W latach 1675-1864 Zgromadzenie Misji kierowało 27 seminariami diecezjalnymi w Polsce. Na przestrzeni blisko 200 lat ich liczba ulegała wahaniom (24-22), a ich udział w ogólnej liczbie seminariów diecezjalnych spadł z 75% w XVIII w. do 65% w XIX w. Ponieważ problematyka programu nauczania (ratio studiorum) i formacji intelektualnej absolwentów była już poruszana w innym artykule, w niniejszym opracowaniu podjęto próbę zbadania dwóch zagadnień: procesu formacji duchowej absolwentów oraz sposobu, w jaki byli oni przygotowywani do swojej roli duszpasterskiej. Autor bada życie religijne absolwentów, ich modlitewniki, tematykę konferencji religijnych, których słuchali w ramach programu nauczania, zwyczaje dotyczące spowiedzi i komunii świętej oraz uczestnictwo w specjalnych rekolekcjach (ich częstotliwość i tematyka). Absolwenci przygotowywali się do prowadzenia katechezy dla dzieci i dorosłych, wygłaszania kazań oraz nauczania parafian o ich udziale w życiu Kościoła (uczestniczenie we mszach, specjalnych nabożeństwach z obrzędami religijnymi, zapoznawanie z polskimi hymnami i pieśniami śpiewanymi w kościele). W artykule rozważono także teoretyczne aspekty formacji duszpasterskiej absolwentów, a także ich pierwsze praktyczne doświadczenia w nauczaniu i głoszeniu kazań. Badanie źródeł z archiwów seminaryjnych pozwala prześledzić mieszane reakcje wspólnoty Wincentyńskiej na nowe idee filozoficzne i teologiczne z Europy Zachodniej. Podczas gdy niektóre z nich były krytykowane i odrzucane, inne, takie jak jansenizm, pozostawiły ślad w formacji duszpasterskiej. Studium źródeł daje interesujący wgląd w kształtowanie się polskiej mentalności religijnej w XVIII i XIX wieku. W artykule poruszono także problemy związane z przekazywaniem absolwentom nauk duchowości wincentyńskiej, z naciskiem na opiekę nad biednymi, chorymi i społecznie potrzebującymi.