Przejdź do głównego menu Przejdź do sekcji głównej Przejdź do stopki
Nasza Przeszłość

Tom 139 (2023): Nasza Przeszłość

Artykuły

Reformy organizacyjne opactwa cysterek trzebnickich w świetle ustawodawstwa zakonnego w XVII w.

DOI: https://doi.org/10.52204/np.2023.139.97-127  [Google Scholar]
Opublikowane: 30.06.2023

Abstrakt

Zmiany organizacyjne w opactwie cysterek trzebnickich w XVII w. zostały wymuszone reformą soboru trydenckiego podjętą przez władze generalne zakonu. Celem odnowy zaproponowanej przez opata Edmunda od Krzyża w 1601 r. było ściślejsze związanie gałęzi żeńskiej z zakonem, poddanie mniszek kontroli władz męskich i odbudowa klauzury biernej i czynnej. Klasztory śląskie włączyły się w to dzieło w drugiej dekadzie tego stulecia, a w sposób pełny dopiero po wojnie trzydziestoletniej. Prawodawstwo powstałej w 1651 r. prowincji śląskiej, w której strukturach znalazło się również opactwo św. Bartłomieja, podlegało pewnej ewolucji. W myśl pierwotnych zarządzeń, przełożony prowincji, wikariusz generalny i delegowani przez niego wizytatorzy ponosili pełną odpowiedzialność za stan obserwancji we wspólnocie cysterek. Zgodnie z prawem, opat lubiąski, Arnold Freiberger, jako wikariusz generalny i jednocześnie „Pater immediatus” mniszek zobowiązał je do wprowadzenia szeregu zmian dyscyplinarnych i organizacyjnych, wśród nich do przyjęcia posługi kapłanów cysterskich. W ciągu kolejnej dekady przełożony ten dążył do utrwalenia funkcji „opata bezpośredniego”, która miała stanowić wbrew duchowi reformy pewien szczebel pośredni pomiędzy władzami prowincji a ksienią klasztoru trzebnickiego. Kolejny etap zmian organizacyjnych w całym zakonie, dla którego impulsem miała być bulla „In suprema” Aleksandra VII z 1666 r., nie zatrzymał tego procesu partykularyzacji reformy, co doprowadziło do umocnienia się w prowincji śląskiej autorytetu opata lubiąskiego wobec cysterek.

Bibliografia

  1. Bach A., Geschichte und Beschreibung des Klosters Trebnitz, opr. A. Kastner, Neisse 1859 (= „Archiv für die Geschichte des Bisthums Breslau”, t. 2). [Google Scholar]
  2. Beiträge zur Geschichte des Bisthums Breslau von 1500 bis 1655, opr. A. Kastner, Nysa 1858 (= „Archiv für die Geschichte des Bisthums Breslau”, t. 1) [Google Scholar]
  3. Bogdan F., Ze studiów nad egzempcją średniowiecznych zakonów w Polsce. Egzempcja polskich cystersów, „Roczniki Humanistyczne”, R. -1959, t. 8, nr 2. [Google Scholar]
  4. Borkowska M. OSB, Ewolucja ideałów cystersów polskich, „Nasza Przeszłość”, R. 1993, t. 79. [Google Scholar]
  5. Borkowska M. OSB, Zakony żeńskie w Polsce w epoce nowożytnej, Lublin 2010. [Google Scholar]
  6. Chomiak S., Diecezja wrocławska w czasach rządów biskupa Sebastiana Rostocka, „Śląski Kwartalnik Historyczny Sobótka”, R. 2001, t. 56, nr 4. [Google Scholar]
  7. Galar A., W europejskiej wspólnocie cysterskiej. Udział cystersów z historycznych ziem polskich w Kapitułach Generalnych w Citeaux (XII-XVIII w.), Kraków 2014 (=„Cistercium Mater Nostra” 2). [Google Scholar]
  8. Galar A., Sprawy opactw cysterskich w Rzeczypospolitej i na Śląsku, [w:] Dzieje i kultura cystersów w Polsce, t. 2, red. M. Starzyński, D. Tabor CR, Kraków 2018 (= „Cistercium Mater Nostra. Studia et documenta” 5). [Google Scholar]
  9. Grüger H., Der Orden der Zisterzienser in Schlesien (1175-1810), „Jahrbuch der Schlesischen Friedrich-Wilhelms-Universität zu Breslau”, R. 1982, t. 23. [Google Scholar]
  10. Harasimowicz J., Rola klasztorów cysterskich w kształtowaniu się tożsamości kulturowej Śląska w dobie nowożytnej, [w:] Krzeszów uświęcony łaską, red. H. Dziurla, K. Bobowski, Wrocław 1997. [Google Scholar]
  11. Jażdżewski K. K., Lubiąż. Losy i kultura umysłowa śląskiego opactwa cystersów (1163-1642), Wrocław 1992. [Google Scholar]
  12. Knauer P., Klosterleben und Klosterreform der Schlesischen Zisterzienser in der Zeit der Reformation und Gegenreformation, „Archiv für Schlesische Kirchengeschichte, R. 1939, t. 4. [Google Scholar]
  13. Sutowicz A., Geneza i przebieg przemian społeczno-religijnych w klasztorze trzebnickim w l. 1536-1639, „Nasza Przeszłość”, R. 2021, nr 135. [Google Scholar]
  14. Sutowicz A., Kultura religijna mniszek śląskich w okresie średniowiecza, Legnica 2016. [Google Scholar]
  15. Wittstadt K., Zisterzienserklöster in katholischen Gebieten nach der Reformation, [w:] Weltverachtung und Dynamik, red. H. Schwillus, A. Hölschher, Berlin 2000 (= „Studien zur Geschichte, Kunst und Kultur der Zisterzienser” 10). [Google Scholar]
  16. Wolnik F., Liturgia śląskich cystersów w średniowieczu, Opole 2002 (=„Opolska Biblioteka Teologiczna” 52). [Google Scholar]
  17. Wyrwa A. M., Organizacja wewnętrzna w klasztorach cysterek polskiej prowincji cystersów w świetle statutów Edmunda od Krzyża z 1580 r., [w:] Cysterki w dziejach i kulturze ziem polskich, dawnej Rzeczypospolitej i Europy Środkowej, red. A. M. Wyrwa, A. Kiełbasa, J. Swastek, Poznań 2004. [Google Scholar]
  18. Zdichynec J., Quia sic fert consuetudo? Die Klauzur in den Zisterzierinnenklöstern der Frühen Neuzeit: Vorschriften, Wahrnehmung und Praxis, [w:] Between Revival and Uncertainity. Monastic and Secular Female Communities in Central Europe in the Long Eighteenth Century, red. Veronika Čapska et al., Opava 2012. [Google Scholar]

Downloads

Download data is not yet available.