Skip to main navigation menu Skip to main content Skip to site footer
Nasza Przeszłość

Vol. 118 (2012): Our Past

Articles

Building of a church as a manifastation of social initiative in the end-stage of the People's Repulic of Poland (1983-1989) - on the example of Kielce diocese

  • Bruno Marek Wojtasik
DOI: https://doi.org/10.52204/np.2012.118.67-89  [Google Scholar]
Published: 2012-12-30

Abstract

Declaring martial law by gen. Jaruzelski in December 1981 resulted in a nation-wide breakdown of spontaneous civic initiatives, connected with the “Solidarity” movement. The incapacitated society became atomized and forced to cope with the difficulties of everyday life. However the Polish society was able to organize itself independently in at least one field – church building. This phenomenon has been happening all over the country – including the Kielce diocese. In the end-stage of communism (1983-1989) the building of 68 begun in this region. This number consisted of 56 churches and chapels, 9 belfries and 4 cemetery chapels. Moreover around 30 previous church constructions were continued to be built in the 1980’s. This movement was common both to people living in the villages and the city dwellers. Thousands volunteered to lay bricks, carry wood, raise funds, offer their cars as means of transport or cook meals for the builders. This united action of the bishops, priests, monks, nuns and lay people resulted in a unique paradox – the fastest development of church infrastructure (in a formally atheistic country) in the history of the Holy Cross region.

