W Polsce tradycja wznoszenia przydrożnych kapliczek i krzyży sięga XI wieku. Misjonarze nowej religii usunęli pogańskie świątynie, wycięli święte drzewa oraz zbezcześcili święte skały i źródła. W miejscu, z którego wygnano pogańskie bałwochwalstwo, zwykle stawiano krzyż. Na przestrzeni wieków wyrósł zwyczaj upamiętniania w podobny sposób ważnych wydarzeń w Kościele i państwie, w życiu małych wspólnot, a nawet w życiu poszczególnych osób. Stawianie przydrożnych krzyży i kapliczek stało się bardzo popularne w XVII wieku. Rozprzestrzenianie się tego zwyczaju należy wiązać z kontrreformacją i poprawą warunków życia w kraju. W XVIII wieku przydrożny krzyż i kaplica uzyskały status pokrewny temu symbolowi narodowemu. Z tego powodu kolejne mocarstwa okupacyjne wspierały działania mające na celu usunięcie jak największej liczby tych zabytków. Istnieje wiele dowodów sugerujących, że niektóre pozostałości wierzeń przedchrześcijańskich przetrwały dziesięciolecia, a nawet stulecia po nawróceniu Polski. Starożytne tradycje zostały wchłonięte przez nową religię, często w wyniku celowej chrystianizacji obcych form. Zachowało się wiele pierwotnych elementów kulturowych w legendach i zwyczajach związanych z kapliczkami i krzyżami. Można wyróżnić trzy główne rodzaje intencji, które przyświecają fundacji krzyża lub kaplicy: 1. traktowana jest jako panaceum na wszelkiego rodzaju zło, zwłaszcza o charakterze metafizycznym, czyli apotropeion, który może oddalić wszelkie zło zagrażające wpływom człowiek i jego dom; 2. jest pomnikiem, znakiem pamięci zawierającym przesłanie dla potomności, który zazwyczaj upamiętnia ważne wydarzenie (społeczne, polityczne lub czasami osobiste), lub rzadziej oznacza miejsce, które wiąże się z obecnością jakiejś osoby wielki człowiek lub święty; 3. może być odpowiednikiem modlitwy błagalnej lub dziękczynnej, wyrazem skruchy i pokuty, czyli szeroko rozumianym wotum. W większości przypadków lokalizacja kaplicy lub krzyża zależała od intencji fundatora i funkcji, jaką miała pełnić. Te, które lokowano na obrzeżach siedzib ludzkich, miały je chronić przed najazdami zła. Instalowane w pobliżu domów lub na grobach osób zmarłych nagłą śmiercią miały zapewnić, że dusze zmarłych nie przemienią się w demony. Kaplice wotywne były często owocem przysięgi fundatora złożonej w dramatycznym momencie jego życia, znakiem dziękczynienia za ocalone życie (własne lub kogoś z rodziny), narodziny długo oczekiwanego dziecka, powrót do zdrowia wyniszczająca choroba. Wiele kaplic wyrażało po prostu pobożność swoich założycieli; w niektórych przypadkach we wsiach, gdzie nie było kościoła, wykorzystywano je do liturgii. Zwyczajowym sposobem upamiętnienia miejscowego świętego było wznoszenie kaplicy poświęconej jego imieniu. Na dalekim południu Polski (Podkarpacie) ulubionymi odbiorcami takiej czci byli św. Jan z Dukli, bł. Kinga, bł. Szymon z Lipnicy Murowanej, św. Świerad z Tropi nad Dunajcem i patron narodowy św. Wojciech (Adalbert) . Rzemieślnicy i profesje zakładali także kaplice ku czci swoich patronów, m.in. św. Barbara (górnicy), św. Florian (strażacy) itp. Intencje fundatora są zwykle deklarowane w tablicy fundacyjnej; mogą one także utrwalić się w lokalnej tradycji lub legendzie.
Możesz również Rozpocznij zaawansowane wyszukiwanie podobieństw dla tego artykułu.