Przejdź do głównego menu Przejdź do sekcji głównej Przejdź do stopki
Wrocławski Przegląd Teologiczny

Tom 27 Nr 1 (2019): Jan Paweł II

Kultura

„On jeden nieśmiertelny, prosty i boski” – romantyczna symbolika krzyża w Renesansowym psałterzu Karola Wojtyły

DOI: https://doi.org/10.34839/wpt.2019.27.1.151-179  [Google Scholar]
Opublikowane: 10.07.2019

Abstrakt

Krzyż jest jednym z najważniejszych motywów twórczości poetyckiej Karola Wojtyły i papieskiego nauczania. Artykuł analizuje symbolikę krzyża obecną w sonetach wchodzących w skład Renesansowego psałterza Karola Wojtyły w perspektywie romantycznej. Szczególnie istotne są tu inspiracje Wojtyły twórczością Zygmunta Krasińskiego i Cypriana Norwida. Autor znał Nie-Boską komedię, Irydiona oraz Promethidion, a także Nowe Średniowiecze Mikołaja Bierdiajewa – te młodzieńcze doświadczenia lekturowe pozostawiły wyraźny ślad w analizowanych sonetach, widoczny między innymi w symbolice krzyża. Idee Krasińskiego pobrzmiewają szczególnie wyraźnie w ostatnim sonecie, ukazującym dialog trzech kolumn pośród ruin starożytnego świata, mimo że wyraz „krzyż” nie został tam w ogóle użyty. Z Promethidiona z kolei Wojtyła zaczerpnął ideę krzyża jako zasady jedności świata – krzyża, który umożliwia zespolenie w jedno żywiołu pogańskiego i chrześcijańskiego, pierwiastka gotyckiego i renesansowego.

