Przejdź do głównego menu Przejdź do sekcji głównej Przejdź do stopki
Nasza Przeszłość

Tom 134 (2020): Nasza Przeszłość

Artykuły

Problem niszczenia śladów dołkowych na obszarze Polski, zachowanych na elewacjach wybranych świątyń gotyckich

DOI: https://doi.org/10.52204/np.2020.134.53-65  [Google Scholar]
Opublikowane: 30.12.2020

Abstrakt

Prezentowany tekst porusza kwestię zmniejszania się liczby tzw. śladów dołkowych. Przytoczono w nim skrótowo genezę owych dołków, wskazując na najbardziej prawdopodobne źródła ich powstania. Opierając się na literaturze przedmiotu, przywołano opinie badaczy, którzy zauważyli i odnotowali poruszany w tytule artykułu problem. Na ich podstawie omówione zostały czynniki prowadzące do zanikania dołków. W konkluzji zwrócono uwagę na potrzebę ochrony rzeczonych artefaktów, mogących wskazywać na istnienie w przeszłości nieznanej nam praktyki.

Bibliografia

  1. Drozdowski J. A., Kubki, pręgi…, „Przydrożne Pomniki Przeszłości”, maj 1986, s. 2–7. [Google Scholar]
  2. Dydyński J., Uwagi o wklęsłościach kulistych na murze kościelnym, „Kurier Poznański”, 1885, nr 294. [Google Scholar]
  3. Eberstadt R., Die Sogenannten Teufelskrallen an alten Bauwerken, „Korrespondenzblatt des Gesamtvereins der deutschen Geschichts und Altertumsvereine”, 1916, nr 11/12, s. 286–293. [Google Scholar]
  4. Eitelmann K. W., Das Geheimnis der Wetzrillen und Näpfchen, [w:] Rittersteine im Pfälzerwald, 1998, s. 189–194. [Google Scholar]
  5. Fogel J., Frapująca zagadka średniowiecznych świątyń, „Przegląd Wielkopolski”, 1996, nr 35–36, s. 15–20. [Google Scholar]
  6. Hellmich M., Nochmals die Teufelskrallen und Näpfchen an alten Bauwerken, „Korrespondenzblatt des Gesamtvereins der Deutschen Geschichtsund Altertumsvereine”, 1918, nr 3/4, s.71–79. [Google Scholar]
  7. Hochleitner J., Kubki i pręgi na krzyżackich kościołach, „Przydrożne Pomniki Przeszłości”, z. 16, 1993, s. 24–28. [Google Scholar]
  8. Hochleitner J., Tajemnicze znaki na cegłach gotyckich kościołów na przykładzie katedry św. Mikołaja w Elblągu, „Rocznik Elbląski”, R. XVIII, 2002, s. 95–102. [Google Scholar]
  9. Hockenbeck H., Die Näpfchensteine an den Pfarrkirchen zu Klecko, Lekno, Rogasen Und Wongrowitz, „Zeitschrift der Historischen Gesellschaft für die Provinz Posen”, 1885, Jg. 1, s. 118–133. [Google Scholar]
  10. Hoffmann F., Kreuze im Wald und am Wege, Sagan 1937. [Google Scholar]
  11. Kajkowski K., Kuczkowski A., Religia Pomorzan we wczesnym średniowieczu, Pruszcz Gdański 2010. [Google Scholar]
  12. Kamińska K., Zagłębienia na cegłach z chojnickiej bazyliki, „Baszta”, 2011, nr 11, s. 37–43. [Google Scholar]
  13. Kilarski J., Przewodnik po Wielkopolsce, Poznań–Warszawa–Wilno–Lublin 1938. [Google Scholar]
  14. Kohlstock K., Wetzzaichen an Kirchen. Grabsteinen, Kreuzen und Profanbauten in Thüringen, „Zeitschrift des Vereins für thüringische Geschichte Altertumskunde”, 1933, nr 30, s. 269–277. [Google Scholar]
  15. Komarnicki Z., Wieża Kijów, „Przydrożne Pomniki Przeszłości”, 1993, nr 16, s. 30–31. [Google Scholar]
  16. Kowalski K. M., Polskie źródła ikonograficzne XVII wieku. Analiza metodologiczna, Warszawa–Poznań 1988. [Google Scholar]
  17. Kowalski P., Leksykon znaki świata. Omen, przesąd, znaczenie, Warszawa–Wrocław 1998. [Google Scholar]
  18. Kowalski P., Samotność i wspólnota. Inskrypcje w przestrzeniach współczesnego życia, Opole 1993. [Google Scholar]
  19. Lewandowska J., Zagadkowe ślady na murach kościołów w Brodnicy, Lembargu, Lubawie i Nowym Mieście Lubawskim, [w:] Wiara z demonem w tle. Studia nad materialnymi śladami przekazu informacji na ziemiach polskich do schyłku XVIII wieku, J. Lewandowska, A. Mietz, J. Woźny, Toruń 2008, s. 57–76. [Google Scholar]
  20. Lewandowska J., Zagadkowe ślady na murach wybranych kościołów w Polsce [Google Scholar]
  21. Północno-Wschodniej, [w:] Zjawiska magiczno-demoniczne na terenie dawnych ziem pruskich na tle porównawczym, red. K. Grążawski i J. Gancewski, Olsztyn 2014, s. 177–189. [Google Scholar]
