Przejdź do głównego menu Przejdź do sekcji głównej Przejdź do stopki

Tom 94 (2000): Nasza Przeszłość

Artykuły

Spustoszenia wojenne w dekanacie słonimskim w czasie najścia moskiewskiego w połowie XVII wieku

  • Waldemar Franciszek Wilczewski
DOI: https://doi.org/10.52204/np.2000.94.245-298  [Google Scholar]
Opublikowane: 30.12.2000

Abstrakt

W połowie XVII w. dekanat słonimski był jednym z 26 dekanatów diecezji wileńskiej. Zgodnie z aktami synodalnymi z 1669 r. dekanat został podzielony na 14 parafii. Były to Darewo, Dworzec, Horodyszcze, Jelna, Lachowicze, Motczadź, Mysz, Polonka, Rohotna, Słonim, Stwoołowicze, Wsielub, Zadźwieja i Zdzięcioł. Większość kościołów dekanatu słonimskiego, podobnie jak w pozostałej części diecezji wileńskiej, była zbudowana z drewna. Kościół otoczony cmentarzem miał zazwyczaj oddzielną dzwonnicę; czasami na terenie kompleksu znajdował się jeszcze jeden budynek, kostnica. W całej dekanacie istniały tylko trzy kościoły kamienne. Artykuł dotyczy zniszczeń, jakie wyrządziły kościoły parafialne rzymskokatolickie dekanatu słonimskiego podczas wojny rosyjskiej toczącej się w latach 1654-1667. Armia moskiewska pod dowództwem A. M. Trubeckiego wkroczyła do dekanatu słonimskiego we wrześniu 1655 r. Kolejna fala zniszczeń nastąpiła po wznowieniu działań wojennych w 1659 r. Jesienią tego roku po Wielkim Księstwie Litewskim zaczęła przemierzać armia rosyjska dowodzona przez Kniaza Chowanskiego. W marcu 1660 r. Chowanski skierował swoje wojska na Twierdzę Lachowicką. Podczas gdy wokół oblężonej twierdzy trwały miesiącami zacięte walki, Rosjanie zdewastowali całą okolicę, czyli wsie wchodzące w skład dekanatu słonimskiego. Wiele informacji o kościołach regionu dostarczają księgi wizytacji dekanatu słonimskiego z lat 1653-54 i 1668. Dla dziesięciu parafii zachowały się także protokoły wizytacji z roku 1633. Kolejnym istotnym źródłem jest zespół 5 kościołów. inwentarze z lat 1662-1675. Bardzo ważnym źródłem informacji o wpływie niedawnych działań wojennych na tutejsze kościoły są zapisy wizytacji dokonanych przez sufragana białoruskiego Mikołaja Słupskiego w latach 1673—1677. Skala czasowa zachowanych materiałów wizytacyjnych pozwala ocenić stan kościołów przed i po wojnie. Właściwie najpełniejsza zachowana dokumentacja wizytacji i akt inwentarzowych dotyczy dekanatu słonimskiego. W analizach spisów inwentarzowych szczególną uwagę poświęcono zmianom w najcenniejszych przedmiotach kościołów, takich jak srebrne kielichy, pyksy, monstrancje, relikwiarze, ampułki, szaty liturgiczne i różnorodne wyposażenie. Studujący dzieje Wielkiego Księstwa Litewskiego są zgodni co do tego, że wojna rosyjska z lat 1654-1667 jest – obok chrztu Litwy i zaborów – jednym z najważniejszych punktów zwrotnych w historii regionu.

Bibliografia

  1. Alexandrowicz S. , Rozwój kartografii Wielkiego Księstwa Litewskiego od XV do potowy XVIII w., Poznań 1989. [Google Scholar]
  2. Kersten A. , Pierwszy opis obrony Jasnej Góry w 1655 Warszawa 1959. [Google Scholar]
  3. Krahel T. , Zarys dziejów (archidiecezji wileńskiej, w: Studia Teologiczne, t. 5-6, Białystok-Drohiczyn-Łomża 1986-1987. [Google Scholar]
  4. Kubala L. , Wojna moskiewska 1654-1655. Szkice historyczne. Seria trzecia, Warszawa 1910. [Google Scholar]
  5. Muller W. , Diecezje w okresie potrydenckim, w: Kościół w Polsce, t. 2, Kraków 1969. [Google Scholar]
  6. Ochmański J. , Biskupstwo wileńskie w średniowieczu, Poznań 1972. [Google Scholar]
  7. Saganowicz G. , Nevadomaja vojna 1654-1655, Mińsk 1995. [Google Scholar]
  8. Zieliński C. , Sztuka sakralna, Poznań 1960. [Google Scholar]

Downloads

Download data is not yet available.