Skip to main navigation menu Skip to main content Skip to site footer
Językoznawstwo baner

No. 2/19 (2023)

Articles

Human thought processes reflected in Polish and Russian animalistic phraseologies with zoonyms denoting selected farm animals (considerations with anthropocentrism in the background)

DOI: https://doi.org/10.25312/j.6327  [Google Scholar]
Published: 2023-12-18

Abstract

The article presents human thought processes based on Polish and Russian phraseology with an animalistic component. Phrases with zoonyms horse, cow, pig, sheep, goat were taken into account, which refer to the lack of sufficient intellectual activity, lack of ability to remember, difficulties in acquiring knowledge and drawing logical conclusions. The article draws attention to the fact that the dominant feature of Polish and Russian animal phraseology is anthropocentrism, and the names of animals, used metaphorically in reference to people, most often evaluate fauna pejoratively. The presented considerations prove that the homo-animal opposition contained in Polish and Russian animalistic phraseologies is a manifestation of a clear sense of human superiority over the animal kingdom.

References

  1. Alefirenko N.F. (2005), Sovremennye problemy nauki o yazyke: ucheb. posobie, Moskva. [Google Scholar]
  2. Anusiewicz J. (1992), Koń – jaki jest – w języku polskim?, „Prace Filologiczne”, t. 37. [Google Scholar]
  3. Arsent'eva E.F. (1989), Sopostavitel'nyi analiz frazeologicheskikh edinits (na materiale frazeologicheskikh edinits, semanticheski orientirovannykh na cheloveka v angliiskom i russkom yazykakh), Kazan'. [Google Scholar]
  4. Bagautdinova G.A. (2007), Chelovek vo frazeologii: antropotsentricheskii i aksiologicheskii aspekty, Avtoreferat dissertatsii d-ra filologicheskikh nauk, Kazan'. [Google Scholar]
  5. Bartmiński J. (1980), Koń, [w:] J. Bartmiński (red.), Słownik ludowych stereotypów językowych. Zeszyt próbny, Wrocław. [Google Scholar]
  6. Bartmiński J., Kielak O., Niebrzegowska-Bartmińska S. (2015), Dlaczego wąż nie ma nóg. Zwierzęta w ludowych przekazach ustnych, Lublin. [Google Scholar]
  7. Basaj M. (1996), Nazwy zwierząt jako komponenty porównań frazeologicznych, [w:] S. Warchoł (red.), Systemy zoonimiczne w językach słowiańskich, Lublin. [Google Scholar]
  8. Burobin A.B. (2000), Animalisticheskie frazeologizmy c zookomponentom, svyazannye s fol'klorom i khudozhestvennoi literaturoi, [w:] Filologicheskie nauki. Sbornik nauchnykh trudov, № 3(18), Moskva. [Google Scholar]
  9. Burobin A.V. (1995), Natsional'no-kul'turnaya spetsifika animalisticheskoi frazeologii russkogo yazyka: dissertatsiya kandidata filologicheskikh nauk, Moskva. [Google Scholar]
  10. Chepkova T.P. (1990), Frazeologizmy, voskhodyashchie k obrazam zhivotnogo mira, «Pusskii yazyk v shkole», № 6. [Google Scholar]
  11. Chernyak M. (2013), Movnii obraz konevikh u pol's'kіi frazeologії, «Kiїvs'kі polonіstichnі studії», t. XXII. [Google Scholar]
  12. Chlebda W. (red.) (2016), Podręczny idiomatykon polsko-rosyjski. Z. 8, Opole. [Google Scholar]
  13. Czapiga A. (2007), Analiza wybranych elementów pola semantycznego koń (na materiale języka polskiego, rosyjskiego i angielskiego), [w:] A. Ksenicz, B. Tichoniuk (red.), Literatury i języki wschodniosłowiańskie z perspektywy początku XXI wieku, Zielona Góra. [Google Scholar]