References

  1. lat służby kapłańskiej Bogu, Kościołowi i Ojczyźnie. Złoty Jubileusz Kapłaństwa prezbiterów wyświęconych 17 XII 1950 r., red. E. Chat, Kielce 2002, s. 450. [Google Scholar]
  2. Adamczuk L., Struktura organizacyjno-terytorialna Kościoła, [w:] Kościół katolicki w Polsce..., s. 120. [Google Scholar]
  3. Biernacki A., 25 lat wspólnej drogi. Z doświadczeń proboszcza w parafii Gorzków w latach 1983-2008, Gorzków 2008, s. 47. [Google Scholar]
  4. Borowiec H., Parafia Samsonów 1975-2002, mps pracy magisterskiej w Bibliotece Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, Lublin 2004, s. 36. [Google Scholar]
  5. Dudek A., Gryz R., Komuniści i Kościół w Polsce (1945-1989), Kraków 2006, s. 404-405. [Google Scholar]
  6. Dz. U. PRL 1985, nr 31, poz. 140. [Google Scholar]
  7. Dziennik Ustaw Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej 1984 (Dz. U. PRL), nr 35, poz. 185. [Google Scholar]
  8. Gryz R., Myszor J., Palimąka Stanisław (1933-1985). Kapłan diecezji kieleckiej, [w:] Leksykon duchowieństwa represjonowanego w PRL w latach 1945-1989. Pomordowani – więzieni – wygnani, t. 2, red. J. Myszor przy współudziale G. Żurka, Warszawa 2003, s. 212-213. [Google Scholar]
  9. Gryz R., Pozwolić czy nie? Władze PRL wobec budownictwa katolickich obiektów sakralnych w latach 1971-1980, Kielce 2007. [Google Scholar]
  10. Gryz R., Regulacje prawne budownictwa sakralnego w Polsce czasów komunizmu, mps artykułu udostępnionego przez autora, s. 6. [Google Scholar]
  11. Gumbrycht D., Obiekty sakralne, [w:] Kościół katolicki w Polsce 1918-1990. Rocznik statystyczny, red. L. Adamczyk, W. Zdaniewicz, Warszawa 1991, s. 198-199. [Google Scholar]
  12. Jagiełło N., Z historii naszej parafii..., cz. I, „Głos Jadwigi”, 2000, nr 2, s. 2. [Google Scholar]
  13. Jarosz D., Wokół patologii budownictwa mieszkaniowego w PRL w latach 1970-1989, [w:] Gospodarka i społeczeństwo w czasach PRL-u (1944-1989), red. E. Kościk, T. Głowiński, Wrocław 2007, s. 369. [Google Scholar]
  14. Jasiczek W., Poznaj historię swojej parafii, „Głos Jadwigi”, 2005, nr 1, s. 2. [Google Scholar]
  15. Katalog duchowieństwa i parafii diecezji kieleckiej 1985, Kielce 1985, s. 52. [Google Scholar]
  16. Katalog duchowieństwa i parafii diecezji kieleckiej 1999, Kielce 1999, s. 26. [Google Scholar]
  17. Katalog duchowieństwa i parafii diecezji kieleckiej 1999, s. 156-158. [Google Scholar]
  18. Krzelowska Z., Historia budowy kościoła parafialnego w Polichnie koło Chęcin 1981-1996, mps pracy magisterskiej w Bibliotece KUL, Lublin 2002, s. 18. [Google Scholar]
  19. Kucza-Kuczyński K., Architektura świątyń polskich przed milenium – i Europą, „Znak”, 1999, nr 8, s. 65-66. [Google Scholar]
  20. Luty J., Dzieje parafii Wierna 1933-2000, mps pracy magisterskiej w Bibliotece KUL, Lublin 2005, s. 87. [Google Scholar]
  21. Majka J., Socjologia parafii, Lublin 1971, s. 53-54. [Google Scholar]
  22. Michta M., Dzieje parafii Św. Józefa Robotnika w Kielcach w latach 1958-2006, Kielce 2007, mps pracy magisterskiej w Archiwum Uniwersytetu Jana Kochanowskiego w Kielcach, s. 28, 46. [Google Scholar]
  23. Miłujcie. III Synod diecezji kieleckiej, oprac. zbiorowe, Kielce 1992, s. 44-45. [Google Scholar]
  24. Mirt L., Doświadczenia zdobyte przy budowie kościołów w kontekście wyjątkowości regionów, [w:] VI Międzynarodowa Konferencja o Architekturze Sakralnej z cyklu „Kościoły naszych czasów” Sacro Expo 2007, Kielce 2007, s. 98. [Google Scholar]
  25. Nocoń Z., 60-lecie Diecezjalnej Komisji Artystyczno-Budowlanej, „Kielecki Przegląd Diecezjalny”, (KPD), 1977, nr 3, s. 114. [Google Scholar]
  26. Nocoń Z., Budownictwo sakralne w diecezji kieleckiej po drugiej wojnie światowej, [w:] Pamiętnik Świętokrzyski. Studia z dziejów kultury chrześcijańskiej, red. L. Kaczanowski, A. Massalski, D. Olszewski, J. Szczepański, Kielce 1991, s. 263-264. [Google Scholar]
  27. Paczkowski A., Wojna polsko-jaruzelska. Stan wojenny w Polsce 13 XII 1981-22 VII 1983, Kraków 2006, s. 90-114. [Google Scholar]
  28. Paulewicz M., Karkocha M., Parafia Polichno. Dzieje. Ludność. Architektura sakralna, Kielce 2006, s. 14, 20. [Google Scholar]
  29. Rabiej J., Wymiar społeczny współczesnych kościołów, [w:] IV Międzynarodowa Konferencja o Architekturze Sakralnej z cyklu „Kościoły naszych czasów” Sacro Expo 2005, Kielce 2005, s. 121. [Google Scholar]
  30. Spis duchowieństwa i parafii diecezji kieleckiej 1990, Kielce 1990, s. 69. [Google Scholar]
  31. Szczepański J., Sylwetki biskupów kieleckich, [w:] Pamiętnik Świętokrzyski..., s. 341. [Google Scholar]
  32. Szymecki S., Odezwa biskupa kieleckiego w sprawie funduszu na budowę nowych kościołów, KPD, 1984, nr 3, s. 174. [Google Scholar]
  33. Tkaczyk P., Parafia świętego Józefa Robotnika w Kielcach. 50 lat historii, Kielce 2008. [Google Scholar]
  34. Zieliński Z., Kościół w Polsce 1944-2002, Rado [Google Scholar]

Downloads

Download data is not yet available.