Bibliografia

  1. BERNACKI M., Słowiańska Pieśń Miłości – o funkcji poety i poezji w „Sonetach – Zarysach” Karola Wojtyły, [w:] Karol Wojtyła – poeta, red. J. GŁAŻEWSKI i W. SADOWSKI, Warszawa 2006, s. 171–178. [Google Scholar]
  2. BIERDIAJEW M., Nowe Średniowiecze, przeł. M. REUTT, Warszawa 1936. [Google Scholar]
  3. BIERDIAJEW M., Sens twórczości. Próba usprawiedliwienia człowieka, przeł. H. PAPROCKI, Kęty 2001. [Google Scholar]
  4. Chrystus w literaturze polskiej, red. P. NOWACZYŃSKI, Lublin 2001. [Google Scholar]
  5. CIESZKOWSKI A., Prolegomena do historiozofii, Bóg i palingeneza oraz Mniejsze pisma filozoficzne z lat 1838–1842, wstępem poprzedził A. WALICKI, oprac. J. GAREWICZ i A. WALICKI, Warszawa 2014. [Google Scholar]
  6. CIEŚLAK S., Sylwetka duchowa Cypriana Norwida, Warszawa 2013. [Google Scholar]
  7. CZARTORYSKA I., Myśli różne o sposobie zakładania ogrodów, Puławy 2009. [Google Scholar]
  8. DĄBROWSKA J., Aluzje literackie w poezji Karola Wojtyły na przykładzie „Renesansowego psałterza”, [w:] Karol Wojtyła – poeta, pod red. J. GŁAŻEWSKIEGO i W. SADOWSKIEGO, Warszawa 2006, s. 165–170. [Google Scholar]
  9. DUDA K., Wolność, twórczość i kultura w myśli Mikołaja Bierdiajewa, Kraków 2015. [Google Scholar]
  10. DZIEDZIC S., Romantyk Boży, Kraków 2014. [Google Scholar]
  11. Filozofia w kulturach krajów słowiańskich, red. A. L. ZACHARIASZ, Z. STACHOWSKI, Rzeszów 2007. [Google Scholar]
  12. HALKIEWICZ-SOJAK G., Pejzaż w historiozoficznej wizji Krasińskiego, „Ethos” 2001 nr 4, s. 130–144. [Google Scholar]
  13. JUSIAK J., Mikołaj Bierdiajew i kreacjonistyczna wizja eschatonu, [w:] Filozofia w kulturach krajów słowiańskich, pod red. A. L. ZACHARIASZA, Z. STACHOWSKIEGO, Rzeszów 2007, s. 405–416. [Google Scholar]
  14. Karol Wojtyła – poeta, red. J. GŁAŻEWSKI i W. SADOWSKI, Warszawa 2006. [Google Scholar]
  15. KOTLARCZYK J., KOTLARCZYK-MROZOWA J., MRÓZ-KRYSTA J., Wadowickie teatry, teatrzyki i idee Mieczysława Kotlarczyka, „Wadoviana. Przegląd historyczno-kulturalny” 2015 nr 18, s. 165–197. [Google Scholar]
  16. KOTLARCZYK M., WOJTYŁA K., O Teatrze Rapsodycznym: 60-lecie powstania Teatru Rapsodycznego, wstęp i oprac. J. POPIEL, wybór tekstów T. MALAK i J. POPIEL, Kraków 2001. [Google Scholar]
  17. KRASIŃSKI Z., Dzieła zebrane, t. 1: Wiersze, oprac. M. SZARGOT, Toruń 2017. [Google Scholar]
  18. KRASIŃSKI Z., Dzieła zebrane, t. 2: Poematy, oprac. M. SZARGOT, Toruń 2017. [Google Scholar]
  19. KRASIŃSKI Z., Dzieła zebrane, t. 3: Dramaty I, oprac. M. BIZIOR-DOMBROWSKA, Toruń 2017. [Google Scholar]
  20. KRASIŃSKI Z., Irydion, oprac. W. KUBACKI, Wrocław 1967. [Google Scholar]
  21. KRASIŃSKI Z., Listy do Delfiny Potockiej, oprac. i wstępem poprzedził Z. SUDOLSKI, t. II, Warszawa 1975. [Google Scholar]
  22. KRASIŃSKI Z., Listy do Konstantego Gaszyńskiego, oprac. Z. SUDOLSKI, Warszawa 1971. [Google Scholar]
  23. KRASIŃSKI Z., Listy do ojca, oprac. S. PIGOŃ, Warszawa 1963. [Google Scholar]
  24. KRASIŃSKI Z., Listy do Stanisława Małachowskiego, oprac. Z. SUDOLSKI, Warszawa 1979. [Google Scholar]
  25. KRASIŃSKI Z., Nie-Boska komedia, oprac. M. GRABOWSKA, wstęp M. JANION, Wrocław 1974. [Google Scholar]
  26. KRZEMIŃSKA M., Synteza różnych kategorii i wzorów kultury we wczesnych sonetach Karola Wojtyły, [w:] Karol Wojtyła – poeta, pod red. J. GŁAŻEWSKIEGO i W. SADOWSKIEGO, Warszawa 2006, s. 157–164. [Google Scholar]
  27. LEGUTKO G., Poszukiwanie sensu słowa, sztuki i artysty… Jan Paweł II (Karol Wojtyła) a Cyprian Norwid, [w:] Słowo – myśl – ethos w twórczości Jana Pawła II, red. Z. TRZASKOWSKI, Kielce 2005, s. 289–315. [Google Scholar]
  28. LESZCZYŃSKA B., Polski „Krzyż Dziejów” w twórczości wielkich romantyków, „Miscellanea Anthropologica et Sociologica” 13, s. 63–88. [Google Scholar]
  29. MOCHOŃ M., Przepowiadanie prawdy i piękna w sonetach Karola Wojtyły, [w:] Słowo – myśl – ethos w twórczości Jana Pawła II, red. Z. TRZASKOWSKI, Kielce 2005, s. 29–40. [Google Scholar]
  30. NORWID C., Dzieła wszystkie IV. Poematy 2, oprac. S. SAWICKI, P. CHLEBOWSKI, Lublin 2011. [Google Scholar]
  31. NORWID C., Pisma wszystkie, t. 1. Wiersze. Część pierwsza, oprac. J. W. GOMULICKI, Warszawa 1971. [Google Scholar]
  32. PYCZEK W., Motywy pasyjne w liryce wielkich romantyków. Mickiewicz – Słowacki – Krasiński, Lublin 2008. [Google Scholar]
  33. RATUSIŃSKI P., Wiara romantyków polskich, Trembowla 1930. [Google Scholar]
  34. SIENNICKI J., Logika dziejów. Zygmunta Krasińskiego chrześcijańska wizja historii, „Ethos” 2001 nr 4, s. 87–97. [Google Scholar]
  35. Słowo – myśl – ethos w twórczości Jana Pawła II, red. Z. TRZASKOWSKI, Kielce 2005. [Google Scholar]
  36. SUDOLSKI Z., Chrystus Zygmunta Krasińskiego. Wymowa poetyckich transfiguracji motywu krzyża, [w:] Chrystus w literaturze polskiej, red. P. NOWACZYŃSKI, Lublin 2001, s. 225–253. [Google Scholar]
  37. SZARGOT M., Ziemia rozdziału – niebo połączenia. O liryce Zygmunta Krasińskiego, Katowice 2000. [Google Scholar]
  38. WEIGEL G., Świadek nadziei, Kraków 2000. [Google Scholar]
  39. WOJTYŁA K., Poezje – dramaty – szkice, wstęp M. SKWARNICKI, Kraków 2004. [Google Scholar]
  40. WOJTYŁA K., Poezje – Poems, Kraków 1998. [Google Scholar]
  41. WÓJCIK K., Cyprian Norwid w świecie idei Karola Wojtyły, „Ethos” 2002, nr 3/4, s. 250–270. [Google Scholar]
  42. ZAJĄCZKOWSKI R., Głos prawdy i sumienie: Kościół w pismach Cypriana Norwida, Toruń 2012. [Google Scholar]
  43. ZAMĄCIŃSKA D., Słynne – nieznane. Wiersze późne Mickiewicza, Słowackiego, Norwida, Lublin 1985. [Google Scholar]
  44. ZIOMEK J., Retoryka opisowa, Warszawa 1990. [Google Scholar]

Downloads

Download data is not yet available.