  14. Descartes R. (1644), Principia philosophiae (Zasady filozofii), Amsterdam. [Google Scholar]
  15. Dobríková M., Kyseľ M. (2014), Fauna we frazeologii starotestamentowych przypowieści, [w:] I. Vidović Bolt (red.), Životnije u frazeološkom ruhu, Zagreb. DOI: https://doi.org/10.17234/9789531755139.4 [Google Scholar]
  16. Duda M. (2016), Ciało człowieka we frazeologii okolic Tarnowa, [w:] M. Rak, K. Sikora (red.), Słowiańska frazeologia gwarowa, Kraków. [Google Scholar]
  17. Fedosov O. (2014), Bosh' na arkane, blokha na tsepi (vnutrenyaya forma zoonimnykh frazem), [w:] I. Vidović-Bolt (red.), Životnije u frazeološkom ruhu, Zagreb, http://www.animalisticki-frazemi.eu/images/frazemi/zbornik_radova/Fedosov%20za%20WEB.pdf [dostęp: 11.11.2017]. [Google Scholar]
  18. Ivanova T.B. (2006), Zoonimy i fitonimy v angliiskoi i russkoi paremiologii v aspekte etnicheskogo mentaliteta, [w:] Yazykovye i rechevye edinitsy v raznykh yazykakh, Ufa. [Google Scholar]
  19. Jędrzejko E. (2001), Człowiek miarą wszechrzeczy. Antropocentryzm i historycznokulturowe aspekty staropolskiej frazeologii somatycznej, „Prace Filologiczne”, t. XLVI. [Google Scholar]
  20. Kempf Z. (1985), Wyrazy gorsze dotyczące zwierząt, „Język Polski”, t. LXV. [Google Scholar]
  21. Kempf Z. (1989), Dwa aspekty wyrazów negatywnych dotyczących zwierząt, „Język Polski”, t. LXIX. [Google Scholar]
  22. Kislichenko K.C. (2012), Antropotsentricheskie kharakteristiki frazeologicheskikh edinits s komponentom-ob"ektom nezhivoi prirody (na materiale frantsuzskogo yazyka), «Vestnik Moskovskogo gosudarstvennogo lingvisticheskogo universiteta», № 10(643). [Google Scholar]
  23. Komorowska E., Szlachta A. (2014), Frazeologizmy i przysłowia z komponentem kot w języku polskim. Aspekt semantyczno-kulturowy, [w:] I. Vidović Bolt (red.), Životnije u frazeološkom ruhu, Zagreb. DOI: https://doi.org/10.17234/9789531755139.15 [Google Scholar]
  24. Koncewicz-Dziduch E. (2020), Kulturowe aspekty „mowy nienawiści” we frazeologii animalistycznej w języku polskim i chorwackim, „Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies”, nr 6. DOI: https://doi.org/10.31261/ZOOPHILOLOGICA.2020.06.20 [Google Scholar]
  25. Kopaliński W. (2001), Słownik symboli, Warszawa. [Google Scholar]
  26. Krawczyk A. (1989), Język źródłem wiedzy o człowieku, „Etnolingwistyka”, t. 2. [Google Scholar]
  27. Kubranov I.A. (1999), K voprosu ob assotsiativnykh svoistvakh animalisticheskoi leksiki (zoosimvolov), [w:] Issledovaniya razlichnykh tipov i zhanrov teksta. Mezhvuzovskii sbornik nauchnykh trudov, Surgut. [Google Scholar]
  28. Martinskaya O. (2002), Nekotorye osobennosti ispol'zovaniya naimenovanii zhivotnykh dlya otsenochnoi kharakteristiki cheloveka v portugal'skom yazyke, [w:] Teoreticheskie i prakticheskie aspekty lingvistiki i lingvodidaktiki. Cbornik nauchnykh trudov, Surgut. [Google Scholar]
  29. Michow E. (2014), Semantyka polskich i bułgarskich frazeologizmów somatycznych motywowana funkcjami części ciała człowieka, Kielce. [Google Scholar]
  30. Mikhel'son M.I. (1997), Russkaya mysl' i rech': Svoe i chuzhoe. Opyt russkoi frazeologii. Sbornik obraznykh slov i inoskazanii, v 2-kh t., Moskva. [Google Scholar]
  31. Młynarczyk E. (2014), Frazeologizmy i przysłowia rzemieślnicze z komponentem animalistycznym, [w:] I. Vidović Bolt (red.), Životnije u frazeološkom ruhu, Zagreb. DOI: https://doi.org/10.17234/9789531755139.20 [Google Scholar]
