W przypadkach wskazanych w ustawie sąd może z powołaniem się na przepisy art. 928–930 k.c. wyłączyć spadkobiercę od dziedziczenia albo sam spadkodawca może pozbawić osobę uprawnioną prawa do zachowku (art. 1008 k.c.). Przyczyny pozbawienia korzyści ze spadku dla niegodności dziedziczenia i wydziedziczenia są zróżnicowane poza przypadkiem dopuszczenia się przestępstwa. Ustalenia, czy konkretne przestępstwo uzasadnia wyłączenie od dziedziczenia, dokonuje się na podstawie ustawowych kryteriów, odmiennych dla tych dwóch zdarzeń cywilnoprawnych. W przypadku niegodności dziedziczenia jest to kryterium „ciężkości przestępstwa” oraz wymóg dopuszczenia się przestępstwa „przeciwko spadkodawcy”. Obydwa zwroty rodzą trudności interpretacyjne i nie wypracowano dotychczas ani w literaturze, ani w orzecznictwie jednolitego poglądu odnośnie ich rozumienia. Wątpliwości dotyczą także rozumienia kryteriów pozwalających na ocenę przestępstwa w kontekście przyczyn wydziedziczenia – w szczególności niejednolicie rozumiane jest w doktrynie pojęcie „osoby najbliższej spadkodawcy”. Różnice dotyczą także określenia katalogu przestępstw – przyczyn pozbawienia prawa do zachowku. Zgodnie natomiast przyjmuje się, że wprawdzie kryterium w postaci określenia w art. 1008 pkt 2 k.c. przedmiotu ochrony wywołuje jednoznaczne skojarzenia z typologią przestępstw w kodeksie karnym, nie powinno jednak oznaczać „prostego” odniesienia” do odpowiednich rozdziałów w kodeksie karnym ze względu na charakterystyczny dla wielu przestępstw złożony przedmiot ochrony.