Przejdź do głównego menu Przejdź do sekcji głównej Przejdź do stopki

Tom 60 (1983): Nasza Przeszłość

Artykuły

Duchowieństwo Krakowa w okresie autonomii galicyjskiej 1867-1914 (wykształcenie i sytuacja materialna)

  • Irena Homola-Skąpska
DOI: https://doi.org/10.52204/np.1983.60.275-291  [Google Scholar]
Opublikowane: 30.12.1983

Abstrakt

W drugiej połowie XIX w. diecezja krakowska była jedną z najmniejszych diecezji polskich; Niemniej jednak sieć parafii była bardzo gęsta, a liczba duchowieństwa wysoka. W czasach autonomii galicyjskiej diecezją rządziło czterech kolejnych biskupów, których wykształcenie było na ogół wysokie, a dwóch z nich posiadało doktoraty. Większość członków Krakowskiej Kapituły Katedralnej i Konsystorza Katedralnego ukończyła studia teologiczne na uniwersytecie, a spora część z nich ukończyła także inne wydziały. Kształcenie proboszczów, kapelanów i zakładów penitencjarnych było znacznie skromniejsze i ograniczało się zwykle do seminarium duchownego, choć zdarzały się też przypadki ukończenia studiów teologicznych. W Krakowie stanowiska duszpasterskie zajmowali na ogół lepiej wyszkoleni i oświeceni księża. Duża część krakowskich piesterów uczyła religii w szkołach: w szkołach podstawowych byli kapelani, w gimnazjach wymagane było wyższe wykształcenie i odpowiednie kwalifikacje. Sytuacja materialna duchowieństwa krakowskiego, podobnie jak całego duchowieństwa austriackiego, była bardzo odmienna . Zależnie przede wszystkim od rangi w hierarchii kościelnej powodowało to bardzo duże nierówności pomiędzy biskupami, kanonikami i prałatami z jednej strony, a duchowieństwem parafialnym i katechistami z drugiej. Ogólnie jednak sytuacja materialna duchowieństwa niższego w Krakowie była dobra, a często nawet bardzo dobra. Oprócz beneficjum podstawą uposażenia duchowieństwa były skradzione składki i doły ofiarne pobierane z parafii. Prawo austriackie ustalało minimalny dochód księży świeckich na odpowiednich stanowiskach, a w przypadkach, gdy dochód nie osiągał określonego poziomu, różnicę uzupełniano z funduszu religijnego lub z dotacji państwowych. W okresie panowania austriackiego status duchowieństwa był regulowany przez prawo państwowe, a jego sytuacja zawodowa i ekonomiczna była stabilizowana środkami prawnymi.

Bibliografia

  1. Bartel W., Wydział Teologiczny UJ na przełomie dwóch wieków (od drugiej połowy XIX w. do końca I wojny światowej), „Analecta Cracoviensia” t. 1: 1969. [Google Scholar]
  2. Dobrzanowski S., Restauracja diecezji krakowskiej w latach 80-tych XIX w. Studia z dziejów Kościoła w Polsce, t. 3, Warszawa 1977. [Google Scholar]
  3. Estreicher S., Znaczenie Krakowa dla życia narodowe go polskiego w ciągu w. XIX (w:) Kraków w XIX w., t. 1, Kraków 1932. [Google Scholar]
  4. Harbut J. S., Mały Rzym, Warszawa 1936 t. 1. [Google Scholar]
  5. Kumor B., Obsada biskupstwa krakowskiego w latach 1790— 1914, „Analecta Cracoviensia" 99 t. 8: 1976. [Google Scholar]
  6. Marchewka A., Wilk K., Wilczyński C., Gwiazdy katolickiej Polski, Mikołów 1938 t. 2. [Google Scholar]
  7. Piwocki J., Zbiór ustaw i rozporządzeń administracyjnych, t. 5, Lwów 1912. [Google Scholar]
  8. Rączkowski J., Wśród polityków i artystów, opr. W. Stankiewicz, M. Wronkowska, Warszawa 1969. [Google Scholar]
  9. Tymczasowe wyniki spisu ludności z 31 XII 1910, Opr. K. Kumaniecki, Kraków 1912. [Google Scholar]
  10. Urban W., Ostatni etap dziejów Kościoła w Polsce przed nowym tysiącleciem (1815—1965), Rzym 1966. [Google Scholar]

Downloads

Download data is not yet available.