  32. Mosiołek-Kłosińska K. (1997), Antropocentryzm leksyki zwierzęcej, [w:] R. Grzegorczykowa, Z. Zaron (red.), Semantyczna struktura słownictwa i wypowiedzi, Warszawa. [Google Scholar]
  33. Mosiołek-Kłosińska K. (1998), Stereotypy konia przekazywane przez język polski i francuski, „Język a Kultura”, t. 12. [Google Scholar]
  34. Nowakowska A. (2003), Człowiek jak zwierzę. Sfrazeologizowane porównania doczasownikowe na podstawie Słownika frazeologicznego języka polskiego, „Język a Kultura”, t. 15. [Google Scholar]
  35. Pajdzińska A. (1990), Antropocentryzm frazeologii potocznej, „Etnolingwistyka”, t. 3. [Google Scholar]
  36. Pajdzińska A. (2010), Przydatność frazeologizmów w badaniach językowego obrazu świata, [w:] S. Bąba, K. Skibski, M. Szczyszek (red.), Perspektywy współczesnej frazeologii polskiej. Teoria. Zagadnienia ogólne, Poznań. [Google Scholar]
  37. PartyPl, http://party.pl/porady/zwiazki-i-seks/psychologia/owczy-ped-grupowe-myslenie-93427-r1/ [dostęp: 4.12.2017]. [Google Scholar]
  38. Peisert M. (2003), Sus domesticus – zwierzę, którego nazwy używać nie wypada, „Język a Kultura”, t. 15. [Google Scholar]
  39. Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu. Biblia Tysiąclecia (1965), Poznań. [Google Scholar]
  40. Poluszyński B. (2016), Problematyka ekwiwalencji wybranych frazeologizmów animalistycznych: czy Czesi – tak jak Polacy – kupują kota w worku, Rosjanie żyją z kimś jak pies z kotem, Anglicy tyrają jak woły, a Niemcy podkładają komuś świnię?, „Studia Slavica”, nr XX/1. [Google Scholar]
  41. Polyakov A.B. (2008), Frazeologizmy s komponentami-zoonimami v kontekste raznykh kul'tur (na materiale angliiskogo, ital'yanskogo, fraztsuzskogo i russkogo yazykov), [w:] Frazeologizm i slovo v natsional'no-kul'turnom diskurse, Moskva–Kostroma. [Google Scholar]
  42. Rak M. (2006), Antropocentryzm gwarowej frazeologii zwierzęcej z Gór Świętokrzyskich i Podtatrza, „Język Polski”, t. LXXXVI. [Google Scholar]
  43. Rak M. (2007a), Językowo-kulturowy obraz zwierząt utrwalony w animalistycznej frazeologii gwar Gór Świętokrzyskich i Podtatrza, Kraków. [Google Scholar]
  44. Rak M. (2007b), Językowo-kulturowy obraz człowieka na podstawie animalistycznej frazeologii gwar Orawy, Podhala i Spisza, [w:] W. Chlebda (red.), Frazeologia a językowe obrazy świata przełomu wieków, Opole. [Google Scholar]
  45. Rak M. (2016), Wartościowanie w animalistycznej frazeologii gwar polskiego Podtatrza, [w:] M. Rak, K. Sikora (red.), Słowiańska frazeologia gwarowa, Kraków. DOI: https://doi.org/10.12797/9788376387390 [Google Scholar]
  46. Sakaeva L.R. (2009), Otrazhenie antropotsentrizma v ad"ektivnykh FE russkogo, angliiskogo, tatarskogo i tadzhikskogo yazykov, «Lingua mobilis», № 2(16). [Google Scholar]
  47. Saunders N.J. (1996), Dusze zwierząt, Warszawa. [Google Scholar]
  48. Sekezhitski E. (1993), Frazeologizmy russkogo yazyka so znacheniem litsa, „Studia i Materiały Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Olsztynie”, nr 49. [Google Scholar]
  49. Skawiński J. (2002), Nazwy zwierząt jako inwektywy w języku polskim i niemieckim, [w:] I. Łuczków, J. Sokołowski (red.), Wyraz i zdanie w językach słowiańskich. Opis, konfrontacja, przekład, t. III, Wrocław. [Google Scholar]
