Przejdź do głównego menu Przejdź do sekcji głównej Przejdź do stopki

Tom 102 (2004): Nasza Przeszłość

Miscellanea

Wokół początków fundacji klasztoru cysterek w Ołoboku

  • Wojciech Baran-Kozłowski
DOI: https://doi.org/10.52204/np.2004.102.449-460  [Google Scholar]
Opublikowane: 30.12.2004

Abstrakt

W artykule podjęto próbę ustalenia dokładnej daty fundacji klasztoru cystersów w Ołoboku. Dotychczas historycy wskazywali na rok 1211 lub 1213. Rozbieżność ta jest konsekwencją zaginięcia oryginalnego nadania Władysława Odonica, znanego jedynie z kopii transumptu sporządzonego na zlecenie księcia Przemysła II 28 grudnia 1292 roku, skopiowanego wraz z innymi przywilejami nadanymi temu klasztorowi przez króla Władysława Łokietka 1 stycznia 1329 roku. W transumptach Przemysła po zapisie nadania Odonica następują dwa nadania, jedno sfałszowane, dokonane w imieniu Wierzbięty Klemensica, a drugie autentyczne i datowane (20 października 1213 r.) podpisane przez arcybiskupa Henryka Kietlicza. W dociekaniach nad początkami klasztoru w Ołoboku wykorzystano także późniejsze źródła cysterskie, np. Liber mortuorum z klasztoru w Paradyżu, kronikę klasztoru w Byszewie Adama z Szadku oraz dwa inwentarze cysterskie z MS zastępcy przeora wągrowskiego Łukasza z Borku, które również przypisują dwie różne daty fundacji klasztoru w Ołoboku - listopad 1211 r. (inwentarz Zygmunta Strychowskiego); inne XVII-wieczne inwentarze cysterskie podają jedynie datę roczną 1211) i 20 października 1213 r. (data nadania przez arcybiskupa Kietlicza).

Najprostszym sposobem wyjaśnienia tej niespójności w zapisach jest przypuszczenie, że Zygmunt Strychowski musiał popełnić błąd podczas kopiowania tekstu oryginalnego aktu fundacyjnego. Jest całkowicie prawdopodobne, że data anno Domini 1211 Calendas Novembris w inwentarzu pochodzi od daty Anno Domini 1311 Kalendas Novembris, tak jak musiała być zapisana w oryginale.

Ten zapis daty przekłada się na 22 X (październik) 1213 r., czyli dokładną datę konsekracji kościoła w Ołoboku odnotowaną przez transumpt IPs Przemysła. Możemy zatem zasugerować następującą sekwencję wydarzeń. Spisanie aktu fundacyjnego klasztoru w Ołoboku mogło zająć kilka dni w październiku 1213 r.; był on gotowy zapewne do 22 X 1213 r., tj. dwa dni po konsekracji kościoła w Ołoboku, dokonanej z nadania arcybiskupa Kietlicza. W późniejszych inwentarzach cysterskich data ta pojawia się zniekształcona, jako 1 XI 1211. Data konsekracji kościoła w Ołoboku (20 X 1213 r.) musiała być jedyną datą pozostawioną w oryginalnym dokumencie Władysława Odonica; została ona następnie skopiowana i przekazana przez transumpt Przemysła II.

Bibliografia

  1. Karwowski S., Klasztor PP. Cysterek w Ołoboku, Rozprawy PTPN 26 (1899). [Google Scholar]
  2. Kłoczowski J. , Zakony na ziemiach polskich w wiekach średnich, Kraków 1966. [Google Scholar]
  3. Kucharski G., Początki klasztoru; tenże, Immunitety klasztoru cysterek w Ołoboku do końca X III wieku, „Czasopismo Prawno-Historyczne”, 2000. [Google Scholar]
  4. Labuda G. , Życie polityczne XII-XV w ., w: Dzieje Wielkopolski, t. I, Poznań 1969. [Google Scholar]
  5. Maciszewska M., Klasztor bernardyński w społeczeństwie polskim 1453-1530, Warszawa 2001. [Google Scholar]
  6. Nowacki J., Dzieje Archidiecezji Poznańskiej, t. II, Poznań 1964. [Google Scholar]
  7. Warmiński T. , Urkundliche Geschichte des ehemaligen Cistercienser Kloster Paradles, Meseritz 1886. [Google Scholar]
  8. Wąs G., Klasztory franciszkańskie w miastach śląskich i górnołużyckich X III-XVI wieku, Wrocław 2000. [Google Scholar]
  9. Winter F. , Die Cistercienser des nordöstlichen Deutschlands, t. II, Gotha 1871. [Google Scholar]

Downloads

Download data is not yet available.