Zur Hauptnavigation springen Zum Inhalt springen Zur Fußzeile springen
Nasza Przeszłość

Bd. 117 (2012): Nasza Przeszłość

Artykuły

Sufragan chełmiński Seweryn Szczuka i jego fundacje edukacyjne

  • Bogusław Dygdała
DOI: https://doi.org/10.52204/np.2012.117.28-48  [Google Scholar]
Veröffentlicht: 2012-06-30

Abstract

Seweryn Szczuka (ur. 1651) pochodził z drobnej szlachty mazowieckiej. W latach 1670-1672 uczęszczał do kolegium jezuickiego w Rössel na Warmii. Początkowo Szczuka wybrał drogę kariery wojskowej i przez kilka lat brał udział w walkach z Turkami, ale ostatecznie zdecydował się wstąpić do duchowieństwa. W 1678 wstąpił do nowicjatu kongregacji lazarystów, ale w 1680 opuścił ten zakon. Na początku 1682 r. Seweryn Szczuka przyjął święcenia kapłańskie i został proboszczem w Łomszy. Wraz ze swoim krewnym, wicekanclerzem Litwy – Stanisławem Antonim Szczuką, pracował nad nabywaniem rodzinnych majątków w okolicach Szczuczyna na północno-wschodnim Mazowszu. Od 1687 był kanonikiem Kulmera, który czynnie uczestniczył w pracach tej kapituły katedralnej, a od 1689 był proboszczem w kościele parafialnym Thorna. Po śmierci kolejnych biskupów kulmskich Szczuka był dwukrotnie administratorem biskupstw, w 1693 i 1694-1699. Od 1700 do 1710 był kanonikiem gnieźnieńskim. W 1703 został sufraganem Kulmera. Seweryn Szczuka, choć nie związany z Zakonem Łazarzów, stał się zwolennikiem tego Zakonu i jego żeńskiej gałęzi Sióstr Miłosierdzia. Szczególnie w czasie Wielkiej Wojny Północnej wspierał finansowo Dom Łazarzystów Kulmerów. W 1710 ponownie podarował klasztor Sióstr Miłosierdzia w Kulm. Szczuka podarował też szkołę dla dziewcząt prowadzoną przez siostry. W 1709 r. przeznaczył pokaźną sumę 30 000 zł na uposażenie seminarium duchownego w Płocku, pod warunkiem prowadzenia go przez lazarystów. W 1709 został także kanonikiem płockim. W 1712 sprowadził do Mławy lazarystów, powierzając im prowadzenie parafii. W latach 1712-1719 był administratorem diecezji kulmskiej. W 1722 r. utworzył reprezentację Sióstr Miłosierdzia w Szczuczynie i powierzył siostrom prowadzenie szkoły żeńskiej i przytułku. Seweryn Szczuka zmarł 11 grudnia 1727 r. Pełnił funkcję zręcznego administratora i gorliwego ministra, ale cechą charakterystyczną jego działalności było wsparcie lazarystów i prowadzonych przez nich szkół.