  50. Skorupka S. (1965), Z zagadnień frazeologii porównawczej, „Prace Filologiczne”, t. 18, cz. 4. [Google Scholar]
  51. Smirnova L.G. (2009), Lyudi i zveri, «Pusskii yazyk za rubezhom», № 5. [Google Scholar]
  52. Spagińska-Pruszak A. (2001), Komponent animalistyczny we frazeologizmach języka polskiego, rosyjskiego i chorwackiego (aspekt translatoryczny), [w:] M. Aleksiejenko (red.), Słowo. Tekst. Czas. Materiały V Międzynarodowej Konferencji Naukowej, Szczecin. [Google Scholar]
  53. Spagińska-Pruszak A. (2003), „Zwierzyniec” głupoty i mądrości ludzkiej w języku polskim, rosyjskim i chorwackim, [w:] A. Pstyga, K. Szcześniak (red.), Słowo z perspektywy językoznawcy i tłumacza, Gdańsk. [Google Scholar]
  54. Spagińska-Pruszak A. (2005), Intelekt we frazeologii polskiej, rosyjskiej i chorwackiej, Łask. [Google Scholar]
  55. Szerszunowicz J. (2000), O przekładzie idiomatycznych wyrażeń i zwrotów porównawczych (na materiale konstrukcji zoomorficznych), [w:] J.F. Nosowicz (red.), Dziedzictwo przeszłości związków językowych, literackich i kulturowych polsko-bałto-wschodniosłowiańskich, t. V, Białystok. [Google Scholar]
  56. Szerszunowicz J. (2006), Z badań nad zooinwektywami w ujęciu kontrastywnym (na materiale języka polskiego i włoskiego), [w:] K. Wojtczuk, V. Machnicka (red.), Wokół językowej funkcji emocjonalnej. Fakty dawne i współczesne, Siedlce. [Google Scholar]
  57. Szerszunowicz J. (2011), Obraz człowieka w polskich, angielskich i włoskich leksykalnych i frazeologicznych jednostkach faunicznych, Białystok. [Google Scholar]
  58. Szymański M. (2015), Bułgarska frazeologia somatyczna z komponentami nazywającymi twarz i jej części na tle polskim i albańskim, Poznań. [Google Scholar]
  59. Vidović Bolt I. (2008), Frazeologizmy zoonimiczne odnoszące się do człowieka w języku chorwackim i polskim, [w:] M. Sarnowski, W. Wysoczański (red.), Wyraz i zdanie w językach słowiańskich. Opis, konfrontacja i przekład, t. 6, Wrocław. [Google Scholar]
  60. Vidović Bolt I., Szerszunowicz J. (2014), Językowo-kulturowy obraz osła w języku chorwackim i polskim, [w:] D. Dziadosz, A. Krzanowska, A. Szlachta (red.), Stałość i zmienność w językach i kulturach świata. Księga jubileuszowa dedykowana Profesor Ewie Komorowskiej z okazji 30-lecia pracy naukowej, t. 1, Szczecin. [Google Scholar]
  61. Wysoczański W. (2005), Językowy obraz świata w porównaniach zleksykalizowanych na materiale wybranych języków, Wrocław. [Google Scholar]
  62. Yarantsev R.I. (2001), Russkaya frazeologiya: slovar' spravochnik, Moskva. [Google Scholar]
  63. Zaręba L. (2004a), „La puce á lʼoreille”: o frazeologizmach z nazwami owadów słów kilka: studium porównawcze polsko-francuskie i francusko-polskie, „Poradnik Językowy”, nr 10. [Google Scholar]
  64. Zaręba L. (2004b), Nazwy zwierząt w idiomatyce polskiej i francuskiej. Studium porównawcze, [w:] L. Zaręba, Szkice z frazeologii porównawczej francusko-polskiej i polsko-francuskiej. Esquisses de phraséologie comparative franco-polonaise et polono-française, Kraków. [Google Scholar]
  65. Zhurek M. (1996), Frazeologizmy s komponentom – naimenovaniem zhivotnogo, kharakterizuyushchie cheloveka, v russkom i pol'skom yazykakh, [w:] S. Warchoł (red.), Systemy zoonimiczne w językach słowiańskich, Lublin. [Google Scholar]

Downloads

Download data is not yet available.