Abstrakt
Instrumentem prawnym, który umożliwia pokojowe i harmonijne uregulowanie wzajemnych stosunków państwa i Kościoła Katolickiego jest konkordat. Gdy chodzi o Polskę, to – nie licząc umów cząstkowych zawartych ze Stolicą Apostolską w okresie Pierwszej Rzeczypospolitej – pierwszy konkordat regulujący całokształt spraw dotyczących wzajemnych relacji Państwa polskiego i Kościoła Katolickiego został zawarty dopiero w II Rzeczypospolitej: 10 lutego 1925 roku, a więc wkrótce po odzyskaniu niepodległości. Konkordat regulował w sposób całościowy (z wyłączeniem spraw pozostawionych do ustalenia w osobnych porozumieniach, jak np. kwestię małżeństw i aktów stanu cywilnego) pozycję prawno-ustrojową Kościoła Katolickiego w II Rzeczypospolitej. Obejmująca 27 artykułów umowa zawiera najpierw lapidarną preambułę, a następnie zasady ogólne, postanowienia odnoszące się do poszczególnych spraw dotyczących obydwu stron, wreszcie uzgodnienia końcowe. Nie ulega wątpliwości, że Konkordat z 1925 r. zawarty z Polską był jednym z najkorzystniejszych układów, jakie Stolica Apostolska zawarła w okresie międzywojennym. Wybuch II wojny światowej w 1939 r., a więc zaledwie 14 lat po zawarciu konkordatu, sprawił, iż rozpoczęty proces wdrażania w życie jego postanowień został drastycznie przerwany.
Bibliografia
- Konkordat pomiędzy Stolicą Apostolską a Rzecząpospolitą Polską, podpisany w Rzymie 10 lutego 1925 r., AAS 17 (1925), s. 273-287. [Google Scholar]
- PIUS PP. XI, Bulla dictionis Polonicae de nova dioecesium latini ritus circumscriptione Vixdum Poloniae unitas (28.10.1925), AAS 17 (1925), s. 521-528. [Google Scholar]
- DĘBIŃSKI JÓZEF, O konkordacie polskim z 1925 roku, Saeculum Christianum 14 (2007), nr 1, s. 169-189. [Google Scholar]
- GRABSKI STANISŁAW, Jak zawierałem konkordat ze Stolicą Apostolską, Tygodnik Powszechny 25 (1971), s. 5-6. [Google Scholar]
- JURKIEWICZ JERZY, Konkordat z roku 1925 na tle polityki Kurii Rzymskiej w okresie międzywojennym, Kwartalnik Historyczny 6 (1953), nr 4, s. 57-85. [Google Scholar]
- KOWALCZYK JÓZEF, Konkordat między Stolicą Apostolską i Rzecząpospolitą Polską 1993/1998. Układ między dwoma podmiotami prawa międzynarodowego na tle kształtowania się relacji pomiędzy Kościołem katolickim i Państwem polskim w okresie I i II Rzeczypospolitej, w warunkach totalitaryzmu i w III Rzeczypospolitej, Płocki Instytut Wydawniczy, Płock 2013. [Google Scholar]
- KRASOWSKI KRZYSZTOF, Związki wyznaniowe w II Rzeczypospolitej. Studium historyczno-prawne, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1988. [Google Scholar]
- KRUKOWSKI JÓZEF, Konkordat, w: Encyklopedia Katolicka, t. IX, Towarzystwo Naukowe KUL, Lublin 2002, kol. 638 i 640-642. [Google Scholar]
- OSUCHOWSKI JANUSZ, Prawo wyznaniowe Rzeczypospolitej Polskiej 1918-1939 (węzłowe zagadnienia), Książka i Wiedza, Warszawa 1967. [Google Scholar]
- PAWLUK TADEUSZ, Problem wygaśnięcia konkordatu polskiego z 1925 r., Prawo Kanoniczne 29 (1986), nr 1-2, s. 132-148.
DOI: https://doi.org/10.21697/10.21697/pk.1986.29.1-2.02
[Google Scholar]
- PIEKARSKI STANISŁAW, Wyznania religijne w Polsce. Administracja wyznań. Konstytucja a wyznanie. Wolność sumienia. Konkordat. Prawosławie. Ewangelicy. Żydzi. Inne wyznania. Rozporządzenia wykonawcze do konkordatu, M. Arct, Warszawa 1927. [Google Scholar]
- PIETRZAK MICHAŁ, Prawo wyznaniowe, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1993. [Google Scholar]
- RESLER TOMASZ, Konkordat z 1925 roku – podstawa funkcjonowania Kościoła katolickiego w II Rzeczypospolitej, Acta Erasmiana 13 (2016), s. 36-57. [Google Scholar]
- WISŁOCKI JERZY, Konkordat Polski z 1925 roku, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza, Poznań 1977. [Google Scholar]
- WŁODARCZYK TADEUSZ, Konkordaty. Zarys historii ze szczególnym uwzględnieniem XX wieku, t. II, wyd. 2, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1986. [Google Scholar]
- WÓJCIK WALENTY, Konkordat polski z 1925 roku. Próba oceny, w: Kościół w II Rzeczy-pospolitej, red. Z. Zieliński, S. Wilk, Towarzystwo Naukowe KUL, Lublin 1980, s. 23-34. [Google Scholar]
- WYCZAWSKI HIERONIM E., Sytuacja prawna Kościoła katolickiego w Polsce, w: Historia Kościoła w Polsce, t. II: 1764-1945, cz. 2: 1918-1945, red. B. Kumor, Z. Obertyński, oprac. K. Dola, Pallottinum, Poznań–Warszawa 1979, s. 18-21. [Google Scholar]
Downloads
Download data is not yet available.
