Tom 119 (2013): Nasza Przeszłość
Artykuły
Dla nas wszystkich tylko jedna droga... Paweł Pikuła a tajna misja jezuitów na Podlasiu
Abstrakt
Artykuł koncentruje się na opisie życia i działalności Pawła Pikuły z Derła w świetle wspomnień i listów jezuitów zaangażowanych w tają misję na Podlasiu w latach 1878-1904. Włościanina z Derła wspominają Teodor Sozański SJ, Jan Urban SJ i Apoloniusz Kraupa SJ i Józef Grużewski SJ, którzy brali udział w pracy nad utrzymaniem prześladowanych unitów w jedności z Kościołem rzymskokatolickim. Najobszerniejszy materiał źródłowy pozostawił Grużewski. Jako współwięzień Pikuły przekazał najwięcej informacji na jego temat. Z zachowanych wspomnień wynika, że Pikuła wspierał misjonarzy od 1885 roku, za co w 1886 roku został osadzony w X Pawilonie Cytadeli Warszawskiej. Po nieudolnej próbie przechytrzenia carskiej administracji został uznany przez bliskich i sąsiadów za zdrajcę. Broniąc swojego dobrego imienia, Pikuła dobrowolnie zgłosił się do Cytadeli i w 1887 roku na własny koszt pojechał na zesłanie do Kiryłowa. Po odbyciu kary wrócił w rodzinne strony i nadal wspierał misjonarzy. Prezentacja osoby Pawła Pikuły, włościanina z Derła, wiąże się ściśle z tematem heroicznej obrony cerkwi unickiej w Pratulinie w 1874 roku, podczas której zginęło trzynastu mężczyzn, beatyfikowanych w 1996 roku przez Jana Pawła II. Paweł Pikuła brał aktywny udział w tej obronie, a kilku z Męczenników to jego współpracownicy lub wychowankowie.
Bibliografia
- Caruk J., Monografia Janowa Podlaskiego, Biała Podlaska 1934. [Google Scholar]
- Dębski K., Bohaterstwo unitów podlaskich 1875-1905, Warszawa 1993. [Google Scholar]
- Geresz J., Unitów podlaskich droga do świętości, Biała Podlaska 1991. [Google Scholar]
- Kobylarz W.S., Neogotycki kościół w Malowej Górze, „Goniec Terespolski”, nr 78, 1/2010, s. 39. [Google Scholar]
- Krawczak T., Likwidacja Unii w Królestwie Polskim, [w:] Martyrologia unitów podlaskich w świetle najnowszych badań naukowych, (red.) Jerzy Skowronek, Urszula Maksymiuk, wyd. I, Siedlce 1996, s. 9-79. [Google Scholar]
- Matwiejuk K., Pratulin. Narodziny dla nieba Sług Bożych Wincentego Lewoniuka i XII Towarzyszy, Warszawa-Siedlce 1995. [Google Scholar]
- Mikołajczyk A., Uświęcają nas i nasze dzieje. Sylwetki duchowe polskich świętych i błogosławionych, którzy zostali wyniesieni do tej godności przez Jana Pawła II, Piastów 1997. [Google Scholar]
- Paluszkiewicz F., W cieniu Hermesa. Bohaterzy Podlasia, London 1987. [Google Scholar]
- Piszczek W., Bł. Wincenty Lewoniuk i Towarzysze, Kraków 2009. [Google Scholar]
- Pruszkowski J., Martyrologium czyli Męczeństwo Unii na Podlasiu. Z wiarygodnych i autentycznych źródeł zebrał i napisał P.J.K. Podlasiak, Kraków 1905. [Google Scholar]
- Tajna misja jezuitów na Podlasiu (1878-1904). Columbae simlicitate et serpenti prudentia. Wybór dokumentów z archiwów zakonnych Krakowa, Rzymu i Warszawy, opracował i wstępem opatrzył Robert Danieluk SJ, Kraków 2009. [Google Scholar]
- Urban J., Wśród unitów na Podlasiu. Pamiętniki wycieczek misyjnych, Kraków 1923. [Google Scholar]
- Urban J., Z drugiej wycieczki misyjnej na Podlasie w r. 1903, „Misje Katolickie. Miesięcznik ilustrowany poświęcony rozwojowi misjonarstwa”, Rok XLII, nr 487-488, lipiec-sierpień 1923, s. 201. [Google Scholar]
- Welik G., Ziemiaństwo guberni siedleckiej 1867-1912, Siedlce 2009. [Google Scholar]
- Zanim wróciła Polska. Martyrologium ludności unickiej na Podlasiu w latach 1866-1905 w świetle wspomnień, wybór i opracowanie: T. Krawczak, [Unici Podlascy t. V], Warszawa 1994. [Google Scholar]
Downloads
Download data is not yet available.
