię tych badań. Kluczowe dla ostatecznych konkluzji artykułu będzie wypracowanie definicji i teologii epiklez hiszpańskich, która wyrasta z analizy oracji Post Pridie Mszału hiszpańsko-mozarabskiego. Wydaje się, że we wcześniejszych badaniach nie odkrywano specyfiki epiklezy hiszpańskiej, ale apriori zakładano pewną definicję epiklezy, poszukując w mszale modlitw odpowiadających tej definicji. Przez tę zmianę metodologiczną udaje się pokazać, że praktycznie każda anafora hiszpańska posiada prawdziwą epiklezę, która raczej jest epiklezą trynitarną, chrystologiczną, a tylko czasami epiklezą pneumatologiczną. Jest to znakiem starożytności tych modlitw, że nie zawsze występuje w nich epikleza Ducha Świętego. Mimo to udaje się również potwierdzić tezę, że liturgia kształtująca się pod wpływem walk z herezją ariańską, oprócz tego, że jest chrystocentryczna, ma również wzbogaconą euchologię w wymiarze pneumatologii. W niniejszym artykule obala się również niektóre zbyt schematyczne twierdzenia Prenotandos do nowego Mszału hiszpańskiego, które sugerują, że istnieje wręcz doskonała, uporządkowana struktura modlitw eucharystycznych tego rytu. Badania nad anaforami rytu mozarabskiego zaprzeczają istnieniu takiej spójnej struktury zbudowanej na ścisłej relacji między słowami ustanowienia, anamnezą i epiklezą.

