Abstrakt
Polski filozof romantyczny August Cieszkowski pisał traktat egzegetyczny i zarazem historiozoficzny – Ojcze nasz, komentarz do Modlitwy Pańskiej, oparty na interpretacji setek wersetów biblijnych. Poloniści wskazywali na wartości literackie tego tekstu, a to implikuje kwestię wyobraźni autora. W artykule uwzględniono eksplicytnie wyrażony przez filozofa oraz implikowany jego tekstem pogląd na temat wyobraźni. W końcowej części artykułu opisano niektóre cechy wyobraźni odzwierciedlone w traktacie. Dzieło Cieszkowskiego ma wiele wspólnego z poezją wieszczów, autor traktuje ich jako proroków (za takich uważa również uczonych). Mimo to nie ma w tekście obszerniejszych stwierdzeń na temat wyobraźni – podstawowej w wypadku poezji. Nawet padają sporadyczne uwagi marginalizujące tę władzę duchową. Są za to stwierdzenia o wartości wypowiedzi, które przez poruszenie uczuć prowadzą człowieka do Boga. To kazania oraz pieśni kościelne. Niejeden fragment Ojcze nasz retoryką zbliża się do takich kaznodziejskich paradygmatów. Kategoria wyobraźni teologicznej w analizie Ojcze nasz pozwala uznać typ wyobraźni autora za ewidentnie teologiczny. Potwierdza spostrzeżeniową funkcję wyobraźni opartą na wierze – historia jest odczytywaniem przez treści Objawienia Bożego. Interpretatywna zdolność zmierza do proklamowania „Ducha Świętego Króla wiekuistego”. Zaangażowanie etyczne znamionuje kognitywną rolę wyobraźni. Dyskurs ciągle oscyluje między „już” a „jeszcze nie” ery Ducha Świętego.
Bibliografia
A.N., List drugi jawny do Autora dzieła Ojcze nasz, „Krzyż a Miecz” 24 (1850), s. 189–190.
Chrzanowski I., Ojcze nasz Augusta Cieszkowskiego, Warszawa–Kraków [b.r.w.].
Cieszkowski A., Ojcze nasz, t. 1–3, Poznań 1922–1923.
Cieszkowski A., Prolegomena do historiozofii, Bóg i palingeneza oraz Mniejsze pisma filozoficzne z lat 1838–1842, oprac. J. Garewicz, A. Walicki, Warszawa 1972.
Dąbrowski E., Pojęcie Trójcy Świętej u Augusta Cieszkowskiego, „Przegląd Teologiczny” 2 (1927), s. 119–141, 3 (1927), s. 288–306.
Gapczyński T., Cieszkowskiego Ojcze nasz (tom 3) wobec nauki Kościoła katolickiego, odb. z „Przeglądu Kościelnego” 4 (1903).
Hegel G.W.F., Encyklopedia nauk filozoficznych, tłum. S.F. Nowicki, Warszawa 1990.
Herder J.G., Gaje krytyczne, czyli rozważania dotyczące nauki i sztuki piękna podane według nowszych pism, tłum. M. Jaroszewski, [w:] tegoż, Wybór pism, oprac. T. Namowicz, Wrocław–Warszawa 1987, s. 40–58.
Hozakowski W., August Cieszkowski. Ojcze nasz. Wezwanie, „Dziennik Poznański” 1900, nr 271–275.
J.R., List jawny do Autora dzieła Ojcze nasz, „Krzyż a Miecz” 3 (1850), s. 21–33.
Krasiński Z., Listy do Augusta Cieszkowskiego, Edwarda Jaroszyńskiego, Bronisława Trentowskiego, oprac. Z. Sudolski, t. 1–2, Warszawa 1988.
Krasiński Z., Listy do Delfiny Potockiej, oprac. Z. Sudolski, t. 1–3, Warszawa 1975.
Kubski G., Królestwo Boże w romantycznych interpretacjach. August Cieszkowski, Walerian Serwatowski, Poznań 1995.
Kubski G., Wieszcze modlitwy filozofów („Ojcze nasz” Augusta Cieszkowskiego i „Panteon wiedzy ludzkiej” Bronisława Trentowskiego”), [w:] Religie i religijność w literaturze i kulturze romantyzmu, E. Kasperski, O. Krysowski (red.), Warszawa 2008, s. 127–146.
McIntire J., Faith, Theology and Imagination, Edinburgh 1987.
Pieróg S., Modlitwa jako ideologia. Próba interpretacji Ojcze nasz Augusta Cieszkowskiego, [w:] August Cieszkowski. W setną rocznicę śmierci, B. Markiewicz, S. Pieróg (red.), Warszawa 1996, s. 115–126.
Schelling F.W.J., Filozofia sztuki, tłum. K. Krzemieniowa, Warszawa 1983.
Schelling F.W.J., System idealizmu transcendetalnego, tłum. K. Krzemień, oprac. M.J. Siemek, Warszawa 1979.
Scott Scribner F., Bluźnierczy monolog. Technologia i metafizyka wyobraźni w Światowiekach Schellinga, tłum. I. Michalska, „Kronos” 1–2 (2009), s. 213–224.
Solger K.W.F., Erwin. Cztery rozmowy o pięknie i sztuce, tłum. K. Krzemień, [w:] Pisma teoretyczne niemieckich romantyków, wyb. i oprac. T. Namowicz, Wrocław–Warszawa 2000, s. 546–570.
Tatarkiewicz W., Dzieje sześciu pojęć, Warszawa 1976.
Tatarkiewicz W., Historia estetyki, t. 3: Estetyka nowożytna, Wrocław–Warszawa–Kraków 1967.
Wawrzynowicz A., Ojcze nasz jako projekt praktycznej realizacji idei historiozofii Cieszkowskiego, „Kronos” 1–2 (2009), s. 308–326.
Wicks J., Wprowadzenie do metody teologicznej, tłum. J. Ożóg, Kraków 1995.
X.Y.S., O trzeciej epoce plemienia ludzkiego, „Tygodnik Kościelny” 4 (1850), s. 25–30.
Downloads
Download data is not yet available.
