Przejdź do głównego menu Przejdź do sekcji głównej Przejdź do stopki
Nasza Przeszłość

Tom 71 (1989): Nasza Przeszłość

Artykuły

Gotycka Hodegetria w krakowskim kościele św. Marka

  • Barbara Miodońska
DOI: https://doi.org/10.52204/np.1989.71.79-108  [Google Scholar]
Opublikowane: 30.06.1989

Abstrakt

Prace restauratorsko-konserwatorskie prowadzone w kościele św. Marka w Krakowie od 1968 r. doprowadziły w 1981 r. do odkrycia gotyckiego malowidła przedstawiającego Matkę Boską z Dzieciątkiem typu ikonograficznego Hodegetrii zwanej Piekarską. Obrazu tego nie zdążył zarejestrować wydany w r. 1978 tom drugi Ka­talogu zabytków sztuki w Polsce poświęcony kościołom Śródmie­ścia w Krakowie. Obraz, uwolniony z trzech warstw farby, datowany na XVIII, XIX i XIX w., przedstawia Maryję trzymającą Dzieciątko na lewym ramieniu, prawą rękę skierowaną ku Niemu z rozpostartymi palcami w geście ofiarowania i modlitwy. Dzieciątko podnosi prawą rękę w geście błogosławieństwa, lewą zaś opiera na księdze Ewangelii. Typ Madonny, zwany Piekarską, był bardzo rozpowszechniony od drugiej ćwierci XV w. w Polsce południowej, znany jednocześnie na Śląsku i w Czechach, a nieco później także w Polsce środkowej. Jej pierwowzorem ikonograficznym i formalnym jest kultura religijna cerkwi prawosławnej i sztuki bizantyjskiej. Malarstwo kościoła św. Marka pod względem technicznym i cech formalno-stylistycznych prezentuje cechy charakterystyczne dla krakowskiej szkoły. Obrazu powstał prawdopodobnie w latach 1450-1460, jako kontynuacja starszej tradycji malarskiej. Jego pierwowzór w dziedzinie kompozycji wywodzi się z kultury religijno-artystycznej Kościoła wschodniego.

Bibliografia

  1. Dobrowolski T. i Szramek E. S, Obraz Matki Boskiej Piekarskiej w Opolu na tle gotyckich wizerunków podobnego typu, odbitka z Roczników Towarzystwa Przyjaciół Nauik na Śląsku, t. 6: 1937. [Google Scholar]
  2. Dyl A. G., Giedroyć Michał, (ok. 1425—1485) z zakonu kanoników regularnych od pokuty błogosławionych męczenników. Życie i kult, Kraków 1981. [Google Scholar]
  3. Dziasek F., Wszechpośrednictwo Najświętszej Marii Panny, w: Gratia Plena. Praca zbiorowa pod red. B. Przybylskiego O.P., Poznań 1965. [Google Scholar]
  4. Gadomski J., Wstęp do badań nad małopolskim malarstwem tablicowym XV wieku (1420—1470), „Folia Historiae Artium” t. 11: 1975. [Google Scholar]
  5. Galicka I., Sygietyńska H., „Hodegetria” z Błędowa, BHS R. 42: 1980. [Google Scholar]
  6. Giedroyć Michał, Skowron Cz., w: Hagiografia polska, t. 1, Poznań 1971. [Google Scholar]
  7. Kalinowska J., Brat Jan z Nysy malarz krakowski z wieku XV, BHS, R. 33: 1971. [Google Scholar]
  8. Kłosińska J. , Karpackie malarstwo ikonowe, w: Ikony. Muzeum Narodowe w Krakowie. Katalogi Zbiorów I, Kraków 1973. [Google Scholar]
  9. Mroczko T. , B. Dąb, Gotyckie Hodegetrie polskie, w: Średniowiecze. Studia o kulturze, t. 3, Wrocław 1969. [Google Scholar]
  10. Nykiel J., Budowa technologiczna obrazów na desce tzw. szkoły sądeckiej z lat 1420—1460, „Ochrona Zabytków” t. 15: 1962. [Google Scholar]
  11. Pałamarz P., Krucyfiks z kościoła św. Barbary w Krakowie. Przyczynek do dziejów małopolskiej rzeźby gotyckiej, BHS, R. 37: 1975. [Google Scholar]
  12. Różycka-Bryzęk H. , Pojęcie oryginału i kopii w malarstwie bizantyńskim, w: Oryginał, replika, kopia. Materiały III Seminarium Metodologicznego Stowarzyszenia Historyków Sztuki, Radziejowice 1968, Warszawa 1971. [Google Scholar]
  13. Skrobucha H., Maria, Marienbild, w: Lexikon der Christlichen Ikonographie, t. 3, Herder Verlag 1971. [Google Scholar]
  14. Szabłowski J., Kościół i klasztor św. Marka w Krakowie, RKr R. 22: 1929. [Google Scholar]
  15. Walicki M., Malarstwo polskie. Gotyk. Renesans. Wczesny manieryzm, Warszawa 1963. [Google Scholar]
  16. Weitzmann K., Chatzidakis M., Mdatev K., Radojćić S., Icones Sinai, Grece, Bułgarie, Yugoslauie, Pards—Grenoble 1966. [Google Scholar]
  17. Zaremska H., Bractwa w średniowiecznym Krakowie. Studium form społecznych życia religijnego, Wrocław 1977. [Google Scholar]

Downloads

Download data is not yet available.