W artykule zaprezentowano wybrane źródła stanowiące materiał dokumentacyjny związany z obradami rządowo-episkopalnej Komisji Wspólnej z 25 I 1988 r. Ta forma uzgadniania stanowisk w wielu kwestiach związanych z relacjami państwowo-kościelnymi, w tym także wkraczających często w dziedziny definiowane jako ściśle polityczne, została reanimowana, po długiej przerwie trwającej od 1967 r., dopiero we wrześniu 1980 r. Edytowany protokół przechowywany jest jako oryginał w Archiwum Akt Nowych, w zespole Urząd do Spraw Wyznań i oznaczony sygnaturą 115/26. Pierwszą część materiałów źródłowych stanowią wypowiedzi obu referentów, zawierające szczegółowe dane ilustrujące liczebność emigracji ludzi młodych, jej kierunki i strukturę. Wśród poruszonych kwestii przedstawiciele MSZ i MSW nie koncentrowali się na przyczynach wyjazdów, sięgających wg urzędowych danych 740 tys. osób. Raczej zwracali uwagę na warunki pobytu oferowane emigrantom z Polski, oddziaływanie służb specjalnych wobec przybyszów, a nawet zjawiska patologiczne związane z podejmowaną przez naszych rodaków działalnością. Bolączką ostatnich lat PRL stały się ucieczki osób wykształconych, ogromne straty budżetowe, wobec braku zauważalnego trendu wzrostowego jeśli chodzi o powroty. W drugiej części protokołu zawarta jest relacja z dyskusji przedstawicieli obu stron Komisji Wspólnej. Biskupi wskazywali na pogarszające się warunki egzystencji w Polsce, brak perspektyw godnego życia, ideologiczne utrudnienia wobec duszpasterstwa ukierunkowanego na środowiska emigracyjne. Wśród uwarunkowań natury psychologicznej wymieniano lęk przed represjami występujący u osób rozważających powrót do kraju z własnym dorobkiem.