Bibliografia

  1. Arocena Solano F.M., Ryt hiszpańsko-mozarabski, „Roczniki Liturgiczno-Homiletyczne” 57 (2010), s. 5–16. [Google Scholar]
  2. Beitia P., L’Esprit Saint et son action d’après les oraisons «post pridie» du «Liber missarum» des Églises d’Espagne, „Ephemerides Liturgicae” 18 (2004), s. 389–402. [Google Scholar]
  3. Beitia P., L’oraison «post pridie» de «Liber missarum» des Églises d’Espagne: Structure et théologie du mémorial, „Ephemerides Liturgicae” 120 (2006), s. 211–220. [Google Scholar]
  4. Bishop W.C., The Mozarabic and Ambrosian Rites: Four Essays in Comparative Liturgiology, London 1924. [Google Scholar]
  5. Blaza M., Kościół w stanie epiklezy, Kraków 2018. [Google Scholar]
  6. Casel O., Neue Beiträge zur Epiklesenfrage, „Jahrbuch für Liturgiewissenschaft” 4 (1924), s. 169–178. [Google Scholar]
  7. Casel O., Zur Epiklese, „Jahrbuch für Liturgiewissenschaft” 3 (1923), s. 100–102. [Google Scholar]
  8. Colunga A., La epíclesis en la liturgia mozárabe, „Ciencia Tomista” 47 (1933), s. 145–161, 288–306. [Google Scholar]
  9. Congar Y.M., Wierzę w Ducha Świętego, t. 1: Duch Święty w „ekonomii”. Objawienie i doświadczenie Ducha, tłum. A. Paygert, Warszawa 1995. [Google Scholar]
  10. Falsini R., La «Conformatio» nella liturgia mozarabica, „Ephemerides Liturgicae” 72 (1958), s. 281–291. [Google Scholar]
  11. Frere W.H., The Anaphora of Great Eucharistic Prayer: An Eirenical Study in Liturgical History, London 1938. [Google Scholar]
  12. Isidorus Hispalensis, De ecclesiasticis officiis, serie: Corpus Christianorum: Series Latina 113, ed. C.M. Lawson, Turnhout 1989. [Google Scholar]
  13. Isidorus Hispalensis, De ecclesiasticis officiis, [w:] Patrologia Latina, ed. J.-P. Migne, Paris 1850, vol. 83. [Google Scholar]
  14. Isidorus Hispalensis, Epist. VII. Redempto archidiacono, [w:] Patrologia Latina, ed. J.-P. Migne, Paris 1850, vol. 83. [Google Scholar]
  15. Isidorus Hispalensis, Etymologiarum libri viginti sive Origines VI, [w:] Patrologia Latina, ed. J.-P. Migne, Paris 1850, vol. 82. [Google Scholar]
  16. Ivorra A., Las anáforas De Cotidiano del Missale Hispano-Mozarabicum: Estudio Teológico­-Litúrgico, Madrid 2009. [Google Scholar]
  17. Ivorra A., Las doxologías de la misa hispano-mozárabe, „Toletana” 24 (2011), s. 309–334. [Google Scholar]
  18. Ivorra A., Liturgia hispano-mozárabe, serie: Biblioteca Litúrgica 52, Barcelona 2017. [Google Scholar]
  19. Le Liber mozarabicus sacramentorum et les manuscrits mozarabes, [w:] Monumenta Ecclesiae Liturgica, vol. 6, ed. M. Férotin, serie: Biblioteca “Ephemerides Liturgicae”. Subsidia. Instrumenta Liturgica Quarreriensia 4, Roma 1995. [Google Scholar]
  20. Le Liber Ordinum en usage dans l’Église Wisigothique et Mozarabe d’Espagne du Cinquième au Onzième Siècle, [w:] Monumenta Ecclesiae Liturgica, vol. 5, ed. M. Férotin, serie: Biblioteca “Ephemerides Liturgicae”. Subsidia. Instrumenta Liturgica Quarreriensia 6, Roma 1996. [Google Scholar]
  21. Lietzmann H., Messe und Herrenmahl: Eine studie zur geschichte der liturgie, Bonn 1926. [Google Scholar]
  22. Maldonado L., La plegaria eucarística: Estudio de teología bíblica y litúrgica sobre la misa, Madrid 1963. [Google Scholar]
  23. Mazza E., Uno studio sulla struttura dell’anafora gallicana e hispanica, „Ecclesia Orans” 28 (2011), s. 7–47. [Google Scholar]
  24. Miazek J., Msza św. w liturgiach zachodnich, [w:] Pokarm nieśmiertelności. Eucharystia w życiu pierwszych chrześcijan, red. W. Myszor, E. Stanula, Katowice 1987, s. 223–254. [Google Scholar]
  25. Missale Mixtum, praefatione, notis et appendicibus ab Alesandro Lesleo s.j. sacerdote ornatum, Romae 1755, [w:] Patrologia Latina, ed. J.-P. Migne, Paris 1862, vol. 85. [Google Scholar]
  26. Pałęcki W., Epikleza - czy tylko modlitwa do Ojca o zesłanie Ducha Świętego? Pojęcie epiklezy w pismach Odo Casela OSB, „Roczniki Teologiczne” 53/8 (2006), s. 325–347. [Google Scholar]
  27. Porosło K., Pneumatología del Missale Hispano-Mozarabicum «De Tempore». Análisis litúrgico-teológico de la eucología pneumatológica, Barcelona–Cracovia 2021. [Google Scholar]
  28. Porter W.S., The mozarabic Post Pridie, „Journal of Theological Studies” 44/175–176 (1943), s. 182–194. [Google Scholar]
  29. Ramis Miquel G., Introducción a las liturgias occidentales no romanas, Roma 2013. [Google Scholar]
  30. Ramis Miquel G., La anáfora eucarística hispano-mozárabe. Su historia y evolución, „Ecclesia Orans” 14 (1997), s. 157–180. [Google Scholar]
  31. Roszak P., Mozarabowie i ich liturgia. Chrystologia rytu hiszpańsko-mozarabskiego, Toruń 2015. [Google Scholar]
  32. Rueda L., La epíclesis en el Missale Hispano-Mozarabicum, [w:] Los mozárabes Historia, cultura y religión de los cristianos de Al Andalús. Actas del I Congreso Internacional, Córdoba 2018, s. 127–182. [Google Scholar]
  33. Salaville S., Epiclèse eucharistique, [w:] Dictionnaire de théologie catholique contenant l’exposé des doctrines de la théologie catholique, leurs preuves et leur histoire, vol. 5, eds. A. Vacant, E. Mangenot, E. Amann, Paris 1913, kol. 194–300. [Google Scholar]
  34. Taft R.F., Problems in Anaphoral Theology: “Words of Consecration” versus “Consecratory Epiclesis”, „St Vladimir’s Theological Quarterly” 57 (2013), s. 37–65. [Google Scholar]
  35. Triacca A.M., ‘Ex Spiritu Sancto regeneratus’. La presenza e l’azione dello Spirito Santo testimoniate nel’’Missale Gothicum’. (Da un sustrato patristico a una viva preghiera), [w:] Spirito Santo e Catechesi Patrística, serie: Biblioteca di Scienze Religiose 54, ed. S. Felici, Roma 1983, s. 209–264. [Google Scholar]
  36. Vigueras V., Formulación epiclética de la «post pridie» hispánica, „Revista Española de Teo­logía” 31 (1971), s. 3–30. [Google Scholar]

Downloads

Download data is not yet available.