Przejdź do głównego menu Przejdź do sekcji głównej Przejdź do stopki
Językoznawstwo baner

Nr 3/24 (2025)

Artykuły

Antropocentryzm jako wykładnik relacji homo-animal (na podstawie polskich i rosyjskich frazeologizmów z zoonimem koza)

DOI: https://doi.org/10.25312/j.9821  [Google Scholar]
Opublikowane: 07.10.2025

Abstrakt

Artykuł omawia zjawisko antropocentryzmu jako kluczowego czynnika kształtującego językowy obraz relacji między człowiekiem a zwierzęciem. Analiza polskich i rosyjskich frazeologizmów z komponentem koza/коза pokazuje, że zwierzęta wykorzystywane są jako symbole negatywnej oceny człowieka – jego wyglądu, zachowania czy cech intelektualnych. Frazeologia animalistyczna ujawnia asymetryczny charakter relacji homo–animal, oparty na dominacji i instrumentalnym traktowaniu fauny, w którym człowiek przypisuje zwierzętom własne wady, jednocześnie utrwalając przekonanie o swojej wyższości.

Bibliografia

  1. Bakke M. (2011), Studia nad zwierzętami. Od aktywizmu do akademii i z powrotem?, „Teksty Drugie”, nr 3(129), s. 193–204. [Google Scholar]
  2. Grabowska B. (2014), Zmiany relacji człowiek–zwierzę, czyli cena postępu, „Kultura i Wartości”, nr 2(10), s. 105–120. [Google Scholar]
  3. Karłowicz J., Kryński A.A., Niedźwiedzki W. (red.) (1900–1927), Słownik języka polskiego, t. I–VIII, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy. [Google Scholar]
  4. Kempf Z. (1985), Wyrazy gorsze dotyczące zwierząt, „Język Polski”, t. LXV, s. 125–144. [Google Scholar]
  5. Kłosińska A., Sobol E., Stankiewicz A. (oprac.) (2009), Wielki słownik frazeologiczny PWN z przysłowiami, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN. [Google Scholar]
  6. Krzyżanowski J. (red.) (1969–1978), Nowa księga przysłów i wyrażeń przysłowiowych polskich, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy. [Google Scholar]
  7. Lejman J. (2013), Filozoficzne źródła naszego stosunku do zwierząt. O aksjologicznym statusie zwierząt i ludzi, „Ethos. Kwartalnik Instytutu Jana Pawła II KUL”, t. 26, nr 2(102), s. 67–95. [Google Scholar]
  8. Lovejoy A.O. (2009), Wielki łańcuch bytu. Studium historii pewnej idei, Gdańsk: Słowo/obraz Terytoria. [Google Scholar]
  9. Orlik P. (2017), Przekraczanie tradycji przyznawania człowiekowi uprzywilejowanej pozycji wobec zwierząt w aktach uobecniania indyferencji, „Filozofia Publiczna i Edukacja Demokratyczna”, t. 6, nr 1, s. 109–128. [Google Scholar]
  10. Pajdzińska A. (2017), Śmiercią jakby płytszą nie umierają, ale zdychają zwierzęta (obraz zwierząt w polszczyźnie na tle ustaleń nauk przyrodniczych), „Etnolingwistyka”, t. 29, s. 135–148. [Google Scholar]
  11. Saunders N.J. (1996), Dusze zwierząt, Warszawa: Świat Książki. [Google Scholar]
  12. Ustawa z dnia 21 sierpnia 1997 r. o ochronie zwierząt (Dz.U. z 1997 r., nr 111, poz. 724). [Google Scholar]
  13. Wawrzaszek A. (2021), Mleko kozie – wartości odżywcze, wpływ na zdrowie, zastosowanie. Jakie są korzyści z picia mleka koziego?, https://zywienie.medonet.pl/produkty-spozywcze/nabial/mleko-kozie-wartosci-odzywcze-wplyw-na-zdrowie-zastosowanie/3g3127y [dostęp: 14.08.2023]. [Google Scholar]
  14. Wielki słownik języka polskiego (b.r.), hasło: antropocentryzm, https://wsjp.pl/szukaj/podstawowe/wyniki?szukaj=antropocentryzm [dostęp: 12.01.2023]. [Google Scholar]
  15. Wysoczański W. (2005), Językowy obraz świata w porównaniach zleksykalizowanych na materiale wybranych języków, Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego. [Google Scholar]
  16. Zgółkowa H. (1994–2005), Praktyczny słownik współczesnej polszczyzny, t. 1–50, Poznań: Wydawnictwo Kurpisz. [Google Scholar]
  17. Гурбиш E. (1982), Cопоставительный анализ анималистической паремиологии русского и польского языков. Диссертация кандидата филологических наук, Ленинград./Gurbish E. (1982), Copostavitel'nyi analiz animalisticheskoi paremiologii russkogo i pol'skogo yazykov. Dissertatsiya kandidata filologicheskikh nauk, Leningrad. [Google Scholar]
  18. Даль В. (2006), Tолковый словарь живого великорусского языка, т. 1–4, Mосква: Русский язык Медиа./Dal' V. (2006), Tolkovyi slovar' zhivogo velikorusskogo yazyka, t. 1–4, Moskva: Russkii yazyk Media. [Google Scholar]
  19. Kозлова T.В. (2001), Идеографический словарь русских фразеологизмов с названиями животных, Mосква: Дело и Cервис./Kozlova T.V. (2001), Ideograficheskii slovar’ russkikh frazeologizmov s nazvaniyami zhivotnykh, Moskva: Delo i Servis. [Google Scholar]
  20. Mокиенко В.М., Никитина Т.Г. (2008a), Большой словарь народных сравнений, Mосква: ОЛМА Медиа Групп./Mokienko V.M., Nikitina T.G. (2008a), Bol’shoi slovar’ narodnykh sravnenii, Moskva: OLMA Media Grupp. [Google Scholar]
  21. Mокиенко В.М., Никитина Т.Г. (2008б), Большой словарь русских поговорок, Mосква: OЛМА Mедиа Групп./Mokienko V.M., Nikitina T.G. (2008b), Bol’shoi slovar’ russkikh pogovorok, Moskva: OLMA Media Grupp. [Google Scholar]
  22. Мокиенко В.М., Никитина Т.Г., Николаева E.K. (2010), Большой словарь русских пословиц, Mосква: OЛМА Mедиа Групп./Mokienko V.M., Nikitina T.G., Nikolaeva E.K. (2010), Bol’shoi slovar’ russkikh poslovits, Moskva: OLMA Media Grupp. [Google Scholar]
  23. Филин Ф.П., Сороколетов Ф.П. (ред.) (1965–2007), Словарь русских народных говоров, вып. 1–41, Ленинград–Санкт-Петербург: Наука, Ленинградское отд-ние./Filin F.P., Sorokoletov F.P. (red.) (1965–2007), Slovar' russkikh narodnykh govorov, vyp. 1–41, Leningrad–Sankt-Peterburg: Nauka, Leningradskoe otd-nie. [Google Scholar]

Downloads

Download data is not yet available.

Podobne artykuły

<< < 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 > >> 

Możesz również Rozpocznij zaawansowane wyszukiwanie podobieństw dla tego artykułu.