Przejdź do głównego menu Przejdź do sekcji głównej Przejdź do stopki
Nasza Przeszłość

Tom 137 (2022): Nasza Przeszłość

Artykuły

Podstawy ekonomiczne klasztoru paulinów w Wieluniu od końca XIV do początku XIX w.

DOI: https://doi.org/10.52204/np.2022.137.93-112  [Google Scholar]
Opublikowane: 30.06.2022

Abstrakt

Klasztor paulinów w Wieluniu został ufundowany w 1388 r. przez księcia opolskiego Władysława. Zakonnicy opiekowali się również szpitalem oraz pełnili funkcje duszpasterzy w zamku wieluńskim. Początkowo klasztor utrzymywał się ze środków finansowych przekazywanych przez chłopów z kilku wsi położonych wokół Wielunia. W 1391 r. król Władysław Jagiełło odebrał Ziemie Wieluńską księciu opolskiemu i w rok później dokonał ponownej fundacji klasztoru wieluńskiego. Król nadał również nowe uposażenie, także oparte o czynsze i dziesięciny, ale nadał też paulinom wieś Dzietrzniki. Po 1535 r. paulini wieluńscy dodatkowo wykupili część wsi Żytniowa.
W okresie nowożytnym gospodarka klasztorna opierała się na folwarkach, które funkcjonowały w Dzietrznikach i przy klasztorze. Areał całkowity wynosił ok. 500 mórg. Po przejęciu Ziemi Wieluńskiej przez państwo pruskie, skonfiskowano ono paulinom dobra ziemskie, jednak zezwolono na dzierżawę części ziemi.
W folwarkach zasiewano żyto, pszenicę, jęczmień, owies, tatarkę i groch. Poziom wysiewów zależał od możliwości obrobienia określonej ilości ziemi, od potrzeb gospodarczych oraz od sytuacji ekonomicznej panującej w danym roku. Podstawą gospodarki folwarcznej była pańszczyzna odrabiana przez ludność chłopską mieszkającą we wsiach należących do klasztoru. Wymiar pańszczyzny zależał od możliwości ekonomicznych poddanych. Obok pańszczyzny poddani opłacali daninę zbożową (osep), daninę drobiową (kapłony i jaja) oraz czynsze pieniężne. Obok gospodarki roślinnej w dobrach klasztoru wieluńskiego prowadzono hodowlę, młyny, browary i gorzelnie. Trzeba podkreślić, że głównym, celem gospodarki folwarcznej było zapewnienie utrzymania klasztoru, zakonników i pracowników najemnych. Należy również zauważyć, że organizacja gospodarki klasztornej w Wieluniu nie różniła się niczym w porównaniu z gospodarką w innych klasztorach paulińskich.

 

Bibliografia

  1. Czwojdrak B., Sperka J., Biskupi polscy wobec paulinów w Polsce średniowiecznej, „Studia Claromontana”, t. 27, 2009, [Google Scholar]
  2. Jezierski A., Leszczyńska C., Historia gospodarcza Polski, Warszawa 2003, [Google Scholar]
  3. Katalog zabytków w Polsce, t. 10, Województwo warszawskie, red. I. Galicka, H. Sygietyńska, z. 5, Powiat grójecki, opr. I. Galicka, H. Sygietyńska, Warszawa 1971, [Google Scholar]
  4. Kostrowicka I., Produkcja roślinna w Królestwie Polskim (1816–1864). Próba analizy ekonomicznej, cz. 2, Warszawa 1961, [Google Scholar]
  5. Osiadacz A., Rodzina Boglewskich na tle epoki XIV–XVII wieku, „Studia Claromontana”, t. 29, 2011, [Google Scholar]
  6. Rutkowski J., Historia gospodarcza Polski, t. 1, Czasy przedrozbiorowe, Poznań 1947, [Google Scholar]
  7. Słownik wiedzy o grójeckim, red. Z. Szeląg, z. 11, Grójec 2002, [Google Scholar]
  8. Szafraniec K. S., Fundacja paulinów na Skałce, „Studia Claromontana”, t. 17, 1997, s [Google Scholar]
  9. Szafraniec K., Konwent paulinów jasnogórskich 1382–1864, Rzym 1966, [Google Scholar]
  10. Szpak J. A., Klasztor paulinów w Leśnej 1726 – 1864. Początki – struktura organizacyjna – życie codzienne – podstawy ekonomiczne, „Rocznik Bialskopodlaski” t. 24, 2016, [Google Scholar]
  11. Szpak J., Dzieje klasztoru i parafii w Leśniowie, „Studia Claromontana”, t. 22, 2004, [Google Scholar]
  12. Szpak J., Polska prowincja paulinów od XVII wieku do 1864 roku. Dzieje gospodarcze: klasztor na Jasnej Górze w Częstochowie, Katowice 2020, [Google Scholar]
  13. Szpak J., Polska prowincja paulinów od XVII wieku do 1864 roku. Dzieje gospodarcze: klasztor na Jasnej Górze w Częstochowie, Katowice 2020, [Google Scholar]
  14. Szpak J., Z dziejów klasztoru paulinów w Konopnicy (1630 – 1864). Wybrane zagadnienia. „Rocznik Wieluński” t. 17 (2017), [Google Scholar]
  15. Szymański J., Nauko pomocnicze historii, Warszawa 2009, [Google Scholar]
  16. Topolski J., Przełom gospodarczy w Polsce XVI wieku i jego następstwa, Poznań 2000, [Google Scholar]
  17. Wilk – Woś Z., Przyczynek do średniowiecznych dziejów konwentu św. Mikołaja za murami Wielunia, „Studia Claromontana” t. 30, 2012, [Google Scholar]
  18. Wojciechowski L., Najstarsze klasztory paulinów w Polsce. Fundacja-uposażenie-rozwój do koło 1430 roku, „Studia Claromontana”, t. 11, 1991, [Google Scholar]
  19. Zbudniewek J., Katalog domów i rezydencji polskiej prowincji paulinów, „Nasza Przeszłość”, t 31, 1969, [Google Scholar]
  20. Zbudniewek J., Paulini wczoraj i dzisiaj, „Studia Claromontana”, t. 25, 2007, [Google Scholar]
  21. Zbudniewek J., Wkład paulinów starowiejskich w kulturę ziemi przemyskiej, „Studia Claromontana”, t. 16, 1996, [Google Scholar]
  22. Zmuda R., Kasata klasztorów paulińskich na terenie Królestwa Polskiego w 1819 roku, „Studia Claromontana”, t. 25, 2007, [Google Scholar]

Downloads

Download data is not yet available.