Przejdź do głównego menu Przejdź do sekcji głównej Przejdź do stopki

Tom 106 (2006): Nasza Przeszłość

Artykuły

Konflikt władz PRL z biskupem Tokarczukiem na tle budownictwa sakralnego

  • Sabina Bober
DOI: https://doi.org/10.52204/np.2006.106.279-300  [Google Scholar]
Opublikowane: 30.12.2006

Abstrakt

Problem budowy czy nawet remontów obiektów kościelnych, a zwłaszcza budowy nowych kościołów, był jednym z najtrudniejszych w czasach PRL. Po prostu inicjatywy kościelne w tym zakresie kłóciły się z określonymi przez reżim celami, z których jednym była ateizacja kraju. W tym celu władze prowadziły politykę "do ut des", czyli wydawania zgody na budowę kościoła w zamian za koncesję ze strony rządu. Biskup Tokarczuk unikał tego typu transakcji wiązanych, ale ze względu na brak obiektów sakralnych w swojej diecezji nieustannie składał wnioski o pozwolenie na budowę obiektów sakralnych, a gdy otrzymywał odpowiedź odmowną, zwykle nakazywał rozpoczęcie budowy bez zgody administracji. Nieustannie prowadziło to do konfliktów, nie zawsze między biskupem a władzami wojewódzkimi, ale często także z władzami centralnymi. Biskup Tokarczuk był uważany przez władze PRL za człowieka nierespektującego prawa, stale przejawiającego opozycyjną postawę wobec polskiego systemu politycznego. Wiele inicjatyw udało mu się zrealizować dzięki poparciu społeczeństwa i księży, którzy byli zdeterminowani do podejmowania wysiłku w związku z tymi inicjatywami. W latach 1966-1990 wybudowano łącznie 332 kościoły i kaplice. Projekt inwestycyjny przewidywał 456 obiektów, z czego zrealizowano 72%. W historii PRL tylko w diecezji przemyskiej zrealizowano inicjatywę kościelną na taką skalę, ale nie tylko nie uzyskała ona zgody władz, ale była stale kontestowana na wszelkie możliwe sposoby, łącznie z karaniem księży i świeckich zaangażowanych w budowę. Nie można jednak pominąć jednej szczególnej okoliczności: władze państwowe nie zawsze były konsekwentne do końca w stosowaniu restrykcji wobec Kościoła. W dużej mierze ułatwiało to inwestycje podejmowane przez biskupa Tokarczuka.

Bibliografia

  1. Bar J., Szal A., Nowe kościoły w diecezji przemyskiej 1990, Przemyśl 1991. [Google Scholar]
  2. Bełch K., Dynamika przemian zachowań religijno-moralnych w warunkach tworzenia nowych parafii. Studium socjologiczne na przykładzie diecezji przemyskiej w latach 1966-1985, Przemyśl 1990. [Google Scholar]
  3. Bełch K., Starania duszpasterskie arcybiskupa Ignacego Tokarczuka, w: Arcybiskup Ignacy Tokarczuk w oczach społeczeństwa, opr. J. Zimny, Sandomierz 2003. [Google Scholar]
  4. Bober S., Persona non grata. Biskup Ignacy Tokarczuk i władze PRL, Lublin 2005. [Google Scholar]
  5. Dominiczak H., Organy bezpieczeństwa PRL w walce z Kościołem katolickim 1944-1990 w świetle dokumentów MSW, Warszawa 2000. [Google Scholar]
  6. Raina P., Kościół w PRL. Kościół katolicki a państwo w świetle dokumentów, Poznań 1995. [Google Scholar]
  7. Szareyko H., Współdziałanie społeczności wiejskich przy nielegalnej budowie obiektów sakralnych w diecezji przemyskiej w latach 1966-1980, Warszawa 1994. [Google Scholar]
  8. Szypuła A., Historia nowych kościołów w diecezji przemyskiej 1966-1993, t. 4, Rzeszów 1998. [Google Scholar]
  9. Tokarczuk I., Kazania pod specjalnym nadzorem, Marki 1998. [Google Scholar]
  10. Zieliński Z., Kościół w Polsce 1944-2002, Radom 2003. [Google Scholar]

Downloads

Download data is not yet available.