Przejdź do głównego menu Przejdź do sekcji głównej Przejdź do stopki

Tom 68 (1987): Nasza Przeszłość

Miscellanea

Karawaka. Z dziejów kultury religijnej w Polsce

  • Zofia Walczy
DOI: https://doi.org/10.52204/np.1987.68.233-245  [Google Scholar]
Opublikowane: 30.12.1987

Abstrakt

Artykuł opisuje popularność karawaki w Polsce oraz jej związek z hiszpańskim miastem Caravaca i cudownym krzyżem. Słowniki dawnej polszczyzny nie rejestrują tego słowa, a pierwsze wzmianki pochodzą z osiemnastowiecznych tekstów, głównie Benedykta Chmielowskiego. Benedykt Chmielowski w Nowych Atenach wspomina o karawakach jako jednym z remediów przeciw czarom, obok medalików św. Benedykta i innych przedmiotów. Artykuł wspomina o rozprzestrzenianiu się kultu karawaki w Hiszpanii, Portugalii, Niemczech, a także w Polsce, gdzie karawaka była noszona na szyi jako amulet. Karawaka miała różne właściwości, takie jak obrona przed złym losem, chorobami, burzami, a nawet chronienie pól przed szkodnikami. Papieże nadawali odpusty związane z karawaką, ale w 1678 roku papież Innocenty XI zakazał tego kultu, być może pod wpływem protestanckiego sceptycyzmu wobec takich praktyk. Pomimo zakazu, kult karawaki utrzymał się w Polsce. Artykuł zwraca także uwagę na subtelne różnice między praktyką religijną a magią oraz na stosunek protestantów do takich praktyk, uznawanych przez nich za zabobony. Mimo zakazu papieskiego, karawaka pozostała elementem polskiej kultury religijnej, świadcząc o głęboko zakorzenionych wierzeniach i praktykach ludności.

Bibliografia

  1. Bruckner A., Encyklopedia staropolska, Warszawa 1939. [Google Scholar]
  2. Bystroń J.St., Dzieje obyczajów w dawnej Polsce XVII—XVIII w. wyd. 2 Warszawa 1976. [Google Scholar]
  3. Chmielowski B., Nowe Ateny, Lwów 1745. [Google Scholar]
  4. Gloger Z., Encyklopedia staropolska ilustrowana, Warszawa 1958. [Google Scholar]
  5. Haur J.K., Skład abo skarbiec oekonomiej ziemiańskiej, Kraków 1693. [Google Scholar]
  6. Potocki W., Jovialitates wydane z rękopisu, Lipsk 1747. [Google Scholar]
  7. Potocki W., Nowy zaciąg, Warszawa 1698. [Google Scholar]

Downloads

Download data is not yet available.