Przejdź do głównego menu Przejdź do sekcji głównej Przejdź do stopki
Nasza Przeszłość

Tom 123 (2015): Nasza Przeszłość

Artykuły

Przełożone klasztoru bernardynek pw. św. Agnieszki w Krakowie

  • Hermina Święch
DOI: https://doi.org/10.52204/np.2015.123.113-132  [Google Scholar]
Opublikowane: 30.06.2015

Abstrakt

Dzieje podkrakowskiego klasztoru Św. Agnieszki na Stradomiu sięgają 1453 r. i wiążą się z kaznodziejską działalnością w Krakowie św. Jana Kapistrana, który podczas swego pobytu pod Wawelem przyjął do Trzeciego Zakonu św. Franciszka kilka niewiast. Zamieszkały one w domu przed Bramą Mikołajską i zaczęły prowadzić życie wspólnotowe w oparciu o regułę Trzeciego Zakonu, zatwierdzoną przez papieża Mikołaja IV i składane śluby czystości i posłuszeństwa. Dzięki wsparciu kasztelana sandomierskiego Jana Hinczy z Rogowa rozpoczęto na Stradomiu wznoszenie dla nich drewnianego klasztoru i kościoła p.w. św. Agnieszki, których budowę ukończono w 1459 r. Klasztor istniał do 1788 r., kiedy w wyniku kasaty, siostry przeniesiono do konwentu pw. św. Józefa przy ul. Poselskiej. Na czele wspólnoty bernardynek stała matka przełożona, której kadencja wynosiła trzy lata. Elekcja przełożonej odbywała się w obecności prowincjała bernardynów oraz towarzyszących mu zakonników, najczęściej kustosza stradomskiego konwentu oraz spowiednika zakonnic. Zgodnie z uchwałami kapituł bernardyńskich na najwyższy urząd klasztorny mogła zostać wybrana zakonnica, która miała ukończony wymagany wiek – czterdzieści lub trzydzieści lat, od dnia jej profesji upłynęło osiem lub też pięć lat oraz nie mogła pochodzić z innego konwentu. Czynne prawo wyborcze przysługiwało bernardynce, która przeżyła w zakonie przynajmniej trzy lata. Zachowana metryka z klasztoru Św. Agnieszki pozwala ustalić przełożone począwszy od 1651 r., kiedy urząd objęła Katarzyna Prudencja Maciejowska. Wiele nazwisk matek, zawierają źródła o charakterze finansowym, m.in. księgi, w których notowano wpływające do klasztornej kasy prowizje od kapitałów. Do obowiązków przełożonej należało dbanie o wspólnotę, nadzór nad sprawami finansowymi, prowadzenie klasztornych ksiąg, troska o stan pomieszczeń klasztornych i prowadzenie prac remontowych. Zabiegając o sprawy dnia codziennego przełożone nie zapominały o swym głównym powołaniu, rozwijaniu pobożności i zakonnej gorliwości.