Literaturhinweise

  1. Bazylika katedralna świętych Janów w Toruniu, pod red M. Biskupa, Toruń 2003. [Google Scholar]
  2. Borkowska M., Leksykon zakonnic polski epoki przedrozbiorowej, t. 2, Warszawa 2005. [Google Scholar]
  3. Diecezja chełmińska. Zarys historyczno-statystyczny, Pelplin 1928. [Google Scholar]
  4. Diecezja toruńska. Historia i teraźniejszość, t. 15-17, pod red. S. Kardasza, Toruń 1995. [Google Scholar]
  5. Dorawa M., Chełmżyńska katedra Świętej Trójcy, Kraków 2003. [Google Scholar]
  6. Dramat staropolski od początków powstania do sceny narodowej, t. II, cz. 1 pod red. W. Korotaja, J. Szwedowskiej, M. Szymańskiej, Wrocław 1976. [Google Scholar]
  7. Dygdała B., Struktury parafialne diecezji chełmińskiej w XVII-XVIII wieku, Toruń 2009. [Google Scholar]
  8. Dygdała B., Szczuka Seweryn h. Grabie, biskup sufragan chełmiński [w:] Polski Słownik Biograficzny, t. 47, pod red. A. Romanowskiego, s. 468-469. [Google Scholar]
  9. Dzieje i skarby kościoła świętojańskiego w Toruniu, pod red. K. Kluczwajd, M. Woźniaka, Toruń 2002. [Google Scholar]
  10. Dzieje sztuki Torunia, Toruń 2009. [Google Scholar]
  11. Fankidejski J., Klasztory żeńskie w dyecezyi chełmińskiej, Pelplin 1883. [Google Scholar]
  12. Fankidejski J., Utracone kościoły i kaplice w dzisiejszej diecezji chełmińskiej, Pelplin 1880. [Google Scholar]
  13. Frydrychowicz R., Die Culmer Weihbischöfe. Ein Beitrag zur Diözesangeschichte, Danzig 1905. [Google Scholar]
  14. Glemma T., Historiografia diecezji chełmińskiej aż po rok 1821, Kraków 1926. [Google Scholar]
  15. Grochowska I., Stanisław Antoni Szczuka – jego działalność w ziemi wiskiej 1682-1710, Warszawa 1989. [Google Scholar]
  16. Historia Torunia, t.2, cz.3, pod red. M. Biskupa, Toruń 1996. [Google Scholar]
  17. Jezusek W., Biskup Seweryn Kazimierz Szczuka, „Miesięcznik Pasterski Płocki”, r. 44: 1960, z. 4-5, s. 123-135. [Google Scholar]
  18. Karp H. J., Szczuka, Seweryn (1651-1727) [w:] Die Bischöfe des Heiligen Römischen Reiches 1648 bis 1803. Ein biographisches Lexikon, hrsg. E. Gatz, Berlin 1990. ), s. 498. [Google Scholar]
  19. Kasprzycki F., Założenie seminarium duchownego w Płocku, „Studia Płockie”, t.2: 1974, s. 139-154. [Google Scholar]
  20. Korytkowski J., Prałaci i kanonicy katedry metropolitalnej gnieźnieńskiej od roku 1000 aż do dni naszych, t. IV, Gniezno 1883. [Google Scholar]
  21. Kronika benedyktynek grudziądzkich, wydał W. Szołdrski, Pelplin 1935. [Google Scholar]
  22. Kronika XX. Misjonarzy w Chełmnie (1697-1715), wydał W. Szołdrski, Pelplin 1936. [Google Scholar]
  23. Liedtke A., Początkowe dzieje seminarium chełmińskiego, „Nasza Przeszłość”, t. 11:1960, s. 101-188. [Google Scholar]
  24. Majewski D., Seminarium Duchowne w Płocku w latach 1710 – 1864, [w:] Wyższe Seminarium Duchowne w Płocku 1710 – 2010, pod red W. Graczyka, Płock 2010. s. 11-44. [Google Scholar]
  25. Mańkowski A., Prałaci i kanonicy katedralni chełmińscy od założenia kapituły do naszych czasów, Toruń 1928. [Google Scholar]
  26. Misjonarze św. Wincentego a Paulo w Polsce (1651-2001), t. 1, pod red. S. Rosponda, Kraków 2001. [Google Scholar]
  27. Müller W., Diecezja Płocka od drugiej połowy XVI wieku do rozbiorów, „Studia Płockie”, t. 3:1975, s. 153-226. [Google Scholar]
  28. Niesiecki K., Herbarz polski, wyd. J. N. Bobrowicz, t. 8, Lipsk 1841. [Google Scholar]
  29. Nitecki P., Biskupi kościoła w Polsce w latach 965 – 1999. Słownik biograficzny, Warszawa 2000. [Google Scholar]
  30. Salmonowicz S., O problematyce politycznej i prawnej tzw. tumultu toruńskiego z 1724 roku, Czasopismo Prawno-Historyczne, t. 24:1972, z. 1, s. 223-237. [Google Scholar]
  31. Salmonowicz S., O toruńskim tumulcie z roku 1724, Odrodzenie i Reformacja w Polsce, t. 28:1983, s. 161-184. [Google Scholar]
  32. Schletz A., Zarys historyczny zgromadzenia Sióstr Miłosierdzia w Polsce, „Nasza Przeszłość”, t. 12: 1960, s. 59-172. [Google Scholar]
  33. Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, t. 1, Warszawa 1880. [Google Scholar]
  34. Świątecka M., Św. Wincenty a Polska, „Nasza Przeszłość”, 11 (1960), s. 35-100. [Google Scholar]
  35. Wiśniewski J., Dzieje osadnictwa w powiecie grajewskim do połowy XVI wieku, [w:] Studia i materiały do dziejów powiatu grajewskiego, t. 1, pod red. M. Gnatowskiego i H. Majewskiego, Warszawa 1975, s. 9-252 [Google Scholar]
  36. Wiśniewski J., Podkanclerzy Stanisław Antoni Szczuka, a geneza, rozrost i rozpad dóbr szczuczyńskich, [w:] Studia i materiały do dziejów powiatu grajewskiego, t. 1, pod red. M. Gnatowskiego i H. Majewskiego, Warszawa 1975, s. 253-270. [Google Scholar]
  37. Zieliński M. G., Chełmno, civitas totus Prussiae metropolis XVI-XVIII w., Bydgoszcz 2007. [Google Scholar]
  38. Zygner L., Działalność misjonarzy św. Wincentego A Paulo w parafii mławskiej (1712-1864), „Nasza Przeszłość”, 84 (1995), s. 135-155. [Google Scholar]

Downloads

Keine Nutzungsdaten vorhanden.