  22. Libera Z., Medycyna ludowa. Chłopski rozsądek czy gminna fantazja?, Wrocław 1995. [Google Scholar]
  23. Madela K., Tajemnicze znaki na cegłach kościoła św. Antoniego w Suszu, „Skarbiec Suski Historia, środowisko, kultura”, 2009, nr 1, s. 9–14. [Google Scholar]
  24. Mietz A., Apotropaiony antydemoniczne na świątyniach ziemi dobrzyńskiej, „Rocznik Muzeum Ziemi Dobrzyńskiej w Rypinie”, R. 1, 2009, s. 89–96. [Google Scholar]
  25. Mietz A., „Corpus Inscriptionum Poloniae”, t. IV, 1995, województwo włocławskie, z. 2, ziemia dobrzyńska, suplement. [Google Scholar]
  26. Mietz A., Graffita czasów nowożytnych na murach kościołów w Grudziądzu i okolicy. Tożsamość – orędownictwo – zbawienie, „Rocznik Grudziądzki”, R. XIII, 1998, s. 33–47. [Google Scholar]
  27. Mietz A., Nowożytne graffita i ślady oczyszczania ogniem w Polsce Środkowej i Północnej, [w:] Wiara z demonem w tle. Studia nad materialnymi śladami przekazu informacji na ziemiach polskich do schyłku XVIII wieku, J. Lewandowska, A. Mietz, J. Woźny, Toruń 2008, s. 79–135. [Google Scholar]
  28. Mordal P., Kubki i rysy na ścianach kościoła w Szamotułach, „Przydrożne Pomniki Przeszłości”, 1990, z. 11, s. 36–37. [Google Scholar]
  29. Mróz H., Graffiti czasów nowożytnych na murach kościoła w Górze koło Żnina, [w:] Studia z dziejów południowego pogranicza kujawsko-wielkopolskiego, red. P. Szczepankiewicz, Włocławek–Wierzbinek 2010, s. 20–27. [Google Scholar]
  30. Olędzki J., Znaki istnienia, „Polska Sztuka Ludowa”, R. XXXIX, 1985, nr 1–2, s. 3–21. [Google Scholar]
  31. Pauch S., Ślady dołkowe na murach Kociołów gotyckich na terenie wybranych diecezji Polski północnej (praca doktorska w zbiorach UKW w Bydgoszczy) Bydgoszcz 2018. [Google Scholar]
  32. Pilich P., Jeszcze raz o „dołkach wierconych”, „Przydrożne Pomniki Przeszłości”, 1990, nr 11, s. 32–35. [Google Scholar]
  33. Rau Ch., Observations on Cup-shaped and other Lapidarian Sculpture in the Old World and in America, „North American Ethnology”, 1881, z. 5, s. 107–112. [Google Scholar]
  34. Ruszkowski A., Tajemnice średniowiecznych murów, „Gościniec”, 1980, nr 9, s. 23. [Google Scholar]
  35. Sołtyk I., Graffiti czasów nowożytnych na murach Bazyliki pod wezwaniem Ścięcia św. Jana Chrzciciela w Chojnicach. Studium analityczne, Chojnice 2011. [Google Scholar]
  36. Staszewski K., Tajemnica „wierconych dołków”, „Ziemia”, 1966, s. 265–266. [Google Scholar]
  37. Szafrański, Zwyczaje, obrzędy i symbole religijne w dawnej Europie, [w:] Zwyczaje, obrzędy i symbole religijne, Warszawa 1974, s. 353–403. [Google Scholar]
  38. Szczepański P., Kubki i pręgi na kościele św. Mikołaja w Elblągu, „Przydrożne Pomniki Przeszłości”, 1993, z. 16, s. 28–29. [Google Scholar]
  39. Tyszkiewicz J., „Nowy ogień” na wiosnę, [w:] Cultus et cognitio. „Studia z dziejów średniowiecznej kultury”, red. S. K. Kuczyński, T. Lalik, Warszawa 1976, s. 591–597. [Google Scholar]
  40. Weertz J., Weertz D., Duffin C. J., Possible sources of therapeutic stone powder from North West Europe, "Pharmaceutical Historian”, 2014, nr 44, s. 27–32. [Google Scholar]
  41. Węgłowska K., Nieckowate zagłębienia na elewacjach średniowiecznych obiektów sakralnych na obszarze ziemi chełmińskiej i lubawskiej (praca doktorska w zbiorach UMK w Toruniu), Toruń 2016. [Google Scholar]
  42. Wojtucki D., Zobniów S., Kamienne krzyże na Śląsku, Górnych Łużycach i ziemi kłodzkiej, Wrocław 2017. [Google Scholar]
  43. Woźny J., Archeologia kamieni symbolicznych. Od skały macierzystej do dziedzictwa przodków, Bydgoszcz 2014. [Google Scholar]
  44. Wróblewski T., Zagadkowe ślady na ścianach kościołów w Wielkopolsce, „Studia i materiały do dziejów Wielkopolski i Pomorza”, R. IV, 1958, z. 2, s. 195–205. [Google Scholar]
  45. Żemigała M., Cegła w budownictwie wielkopolskim w średniowieczu, Łódź 2008. [Google Scholar]

Downloads

Download data is not yet available.