Bibliografia

  1. Bieniarzówna J., Noskowski Łukasz (właściwie Łukasz z Noskowa) h. Nałęcz, [w:] Polski słownik biograficzny, t. 23 [red. E. Rostworowski], Wrocław 1978, s. 225-226. [Google Scholar]
  2. Borkowska M. OSB, Leksykon zakonnic polskich epoki przedrozbiorowej, t. 2: Polska Centralna i Południowa, Warszawa 2005. [Google Scholar]
  3. Borkowska M., OSB, Łatanie pamięci czyli rzecz o klasztornym kronikarstwie retrospektywnym. „Znak” R. 47, 1995, nr 5. [Google Scholar]
  4. Czwojdrak B., Rogowscy herbu Działosza – podskarbiowie królewscy. Studium z dziejów możnowładztwa w drugiej połowie XIV i w XV w, Katowice 2002. [Google Scholar]
  5. Daniluk M., Encyklopedia Instytutów życia konsekrowanego i stowarzyszeń życia apostolskiego. Lublin 2000. [Google Scholar]
  6. Dobrowolski M. N., Kościół i klasztor Św. Agnieszki w Krakowie, [w:] Biblioteka Krakowska, t. 34, Kraków 1906. [Google Scholar]
  7. Gąsior R. , T. Matula, Szkoła Sióstr Prezentek w Krakowie w latach 1627-1918. Lublin 1998. [Google Scholar]
  8. Gąsior R., Pozwoliła się prowadzić Duchowi Świętemu. Kraków 2005. [Google Scholar]
  9. Gąsiorowska P., Początki klasztoru Św. Agnieszki (bernardynek) w Krakowie. Rekonesans badawczy, [w:] Mendykanci w średniowiecznym Krakowie, red. K. Ożóg, T. Gałuszka, A. Zajchowska, Kraków 2008. [Google Scholar]
  10. Grudziński K., Jarocki Franciszek, [w:] Słownik polskich pisarzy franciszkańskich (Bernardyni i franciszkanie śląscy. Franciszkanie konwentualni, klaryski zgromadzenia III reguły), red. H. E. Wyczawski, Warszawa 1981, s. 190-191. [Google Scholar]
  11. Gustaw R., Kaczmarczyk K., Katalog archiwum klasztoru sióstr bernardynek przy kościele św. Józefa w Krakowie, „Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne”, t. 20, nr 4, 1970, s. 5-94. [Google Scholar]
  12. Kachel J., Bernardyni 1453-2003 kapłani i bracia zakonni prowincji polskich oraz kustodii św. Michała na Ukrainie, t. 5. Warta 2004. [Google Scholar]
  13. Kantak K. J., Bernardyni polscy, t. 1, Kraków 1933. [Google Scholar]
  14. Kantak K., Sylwetki bernardynów poznańskich. Innocenty z Kościana. „Kronika Miasta Poznania”, R. 7, nr 1., 1929, s. 39-51. [Google Scholar]
  15. Kiryk F., Melsztyński Spytek h. Leliwa (zm. ok. 1503), [w:] Polski słownik biograficzny, t. 20, [red. E. Rostworowski], Wrocław 1975. [Google Scholar]
  16. Kochowski W., Lata potopu 1655-1657, opr. L. Kukulski, Warszawa 1966. [Google Scholar]
  17. Kośmiński S., Słownik lekarzów polskich obejmujący oprócz krótkich życiorysów lekarzy Polaków oraz cudzoziemców w Polsce osiadłych, dokładną bibliografię lekarską polską od czasów najdawniejszych aż do 1885, Warszawa 1888. [Google Scholar]
  18. Kronika bernardynek lubelskich 1618-1885, opr. A. Szylar, Lublin 2009. [Google Scholar]
  19. Krótka Kronika Zakonu Braci Mniejszych część druga (1453-1517), przeł. Żuchowski K., „Przegląd Kalwaryjski”, t. 13, 2009. [Google Scholar]
  20. [Laberschek] J., Melsztyn, [w:] Słownik historyczno-geograficzny województwa krakowskiego w średniowieczu, cz. 4. Kraków 2006/2014, s. 220-221, 249, 252. [Google Scholar]
  21. Migdał B., Bernardynki, [w:] Encyklopedia katolicka, t. 2, Lublin 1976, kol. 315. [Google Scholar]
  22. Murawiec W., Połaniecki Jan Kapistran Jan Kanty h. Strzemię, [w:] Słownik polskich pisarzy franciszkańskich: Bernardyni i Franciszkanie Śląscy, Franciszkanie Konwentualni, Klaryski oraz Zgromadzenia III Reguły, Warszawa 1981, s. 395- 396. [Google Scholar]
  23. Niesiecki K., Herbarz polski, t. 9, Lipsk 1842. [Google Scholar]
  24. Pinocci Hieronim, anagramy: Nicephorus, Nicoymius, Poliarco Micigno, h. Nałęcz odmienny (1612-1676), [w:] Polski słownik biograficzny, t. 26, [red. E. Rostworowski], Wrocław 1981, s. 341-343. [Google Scholar]
  25. Pociecha W., Boner Seweryn, [w:] Polski słownik biograficzny, t. 2, red. Konopczyński W. , Kraków 1936, s. 300-301. [Google Scholar]
  26. Szylar A., Konwent bernardynek lubelskich w świetle kroniki klasztornej, „Nasza Przeszłość” t. 110, 2008, s. 35-106. [Google Scholar]
  27. Wadding L., Annales Minorum seu Trium Ordinum a S. Francisco institutorum A. R. P. […] hiberno S. T. Lectore Jubilato et Ordinis Chronologo, t. 13, Quaracchi 1932. [Google Scholar]
  28. Wyczawski H. E., Kraków – Św. Agnieszka, [w:] Klasztory bernardyńskie w Polsce w jej granicach historycznych, red. H. E. Wyczawski, Kalwaria Zebrzydowska 1985. [Google Scholar]
  29. Wyczawski H. E., OFM, Wiltawski (Wildawski, Wiltanowski, Wyltawski) Wiktoryn. [w:] Słownik polskich pisarzy franciszkańskich: Bernardyni i Franciszkanie Śląscy, Franciszkanie Konwentualni, Klaryski oraz Zgromadzenia III Reguły, Warszawa 1981, s. 521. [Google Scholar]
  30. Wypisy źródłowe do dziejów Wawelu, t. 11, cz. 2, 1530-1533, opr. B. Przybyszewski, nr 386, Kraków 1986, s. 5-6. [Google Scholar]
  31. Wypisy źródłowe do dziejów Wawelu, t. 12, cz. 3, 1542-1545, opr. B. Przybyszewski, Kraków 1997, nr 1392. [Google Scholar]
  32. Zakony św. Franciszka w Polsce w latach 1772-1970, cz. 1: Zgromadzenia męskie i żeńskie oraz klasztory klauzurowe, red. J. Bar, Warszawa 1978. [Google Scholar]

Downloads

Download data is not yet available.