Przejdź do głównego menu Przejdź do sekcji głównej Przejdź do stopki

Tom 96 (2001): Nasza Przeszłość

Artykuły

Dzieje kościoła w Bukowie Morskim. Refleksje z więżby dachowej

  • Aleksander Jankowski
  • Marek Gogolin
DOI: https://doi.org/10.52204/np.2001.96.387-422  [Google Scholar]
Opublikowane: 30.12.2001

Abstrakt

Kratownicowy dach starego kościoła cysterskiego w Bukowie Morskim nigdy nie przyciągał uwagi historyków. Przyjęto, że nie jest on starszy niż druga połowa XIX w., a zatem nie budzi szczególnego zainteresowania. Jednak nawet dość pobieżne oględziny nie pozostawiają wątpliwości, że konstrukcja dachu ma rodowód średniowieczny. Kratownica nawy głównej i prezbiterium tworzy trzy odrębne przedziały typu storczykowego o podobnej (choć nie identycznej) konstrukcji. Centralne słupki pionowe („storczyki”), które są połączone bezpośrednio z krokwiami głównymi, wystają od kalenicy i są wsparte dwoma jętkami i dwiema parami rozpórek. Wszystkie kratownice są solidne. Wzdłużne słupki storczyków są wzmocnione dwoma poziomami krótkich belek i zastrzałów z czopami. Różnice w rozmieszczeniu i długości podpór w poszczególnych przedziałach dachowych sugerują, że nie zostały one zamontowane w tym samym czasie. Wniosek ten potwierdza także charakterystyczne wykończenie i sposób łączenia elementów każdego zestawu. Zadaszenie kościoła w Bukowie zbudowano z drewna dębowego – w zachodniej części nawy – oraz połączenia dębu i sosny we wschodniej części nawy i w prezbiterium. Krokwie i belki dachowe wykonane są z drewna sosnowego, natomiast pozostałe elementy zarówno w ramie kratownicy, jak i konstrukcji storczyka wykonane są z drewna dębowego. Konstrukcja z dębowych storczyków jest rzadkością: poza Bukowem zachowało się niewiele (w Niemicy, Barzowicach i Osiekach Koszalińskich, tj. w kościołach z okresu panowania cystersów bukowskich). Ale to dębowo-sosnowy dach kościoła w Bukowie jest absolutnie wyjątkowy. Kolejną cechą szczególną pokrycia kościoła w Bukowie jest obecność trzech autonomicznych przedziałów typu storczykowego o nieskażonym średniowiecznym rodowodzie. Dwie z nich, nad korpusem nawowym, wzniesiono być może podczas jeszcze w średniowieczu przebudowy kościoła i wymiany starego dachu. Możliwe, że pierwotnie nawę nakrywał trójspadowy dach, przypominający nieistniejący już kościół cysterek w Szczecinie (wybudowany w 1300 r.). Przebudowa polegała na przekształceniu ściany zachodniej w szczyt, po czym później, pod koniec średniowiecza, wzniesiono wieżę. Charakterystyczny charakter podziału prezbiterium może wynikać z przebudowy sklepienia.

Bibliografia

  1. Chmarzyński G. ,O d romanizmu do schyłku baroku, w: Pomorze Zachodnie, Poznań 1949. [Google Scholar]
  2. Сiemnołoński J., Pasierb S.J., Pelplin, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk 1978. [Google Scholar]
  3. Gehrke O. , Vom Klöster Buckow bei Rügenwalde, „Ostpommem Heimat”, 28/1933. [Google Scholar]
  4. Gohrbandt E., Deutsche Kulturarbeit in der Abtei Buckow, „Monatsblätter der Gesellschaft für pommersche Geschichte und Altertumskunde” 1: 1934. [Google Scholar]
  5. Hanulanka D. , Sklepienia późnogotyckie na Śląsku, Wrocław 1971. [Google Scholar]
  6. Kąsinowska R., Architektura klasztorów cysterek, w: Sztuka Pomorza Zachodniego, Warszawa 1973. [Google Scholar]
  7. Pevsner N., Historia architektury europejskiej, t. 1, Warszawa 1979. [Google Scholar]
  8. Splittgerber Chr. , Das Klöster Buckow, „Unser Pommerland”, IX, Stettin 1924. [Google Scholar]

Downloads

Download data is not yet available.